Πριν από δύο χιλιάδες χρόνια ο μεγάλος Ρωμαίος στοχαστής Κικέρων (που συνάμα ήταν και πολιτικός, ρήτορας, δικηγόρος και φιλόσοφος) έγραψε την ακόλουθη ιστορία. Σε έναν κάποιο σοφιστή Διαγόρα που δεν πίστευε στους Θεούς, προσπάθησαν να του βάλουν μυαλό, δείχνοντας του πληθώρα ιερών εικόνων που αναπαριστούσαν ανθρώπους να προσεύχονται εν μέσω φουρτούνας δέκα μποφόρ και που εντέλει σώθηκαν μετά από ναυάγιο. Ο υπαινιγμός ήταν σαφέστατος: η δύναμη της επίκλησης στους Θεούς, τους προστάτεψε από βέβαιο πνιγμό. Και ο Διαγόρας τότε ρώτησε: «Που είναι οι εικόνες όλων εκείνων που προσευχήθηκαν, και στο κατόπι πνίγηκαν;»
Από μικρός μου άρεσε να χαζεύω τις προθήκες των βιβλιοπωλείων και πάντα με μαγνήτιζε εκείνη η γωνία σε περίοπτη θέση, με τους εύγλωττους τίτλους τύπου: «Μπεφ Τζέζος – Πώς να γίνεις εκατομμυριούχος μέχρι τα 30!» (συνήθως πάνω δεξιά, ενώ κάπου στο φόντο ίσως διέκρινες σκονισμένο το «Περί μοίρας» του …Κικέρωνα). Πολλές μελέτες έχουν γίνει σχετικά με τους δισεκατομμυριούχους των καιρών μας, για να καταδείξουν τις δεξιότητες που απαιτούνται για την (οικονομική) επιτυχία και τι κοινό έχουν όλοι αυτοί οι σούπερ «επιτυχημένοι»: θάρρος, ανάληψη κινδύνων, αισιοδοξία, προαίρεση για συνεχή βελτίωση κοκ. Και θα φτάσετε μάλλον στο ίδιο συμπέρασμα αν διαβάσετε τις (γραμμένες από τρίτους φυσικά) αυτοβιογραφίες των «αυτοδημιούργητων» επιχειρηματιών, μεγιστάνων, προέδρων επιχειρήσεων κοκ
Σε μια πρόχειρη αναζήτηση στο διαδίκτυο, αν βάλουμε «πώς να γίνετε εκατομμυριούχος», μας αραδιάζει περίπου 50 χιλιάδες αποτελέσματα. Αυτό που δεν μας βγάζει όμως, είναι τα εκατομμύρια των περιπτώσεων, ανθρώπων που ακολούθησαν πανομοιότυπη συνταγή (θάρρος, ανάληψη κινδύνων, αισιοδοξία και ούτω καθεξής) και αντί για αυτοβιογραφία, κατέληξαν στο ταμείο ανεργίας ή στη φυλακή. Βλέπεις, αυτοί που αποτυγχάνουν, δεν έχουν την τάση να γράφουν απομνημονεύματα και, ακόμη και αν τα έγραφαν, δύσκολα θα έβρισκαν εκδότη, πόσο μάλλον αναγνώστες διατεθειμένους να πληρώσουν έστω και μισό σεντς, για να διαβάσουν τα μυστικά μιας παταγώδους αποτυχίας. Κι όμως, μπορεί να υπάρχουν κάποιες διαφορές στις δεξιότητες, εκείνο όμως που διαφοροποιεί πραγματικά τους δύο πληθυσμούς, εκατομμυριούχους και ανευόδωτους, είναι κυρίως ένας και μόνο παράγοντας, η τύχη – ναι, καθαρή τύχη.
«Οι άνθρωποι φοβούνται να αντιμετωπίσουν το ότι το μεγαλύτερο μέρος της ζωής μας εξαρτάται από την τύχη. Μας τρομάζει που τόσο πολλά και σημαντικά είναι εντελώς πέρα από τον έλεγχο μας. Είναι όπως εκείνες οι στιγμές σε ένα ματς, όταν το μπαλάκι βρίσκει ελάχιστα στην κορυφή του φιλέ και που για ένα κλάσμα του δευτερολέπτου ακροβατεί, χωρίς κανείς να μπορεί να προδικάσει αν θα ξεσκαλώσει ή όχι – με λίγη τύχη θα περάσει στην άλλη πλευρά του τερέν και κερδίζεις ή πάλι μπορεί και όχι και τότε είσαι χαμένος».
Ο παραλληλισμός του Γούντι Άλεν με το μπαλάκι του τένις που σχοινοβατεί στο φιλέ, μπορεί να φαντάζει εύστοχος και αρκούντως παραστατικός, αλλά παράλληλα αδικεί κατάφωρα το τένις, το οποίο είναι πιθανότατα πιο αξιοκρατικό σπορ. Γιατί όσες ακροβασίες κι αν κάνει το μπαλάκι στο φιλέ, θα είναι σταγόνα στον ωκεανό των πόντων που θα κρίνουν εντέλει οποιαδήποτε αναμέτρηση. Γιατί το μοναδικό που πρέπει να έχει συνέχεια στο μυαλό του ο παίκτης του τένις -τόσο ο τενίστας που αναστενάζει μέσα στο κορτ, όσο και ο οιονεί (από την οθόνη του κινητού του) παίκτης (του στοιχήματος)- είναι πως δεν έχει σημασία ο τέλειος πόντος, αλλά η ικανότητα να διατηρείς σε κάθε πόντο τα ίδια στάνταρ απόδοσης, παραμένοντας συναισθηματικά ανεπηρέαστος από την κρισιμότητα του, ο συνδυασμός δηλαδή του ταλέντου και της υψηλής τεχνικής με την εγκαρτέρηση και τη συναισθηματική σταθερότητα.
