Το κύπελλο Εθνών της Αφρικής είναι μία διοργάνωση που δεν έχει μεγάλη αίγλη. Μαστίζεται συχνά από οργανωτικά προβλήματα ή από εθνικά θέματα αφού δυστυχώς πολλές χώρες έχουν εμφύλιες αναταραχές και πολέμους. Είναι όμως και μια διοργάνωση γεμάτη ταλέντο, με πολλούς μάνατζερ να κοιτάζουν διεξοδικά τους παίκτες, καθώς συχνά προκύπτουν σπουδαία ταλέντα. Πολλές φορές τα παιχνίδια είναι βαρετά (αλλά μήπως και το Κόπα Αμέρικα δεν είχε μέτριους αγώνες;), αλλά το συνήθως μέτριο θέαμα, αναπληρώνεται από τις συγκινήσεις που προσφέρουν οι αγώνες, ειδικά στα νοκ-άουτ. Μια από τις κλασικές δυνάμεις είναι κι η Νιγηρία που αγωνίζεται στον ημιτελικό του φετινού Africa Cup of Nations απέναντι στην Αλγερία.
Στο μυαλό των περισσότερων ποδοσφαιρόφιλων η Νιγηρία είναι μια από τις πιο σημαντικές ομάδες στο θεσμό. Εν μέρει ισχύει αυτό. Από την άλλη όμως, η Νιγηρία έχει μόλις 3 κατακτήσεις του θεσμού, πίσω από την Αίγυπτο και το Καμερούν, πίσω ακόμα και από την Γκάνα, ενώ Ακτή Ελεφαντοστού και Κογκό έχουν από 2. Φτάνει στην τετράδα για 15η φορά σε συνολικά 18 διοργανώσεις, ένα φοβερό νούμερο και σίγουρα οι μόλις 3 κατακτήσεις στις 15 λένε πολλά για τους Αετούς. Κι αν το 1980 η πρώτη κατάκτηση έγινε με μόλις 8 ομάδες και τη Νιγηρία διοργανώτρια, η σημαντικότερη χρονιά για το ποδόσφαιρο της χώρας ήταν το 1994. Εκεί που έζησε δυο τεράστιες επιτυχίες.
Αρχικά, την κατάκτηση του Κυπέλλου Εθνών που έγινε στην Τυνησία. Εκεί, με προπονητή τον Ολλανδό Κλέμενς Φέστερχοφ, οι Αετοί κατέβασαν μια ομάδα με εξαιρετικούς παίκτες. Ντανιέλ Αμοκάτσι, Τζορτζ Φίνιντι, ο 20χρονος Τζέι-Τζέι Οκότσα κι ο 19χρονος Σάντεϊ Ολίσε, ο Πίτερ Ρουφάι στο τέρμα, ο Εμανουέλ Αμουνίκε στην επίθεση, ο Βίκτορ Ικπέμπα και φυσικά ο Ρασίντ Γεκινί. Η Νιγηρία δεν ήταν μια στεροτυπική αφρικάνικη ομάδα “τρεχαλατζήδων”, το ταλέντο ορισμένων παικτών ήταν εξαιρετικό και η ποιότητά τους υψηλή. Όσοι πρόλαβαν και είδαν κάποιους από τους παραπάνω μπορούν να το επιβεβαιώσουν. Επίσης, οι Νιγηριανοί δεν ήταν άπειροι παρά τα νιάτα τους. Η συντριπτική πλειοψηφία των παικτών αγωνιζόταν ήδη σε ομάδες του εξωτερικού, όπως ο Άγιαξ, η Μονακό, η Μπριζ και το Αννόβερο. Το μόνο πρόβλημα ήταν τα μεγάλα “εγώ” αρκετών από αυτών και οι συγκρούσεις τους με τον Φέστερχοφ. Το 1994 όλα τα κομμάτια ενώθηκαν και είδαμε μια από τις σημαντικότερες ομάδες της Αφρικής.
