Ήταν Μάιος του 2013 όταν στην Κωνσταντινούπολη ξέσπασαν μεγάλες αναταραχές. Αφορμή ήταν ένας από τους τελευταίους χώρους πράσινου στην Πόλη. Το πάρκο Γκεζί, δίπλα στη διάσημη πλατεία Ταξίμ αποφασίστηκε να μετατραπεί σε εμπορικό κέντρο με παράλληλη δημιουργία ακριβών διαμερισμάτων. Το γεγονός αυτό έφερε αντιδράσεις από μερίδα κόσμου, αντιδράσεις που ήταν περιορισμένες αρχικά. Αν ήταν ένα μεμονωμένο συμβάν, ίσως να περνούσε απαρατήρητο. Αλλά ήδη μια σειρά από μέτρα και ενέργειες της κυβέρνησης Ερντογάν, ανησυχούσε αρκετούς που έβλεπαν τη χώρα να παίρνει διαφορετική πορεία. Σε αυτό προστέθηκε και το γεγονός της ανεξέλεγκτης ανοικοδόμησης στην Κωνσταντινούπολη, με μεγάλα έργα που ελάττωναν συνεχώς το διαθέσιμο πράσινο, όπως και ότι η εταιρεία που ανέλαβε το έργο είχε στενούς δεσμούς με το Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (AKP) του Ερντογάν.
Οι αντιδράσεις για το πάρκο Γκεζί ξεκίνησαν με μόλις 50 οικολόγους που δέχτηκαν δακρυγόνα και γιγαντώθηκαν, φτάνοντας (σύμφωνα με υπολογισμούς που η κυβέρνηση διαψεύδει) σε 3,5 εκατομμύρια πολίτες στους δρόμους σε συνολικά 5.000 συγκεντρώσεις που έλαβαν χώρα εκείνη την περίοδο. Σημειώθηκαν 11 θάνατοι, 8.000 τραυματισμοί και έγιναν περίπου 3.000 συλλήψεις. Ένα από τα πιο ενδιαφέροντα στοιχεία είναι ότι στις πορείες υπήρχε παρουσία ανθρώπων με μεγάλες διαφορές. Άνθρωποι με διαφορετικές πολιτικές πεποιθήσεις, θρήσκοι και μη θρήσκοι, αλλά και οπαδοί ποδοσφαίρου. Οπαδοί που υπό κανονικές συνθήκες αν συναντιόντουσαν στον δρόμο θα έβγαζαν τα μαχαίρια, στάθηκαν δίπλα ο ένας στον άλλον. Άνθρωποι με φανέλες της Μπεσίκτας, της Γαλατά και της Φενέρ ενώθηκαν και ήταν από αυτούς που είχαν μεγάλη συμμετοχή στα γεγονότα, ειδικά απέναντι στη χρήση βίας από την αστυνομία.
Το πάρκο που τα ξεκίνησε όλα
Ο πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν δεν είναι άσχετος από ποδόσφαιρο, το αντίθετο. Έπαιζε μπαλίτσα στους δρόμους της περιοχής Κασίμπασα, έπαιξε στα τοπικά ξεχωρίζοντας και μάλιστα τα βιβλία που ασχολούνται με τη ζωή του λένε ότι είχε πρόταση από τη Φενέρ. Αν και αυτό δεν επιβεβαιώνεται, είναι κάτι που χρησιμοποιήθηκε πολύ στην πολιτική του ανέλιξη. Όπως βέβαια και η ιστορία όταν, παιδάκι ακόμα, μπήκε αλλαγή σε ένα ματς και με ανάποδο ψαλιδάκι σκόραρε για το τελικό 9-9. Είναι πολύ δύσκολο να επιβεβαιωθούν όλες αυτές οι ιστορίες που αναφέρονται στις βιογραφίες του (που μοιάζουν περισσότερο με αγιογραφίες), αλλά λέγεται ότι ο αυστηρός και θρήσκος πατέρας Ερντογάν δεν ήθελε το παιδί του να γίνει ποδοσφαιριστής. Ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν όμως δεν ξέχασε ποτέ το ποδόσφαιρο και μπορεί οι ηγετικές του ικανότητες στο χορτάρι και η ικανότητά του με την μπάλα στα πόδια να έμειναν στα τοπικά της Πόλης, ο ίδιος συνεχίζει ως ποδοσφαιρόφιλος να παρακολουθεί φανατικά την εθνική Τουρκίας, αλλά και τους συλλόγους της χώρας. Και γνωρίζει πολύ καλά τη δύναμη του ποδοσφαίρου και φυσικά των οπαδών. Τα γεγονότα του καλοκαιριού του 2013 τον προβλημάτισαν αρκετά.