Στους ομίλους της διοργάνωσης, Νιγηρία και Αίγυπτος διέλυσαν την Γκαμπόν και ήρθαν ισόπαλες μεταξύ τους με 0-0. Οι Νιγηριανοί έμειναν δεύτεροι στη διαφορά τερμάτων και έπεσαν πάνω στο Ζαΐρ στην επόμενη φάση. Με το Γεκινί σε φοβερή κατάσταση νίκησαν με 2-0 και έφτασαν στα ημιτελικά με αντίπαλο την Ακτή Ελεφαντοστού. Οι Νιγηριανοί έμειναν δύο φορές πίσω στο σκορ, αλλά ισοφάρισαν και τις δύο οδηγώντας το ματς στα πέναλτι. Εκεί αποδείχτηκαν πιο εύστοχοι και πήραν την πρόκριση στον τελικό. Στις 10 Απριλίου του 1994 το αουτσάιντερ Ζάμπια άνοιξε το σκορ μόλις στο 3′, αλλά από εκεί και πέρα η Νιγηρία κυριάρχησε. Γύρισε το ματς με 2 γκολ του Αμουνίκε και χάρη στις αποκρούσεις του Ρουφάι και το δοκάρι που την έσωσε κράτησε το 2-1 μέχρι το τέλος. Οι αετοί κατακτούσαν το 2ο “Κόπα Άφρικα” όπως συχνά αναφέρεται.
Η χρονιά όμως δεν είχε τελειώσει. Το 1994 είχε μέλλον για τη Νιγηρία καθώς λίγους μήνες αργότερα, στα γήπεδα των ΗΠΑ, οι Αετοί θα αποκτούσαν πλέον παγκόσμια φήμη και θα έκαναν πολλούς θαυμαστές. Οι πρωταγωνιστές ίδιοι κι ο όμιλος θεωρητικά όχι εύκολος. Δυο ευρωπαϊκές ομάδες (Ελλάδα, Βουλγαρία) και η Αργεντινή, θεωρητικά δεν ήταν και ό,τι καλύτερο (ξεχνώντας τα όσα έγιναν με την εθνική μας σε εκείνο το Μουντιάλ παρωδία). Λίγοι έδιναν τύχη στους Νιγηριανούς.
Το ματς με τη Βουλγαρία ήταν η πρώτη γνωριμία του έξω κόσμου με τη Νιγηρία. Σε ένα φοβερό παιχνίδι, οι Νιγηριανοί επικράτησαν με 3-0 και μας χάρισαν και μια από τις πιο κλασικές φωτογραφίες των Μουντιάλ. Ήταν στο 21ο λεπτό του αγώνα στο Ντάλας, όταν ένας φοβερός συνδυασμός της Νιγηρίας από τα δεξιά έφερε τον Γεκινί μόνο με την μπάλα να σκοράρει. Ο Νιγηριανός επιθετικός μπήκε μέσα στα δίχτυα πανηγυρίζοντας με πάθος κι ο Στράτος Σεφτελής (αν θυμάμαι καλά) μιλούσε για τον παίκτη που θα θαύμαζε ο κόσμος του Ολυμπιακού στο Καραϊσκάκη. Βλέπετε, ο Ολυμπιακός είχε κινηθεί πολύ έξυπνα (θεωρητικά) και είχε κλείσει τον παίκτη πριν το Μουντιάλ με ένα τεράστιο ποσό. Παρ’ ότι ο Γεκινί είχε αφήσει καλές εντυπώσεις και στην Πορτογαλία με τη φανέλα της Σετούμπαλ, στην Ελλάδα το πέρασμά του ήταν μικρό κι αποτυχημένο. Ο Γεκινί δεν ήταν τόσο τεχνίτης όσο άλλοι συμπαίκτες του, αλλά ήταν ένας πολύ δυνατός παίκτης, αθλητικός, δύσκολα αντιμετωπίσιμος. Είναι εντυπωσιακό ότι δύο από τους πιο ιστορικούς πανηγυρισμούς σε Μουντιάλ, αυτός του Γεκίνι κι εκείνος του Μαραντόνα με την Ελλάδα έγιναν σε ματς του ίδιου ομίλου. Τα γκολ τον Αμοκάτσι και Αμουνίκε έγραψαν το τελικό σκορ.
«Είπα στους παίκτες μου ότι ήρθε η ώρα για σόου. Να τους δείξουμε τι μπορούμε να κάνουμε. Να δείξουμε στον κόσμο ότι ξέρουμε να παίζουμε ποδόσφαιρο στην Αφρική» δήλωνε ο περιχαρής Φέστερχοφ. ΄Ηταν ένα απίστευτο ντεμπούτο για τη χώρα σε Μουντιάλ, μετά από δύο φορές που άγγιξε την πρόκριση στα τελικά του θεσμού. Μια προσπάθεια που όμως θυμάται ο Αμοκάτσι σε συνέντευξή του στο Αλ Τζαζίρα, ξεκίνησε από το 1989. Αμέσως μετά την αποτυχία πρόκρισης στα γήπεδα της Ιταλίας. Μια νέα γενιά παικτών με άγνοια κινδύνου και ορισμένων πιο έμπειρων που έχτισαν ένα καλό σύνολο.