Τις ίδιες ημέρες περίπου, το τουρκικό πρωτάθλημα ολοκληρωνόταν κι η Ινσταμπούλ Μπασακσεχίρ Φουτμπόλ Κουλουμπού τερμάτιζε 16η και υποβιβαζόταν στη Β’ εθνική της Τουρκίας. Η είδηση πέρασε στα ψιλά. Η Μπασακσεχίρ βρίσκεται στην ομώνυμη περιοχή της ευρωπαϊκής πλευράς της Πόλης και σαν σύλλογος δεν έχει κάποια σπουδαία ιστορία σε σύγκριση με τρεις μεγάλες ομάδες της Κωνσταντινούπολης. Ιδρύθηκε μόλις το 1990, βασισμένη σε μικρότερες ομάδες και η μόνη διάκριση που είχε ήταν η συμμετοχή σε έναν τελικό κυπέλλου. Την αμέσως επόμενη χρονιά πάντως, κατέκτησε το πρωτάθλημα της Β’ εθνικής και ανέβηκε εκ νέου στα σαλόνια. Το 2014 ήταν κατά σύμπτωση που άλλαξε κι η ιδιοκτησία του συλλόγου. Η ομάδα ήταν “δημοτική” από το 1990 και είχε αποφασιστεί ότι ήταν ασύμφορη για τον δήμο και θα έπρεπε να διαλυθεί. Τελικά όμως, βρέθηκαν επενδυτές.
Η φανέλα που έχει αποσυρθεί
Οι άνθρωποι που ανέλαβαν τα ηνία του συλλόγου, κατά σύμπτωση (έχουμε αρκετές συμπτώσεις όπως θα δείτε), διατηρούν ισχυρούς δεσμούς με την κυβέρνηση του AKP του προέδρου Ερντογάν. Ο πρόεδρος της Μπασακσεχίρ ακούει στο όνομα Γκοκσέλ Γκουμουνστάγκ και λέει ότι όλα αυτά είναι “αηδίες”. Βέβαια κι ο ίδιος είναι στέλεχος του κόμματος και, κυρίως, παντρεμένος με μια ανιψιά του Ερντογάν. Toν Ιούλιο του 2014 εν μέσω προεκλογικής περιόδου για την Τουρκία, ο Ερντογάν φόρεσε τη φανέλα του συλλόγου (στα πορτοκαλί-μπλε που κατά σύμπτωση είναι και τα χρώματα του AKP) στα εγκαίνια του νέου σταδίου Φατίχ Τερίμ της ομάδας. Ο Ερντογάν έβαλε το 12 στην πλάτη (η επιλογή καθόλου τυχαία, αφού κατέβαινε για να γίνει ο 12ος πρόεδρος στην ιστορία της Τουρκίας), βγήκε στον αγωνιστικό χώρο (που ήταν μικρότερος σε διαστάσεις για τον αγώνα επίδειξης), αποθεώθηκε από τον κόσμο που κρατούσε πανό με το σύνθημα “όσο θα ζεις, η Τουρκία θα είναι πρωταθλήτρια”, έκανε χατ-τρικ και η φανέλα αποσύρθηκε στη συνέχεια. Κανείς παίκτης δεν μπορεί να πάρει το 12, η φανέλα είναι πλέον έκθεμα στο ειδικό μουσείο που έφτιαξε ο Γκουμουνστάγκ μέσα στο γήπεδο για τον πρόεδρο. Ο αγώνας μεταδόθηκε από την τουρκική τηλεόραση με τον σπίκερ να περιγράφει τα υπέροχα γκολ του Ερντογάν λες και ήταν τελικός κυπέλλου. Η προεκλογική φιέστα ήταν μεγαλειώδης. Μια φιλοκυβερνητική εφημερίδα παρουσίασε το “τσίμπημα” της μπάλας στο πρώτο γκολ του, σαν κάτι που θα έκαναν μόνο ο Μέσι ή ο Χάτζι.