Απέναντι στην Αργεντινή στη 2η αγωνιστική, ο Σιάσια άνοιξε το σκορ μόλις στο 8′ με ένα εξαιρετικό γκολ που ήρθε μετά από λάθος του Ρεδόνδο (ναι, συμβαίνουν κι αυτά) και μια όμορφη προσπάθεια του Γεκινί. Η Νιγηρία όμως δεν μπόρεσε να το διαχειριστεί ορθά. Άρχισε να δίνει πολλά φάουλ, 38 συνολικά και τα 24 γύρω και κοντά από την περιοχή της. Όπως ήταν λογικό δεν μπόρεσε να έχει συγκέντρωση σε όλα. Πρώτα με την ασταθή απόκρουση του Ρουφάι στο φάουλ του Μπατιστούτα που έφερε τον Κανίγια πιο γρήγορα στο ριμπάουντ να ισοφαρίζει. Λίγο αργότερα με την ομάδα να μην περιμένει μια γρήγορη εκτέλεση φάουλ, όταν ο Κανίγια φώναζε “Ντιέγκο!” κι ο Μαραντόνα έπιασε την άμυνα της Νιγηρίας να κοιμάται, με τον “γιο του ανέμου” σε καλή θέση για ένα γεμάτο αλητεία πλασέ για το 2-1.
Το τρίτο και τελευταίο ματς απέναντι στην Ελλάδα ήταν ένα παιχνίδι που έγινε χαράματα ώρα Ελλάδας. Η εθνική μας κατέβηκε με τρίτο διαφορετικό τερματοφύλακα, τον Χρήστο Καρκαμάνη, και στάθηκε συγκριτικά καλύτερα από τα άλλα ματς. Όχι μόνο γιατί έφαγε 2 γκολ σε σχέση με τα 8 των δύο προηγούμενων αγώνων, αλλά γιατί έκανε και τις δικές της φάσεις. Η Νιγηρία όμως ήταν πολύ καλύτερη, είχε δύο δοκάρια και ορισμένες σπουδαίες ευκαιρίες, ήταν πολύ πιο γρήγορη και η γκολάρα του Αμουνίκε στο 95′ σφράγισε τη δίκαιη πρόκριση γράφοντας το τελικό 2-0.
Ίσως όμως το γκολ αυτό να ήταν τελικά και… καταραμένο, καθώς άλλαξε τις ισορροπίες στον όμιλο και τη διαφορά τερμάτων, φέρνοντας τη Νιγηρία στην 1η θέση και απέναντι στην Ιταλία. Και ποτέ δεν είναι καλό να αντιμετωπίζεις τους Ιταλούς σε νοκ-άουτ γιατί δεν επηρεάζονται εύκολα από αντιπάλους, δεν υποτιμούν. Και φυσικά γιατί είχαν τον Μπάτζιο. Για μια ακόμα φορά οι Νιγηριανοί προηγήθηκαν σχετικά νωρίς. Αυτή τη φορά στο 25′ με τον Αμουνίκε μετά από κόρνερ και κακή αντίδραση του Μαλντίνι. Και άντεχαν. Άντεξαν ακόμα κι όταν ο Αμοκάτσι τραυματίστηκε και βγήκε αλλαγή. Άντεξαν και όταν ο Αρίγκο Σάκι πέρασε τον Ντίνο Μπάτζιο και βελτίωσε την ομάδα. Άντεξαν και στις αρκετές φάσεις των Ιταλών. Και στο 75′ κέρδισαν και πονηρά μια κόκκινη κάρτα. Ο Τζανφράνκο Τζόλα σε αυτή που δυστυχώς θα ήταν η μοναδική του συμμετοχή στο Μουντιάλ, αποβλήθηκε μόλις 10′ αφ’ ότου είχε μπει. Σε μία διεκδίκηση με τον Εγκουαβοέν δεν έκανε τίποτα το επιλήψιμο και είδε τον Μεξικανό διαιτητή να του δείχνει την απευθείας κόκκινη, με το Νιγηριανό αμυντικό να κάνει τον τραυματία.
Η Νιγηρία που είχε αγαπηθεί από όλο τον ουδέτερο κόσμο, έκανε το χειρότερό της παιχνίδι. Δεν θύμιζε σε τίποτα την ομάδα που σε ενθουσίαζε, την ομάδα που προσπαθούσε να παίξει μπάλα. Και ίσως ήταν θεία δίκη ότι στο 88′ εμφανίστηκε ο Ρομπέρτο Μπάτζιο και με ένα σουτ στη γωνία ισοφάρισε. Χρόνια αργότερα, ο γκολκίπερ Ρουφάι έστειλε μήνυμα αγάπης στον Μπάτζιο. “Δεν θύμωσα για εκείνο το γκολ. Ήταν πανέμορφο και εσύ ένας θρύλος του ποδοσφαίρου”. Ο Μπάτζιο που έστειλε στην παράταση το ματς, ήταν αυτός που το καθάρισε και μερικά λεπτά αργότερα με ένα χτύπημα πέναλτι στο 102′. Κανείς δεν φανταζόταν ότι ένα άλλο πέναλτι στον τελικό, θα έγραφε ιστορία. Η Νιγηρία παρά τον παραπάνω παίκτη δεν κατάφερε κάτι παραπάνω στα υπόλοιπα λεπτά.
Κανείς δεν ξέρει τι θα γινόταν αν δεν έπεφτε πάνω στην Ιταλία. Αν δεν άλλαζε (έστω και αναγκαστικά, λόγω τραυματισμού) την στρατηγική της. Ούτε τι θα γινόταν αν ο Μπάτζιο δεν ισοφάριζε στο 88′. Ο Γεκινί μετά το τέλος τα έβαλε με τον Φέστερχοφ και την τακτική του. “Ήμουν πάντα εναντίον αυτού του κόουτς. Δεν είναι μυστικό ότι δεν μου αρέσει και δεν του αρέσω. Οι συμπαίκτες μου όμως δεν με στήριξαν εναντίον του”, δήλωσε. Ο Ολλανδός προπονητής έφυγε από την εθνική, αλλά το ποδόσφαιρο της Νιγηρίας δεν σταμάτησε την πρόοδο. Δύο χρόνια αργότερα, αρκετοί από αυτούς τους παίκτες μαζί με νέο αίμα όπως ο Ταρίμπο Γουέστ, ο Νουάνκο Κανού κι ο Σελεστίνε Μπαμπαγιάρο κατακτούσαν το χρυσό μετάλλιο στους Ολυμπιακούς Αγώνες της Ατλάντα. Ήταν η επιβεβαίωση για το μεγάλο ταλέντο που παρήγαγε η χώρα.
Από την ομάδα του 1994 ο Ρουφάι συνέχισε την καριέρα του σε μικρές ομάδες και μετά έγινε αναλυτής. Ο Αμουνίκε έφτασε μέχρι την Μπαρτσελόνα, αλλά δεν μπόρεσε να σταθεί σε τόσο υψηλό επίπεδο. Πλέον είναι προπονητής. Ο Φίνιντι έκανε σπουδαία καριέρα σε Άγιαξ και Ρεάλ Μπέτις και έγινε προπονητής νέων. Ο Αμοκάτσι έγινε καλτ ίνδαλμα στην Έβερτον και τα πήγε καλά και στην Μπεσίκτας. Για τον Οκότσα τι να πει κανείς. Συνέχισε να μαγεύει σε όλη την καριέρα του. Αξιόλογη καριέρα έκανε κι ο Ικπέμπα. Οι περισσότεροι από τους παίκτες στάθηκαν καλά. Δυστυχώς όμως, ο Ρασίντ Γεκινί δεν βρίσκεται ανάμεσά μας. Η καριέρα του μετά τον Ολυμπιακό πήρε την κάτω βόλτα, άλλαξε αρκετές ομάδες και τελικά γύρισε πίσω στην πατρίδα του. Εκεί πέθανε υπό αδιευκρίνιστες συνθήκες μόλις στα 48 του. Αναφέρθηκε αρχικά κάποιο πρόβλημα με την καρδιά του, αλλά πολλοί λένε ότι κάτι τέτοιο δεν ισχύει. Αντιμετώπιζε ψυχολογικά προβλήματα, προβλήματα με την οικογένειά του και έπεσε θύμα απάτης από έναν φίλο του, χάνοντας την περιουσία του. Τα τελευταία χρόνια ήταν σε άθλια κατάσταση και δυστυχώς είχε ένα τέλος που δεν άρμοζε σε κανέναν. Εξακολουθεί μέχρι σήμερα όμως να είναι ο 1ος σκόρερ όλων των εποχών στην εθνική Νιγηρίας. Και μέλος της πιο ποιοτικής Νιγηρίας που είδαμε ποτέ.