Αμέιζινγκ φούτμπολ σκιλζ
Η αγάπη του προέδρου για την Μπασακσεχίρ δεν είναι καινούρια. Η περιοχή και η ομάδα έχουν τη σφραγίδα του από τη δεκαετία του 1990, τότε που ήταν δήμαρχος Κωνσταντινούπολης. Ουσιαστικά, η ανοικοδόμηση της περιοχής ήταν ένα από τα μεγαλύτερα έργα του. Το όνειρό του για μια περιοχή όπου οι θρήσκοι οπαδοί του κόμματός του από τη μεσαία τάξη θα ζούσαν αρμονικά. Οι δεσμοί του όμως με την ομάδα και το ποδόσφαιρο έγιναν ακόμα πιο ισχυροί μετά τα γεγονότα του 2013, όταν οι οπαδοί των τριών μεγάλων ενόχλησαν. Το πορτραίτο του Προέδρου κοσμεί την είσοδο στο προπονητικό κέντρο της Μπασακσεχίρ. Την επόμενη σεζόν από τα επεισόδια, η είσοδος στα γήπεδα της Τουρκίας έγινε πιο αυστηρή με ένα σύστημα “κάρτας φιλάθλου”, τα ηλεκτρονικά εισιτήρια Passolig που έχουν πάνω φωτογραφία, όνομα και είναι σαν ταυτότητα. Τα εισιτήρια αυτά εκδίδονται με τη χρήση συγκεκριμένης πιστωτικής κάρτας από συγκεκριμένη τράπεζα που έχει το μονοπώλιο. Κατά σύμπτωση, η τράπεζα ανήκει στην εταιρεία του Αχμέτ Τσαλίκ, μεγαλοεπιχειρηματία της Τουρκίας και προσωπικό φίλο του Ερντογάν. Θέλετε κι άλλη σύμπτωση; Πρόεδρος της εταιρείας εκείνη την περίοδο ήταν ο Μπεράτ Αλμπαϊράκ, γαμπρός του Ερντογάν που στη συνέχεια έγινε και υπουργός του. Το σύστημα θεωρητικά έχει ως στόχο την καταπολέμηση της βίας, ενώ οι κάρτες είναι συνδεδεμένες με ομάδες. Έτσι, για να δεις ένα εκτός έδρας ματς της ομάδας σου, πρέπει να έχεις κάρτα της άλλης ομάδας. Η κάρτα δέχτηκε επικρίσεις, είχαμε αποχές του κόσμου, αλλά τίποτα δεν άλλαξε. Για να μπεις σε γήπεδο στην Τουρκία, πρέπει να ενταχθείς στο συγκεκριμένο σύστημα.
Η άνοδος της Μπασακσεχίρ στην Α’ εθνική συνέπεσε και με τα καλύτερά της χρόνια. Το γήπεδό της έχει γίνει συχνά χώρος προπαγάνδας. Η αλήθεια είναι ότι δεν πρόκειται για ομάδα με κόσμο, η επίσκεψη του Ολυμπιακού για παράδειγμα ήταν από τις πιο εύκολες για ελληνική ομάδα σε τουρκική έδρα, αλλά οι οπαδοί που αποκαλούνται “1453” (από την χρονολογία της άλωσης της Πόλης) είναι οι φανατικοί του συλλόγου. Το ενδιαφέρον είναι ότι οι “1453” υπήρχαν και παλιότερα και πήγαιναν σε άλλα γήπεδα (γεγονός που δείχνει ότι δεν ήταν η αγάπη με κάποια ομάδα το κίνητρό τους), με την άνοδο της Μπασακσεχίρ πάντως έγιναν η φωνή της. Στις εξέδρες έχει ακουστεί το “ο Θεός είναι μεγάλος”, στο γήπεδο παιδάκια ντυμένα Οθωμανοί στρατιώτες έχουν παρελάσει, ενώ ένα σωρό πανό με διάφορα πολιτικά μηνύματα που συμβαδίζουν με την πολιτική της κυβέρνησης έχουν εμφανιστεί κατά καιρούς. Οι “1453” σήκωσαν μάλιστα ένα τεράστιο πανό με το πρόσωπο του “Μεγάλου Αρχηγού” Ερντογάν σε ένα ευρωπαϊκό παιχνίδι απέναντι στην Μπριζ. Οι μέσοι όροι παρέμειναν πάντα μικροί πάντως, παρά τις εκκλήσεις του ίδιου του Ερντογάν στη “νεολαία” της περιοχής να στηρίξει την ομάδα της. “Δεν μου αρέσει να βλέπω τις εξέδρες άδειες. Αν δεν βρίσκεστε στις κερκίδες, τότε θα είστε και πολιτικά αδύναμοι”, είπε στέλνοντας μήνυμα.
Η πομπή του προέδρου που πηγαίνει για εγκαίνια ενός κήπου στην περιοχή του Μπασακσεχίρ το 2018.
Το κόμμα AKP έχει από τα μεγαλύτερη ποσοστά του εκεί.
Τη στιγμή που οι τρεις μεγάλοι σύλλογοι ταλαιπωρούνται από οικονομικά προβλήματα, τιμωρούνται για διάφορα σκάνδαλα και το FFP, η μικρή ομάδα από την Κωνσταντινούπολη κάνει άλματα προόδου. Με το που ανέβηκε βγήκε 4η και από το 2014 δεν έχει τερματίσει χαμηλότερα από την 4η θέση. Για να είμαστε δίκαιοι, δεν γίνεται να φταίει ο Ερντογάν για όλα τα δεινά των Γαλατά, Μπεσίκτας και Φενέρ. Πληρώνουν τα πολλά λάθη τους, μεγάλα συμβόλαια, λάθος αποφάσεις. Από την άλλη όμως, τα οικονομικά δεδομένα της νέα δύναμης του τουρκικού ποδοσφαίρου δεν είναι γνωστά. “Τα οικονομικά βιβλία της Μπασακσεχίρ παραμένουν κρυφά“, λέει ένας καθηγητής Οικονομικών από την Κωνσταντινούπολη. Την ίδια στιγμή, οι κακές γλώσσες λένε ότι πολύ συχνά, εταιρείες που κάνουν δουλειές με το δημόσιο πρέπει να γίνουν και σπόνσορες στον σύλλογο για να πάρουν το συμβόλαιο. Αεροπορικές εταιρείες, ιατρικά ιδρύματα, τράπεζες και πολυεθνικές, ακόμα και το νέο αεροδρόμιο της πόλης έχουν δώσει τον οβολό τους μέσω χορηγιών. Κάπως έτσι, η Μπασακσεχίρ κατάφερε να φέρει γνωστά ονόματα. Ο διάσημος Αρντά Τουράμ που στηρίζει τον Ερντογάν φόρεσε τη φανέλα της, κάτι που έκαναν κι οι Ρομπίνιο και Αντεμπαγιόρ.
Πλέον μεγάλα αστέρια παίζουν στο νέο γήπεδο
Το περσινό πρωτάθλημα ήταν η πλήρης νίκη του συλλόγου, αλλά και του προέδρου. Γαλατά και Φενέρ τερμάτισαν στην 6η και 7η θέση αντίστοιχα, μια τεράστια έκπληξη για το ποδόσφαιρο της χώρας, ενώ η Μπεσίκτας βγήκε 3η. Γαλατά και Μπεσίκτας τα πήγαν τραγικά στις ευρωπαϊκές τους μάχες το καλοκαίρι και έμειναν εκτός ομίλων. Την ίδια στιγμή, στο Τσάμπιονς Λιγκ φιγουράρει το όνομα της Μπασασκεχίρ που ετοιμάζεται να παίξει απέναντι στην Μάντσεστερ Γιουνάιτεντ. Και μάλιστα, ως πρωταθλήτρια. Μια ομάδα που πριν έξι χρόνια ελάχιστοι γνώριζαν στην Ευρώπη και έπαιζε στη Β’ εθνική, κατάφερε να βγει 1η και να βλέπει από μακριά τους παραδοσιακούς ισχυρούς. Για να καταλάβει κάποιος το μέγεθος της επιτυχίας, μετά τους τρεις μεγάλους, η Τραμπζονσπόρ έχει έξι πρωταθλήματα, το τελευταίο όμως το μακρινό 1984 και από εκεί και πέρα μόνο η Μπούρσασπορ το 2010. Ο κόσμος (έστω αυτός ο λίγος) βγήκε στους δρόμους για να πανηγυρίσει και στο λεωφορείο με τους ποδοσφαιριστές που έκανε τον γύρο του θριάμβου, υπήρχε φυσικά και η φανέλα με το 12 του προέδρου.
Θα αναρωτηθεί κανείς, είναι όμως άδικα πρωταθλήτρια; Η απάντηση είναι όχι. Αν παραβλέψουμε (όσο δύσκολο και να είναι) όλα τα εξωαγωνιστικά, η Μπασακσεχίρ έχει μια αρκετά καλή ομάδα, που έπαιξε το καλύτερο ποδόσφαιρο πέρσι στην Τουρκία και εκμεταλλεύτηκε την κακή κατάσταση των αντιπάλων. Μπορεί να μην θυμίζει σε τίποτα τις εποχές που οι ομάδες της Τουρκίας έδειχναν καλό αγωνιστικό πρόσωπο στην Ευρώπη, αλλά καλώς ή κακώς, μέσα στις γραμμές του ποδοσφαίρου, η ομάδα που έχει προπονητή τον Οκάν (ίνδαλμα της Γαλατά που πέρασε και από την Ίντερ) έχτισε ένα συνεπές σύνολο με σοβαρότητα. Το αν θα καταφέρει να κερδίσει κι άλλο κόσμο και να γίνει μόνιμο μέλος της ελίτ ή απλά θα μείνει γνωστή ως “Ερντογάνσπορ”, όπως κοροϊδευτικά την αποκαλούν πολλοί αντίπαλοι, θα το δείξει το μέλλον.