Στον αντίποδα, δεν είναι λίγοι αυτοί που δίκαια θα υποστηρίξουν, ότι για να φτάσεις στο επίπεδο να κάνεις πρωταθλητισμό στο Τένις, το μονοπάτι δεν είναι καθόλου δίκαιο, οι υποδομές που απαιτούνται (τόσο υλικοτεχνικές, όσο κυρίως σε ανθρώπινη υποστήριξη, προπονητές, γιατροί, γυμναστές, ταξίδια κτλ) είναι τεράστιες και τα κόστη υπέρογκα, αδύνατο να καλυφθούν από κάποιον που δεν είναι πλούσιος ή δεν έχει πίσω του δυνατές χορηγίες και ότι το ασφυκτικό πλαίσιο του της εποχής μας, ελέω Covid-19, έχει κάνει τα πράγματα εκθετικά πιο δύσκολα, για τους χιλιάδες αθλητές και τις αθλήτριες που είναι έξω από τις πρώτες δεκάδες της παγκόσμιας κατάταξης.
O Ντομινίκ Τιμ, το μεγαλύτερο μάλλον ταλέντο της εποχής μας και ο μόνος μνηστήρας της νέας γενιάς που έχει καταφέρει να κερδίσει «γκραν σλαμ», είχε την τύχη να γεννηθεί στα περίχωρα της Βιέννης και να μεγαλώσει κυριολεκτικά μέσα στα «κορτ», καθώς αμφότεροι οι γονείς του είναι δάσκαλοι τένις. Τεράστιο ταλέντο, βιονικό «μπακ χαντ», αλλά κατά το δοκούν μικρή καρδιά, καθώς κατά τη διάρκεια του πρώτου lock-down, είχε κατακρίνει δημόσια κάθε πρωτοβουλία στήριξης των αδύναμων οικονομικά παικτών, με την επιεικώς απαράδεκτη έως ξιπασμένη θεώρηση, ότι πρόκειται για τεμπέληδες αθλητές, που δεν έχουν πάρει αρκούντως σοβαρά το σπορ, ώστε για να ξεφύγουν από την χαμηλόβαθμη μοίρα τους(!)
H Ινές Ιμπού, νούμερο 700 κάτι στην παγκόσμια κατάταξη, είχε την «ατυχία» να γεννηθεί έξω από το Αλγέρι και να το παλεύει σκληρά από παιδί κάτω από εξαιρετικά αντίξοες συνθήκες, τόσο από πλευράς (ανύπαρκτων) υποδομών και έλλειψης πόρων, όσο και από πλευράς κοινωνικών προκαταλήψεων και «μεσαιωνικών» αντιλήψεων για το ρόλο της γυναίκας, αλλά το παλεύει με σημαία το πείσμα και την αξιοπρέπεια της. Η συγκλονιστική ανοικτή επιστολή της προς τον (εν)συναισθηματικά ανάπηρο «βιενουά» αστέρα, είναι μάθημα ζωής. «Τι να το κάνεις αν είσαι σούπερ ταλέντο σαν τον Φέντερερ, αλλά δεν έχεις καν τα ναύλα σου για να παίξεις σε τουρνουά και προφανώς λεφτά για προπονητή κτλ. Ήδη από τα οκτώ μου ταξίδευα μόνη όπου και όσο με έπαιρνε, είχα δυο χρόνια να δω τους δικούς μου στην Αλγερία, άφησα τις σπουδές μου…»
Αυτό που θέλει να πει η Ινές, ο Γούντι Άλεν, ο Κικέρων και ο #Maestro, δεν είναι ότι ο Ντομινίκ Τιμ ή ο Τζόκοβιτς, ο Φέντερερ κοκ, δεν έχουν εκπληκτικό ταλέντο, αλλά ότι ίσως έχουν λιγότερο μοναδικό ταλέντο από όσο νομίζουμε. Σκεφτείτε τις χιλιάδες «μοναδικών» ταλέντων, σε οποιοδήποτε άθλημα, που δεν έφτασαν ποτέ να διεκδικήσουν μια θέση στη συλλογική μας συνείδηση, όχι γιατί δεν δούλεψαν αρκετά ή γιατί δεν διεκδίκησαν πεισματικά μέχρις εσχάτων το όνειρο τους, αλλά αποκλειστικά λόγω συγκυριών και γιατί δεν είχαν στον ήλιο μοίρα, από τα στεγανά της φαβέλας, μέχρι τον ρατσισμό της Αφρικής ή απλώς λόγω κάποιου σοβαρού (ή και μη σοβαρού, αλλά χωρίς δυνατότητες αποθεραπείας) τραυματισμού.
Εξάλλου το Τένις στην Ελλάδα, έζησε για δεκαετίες σε μια ιδιάζουσα καραντίνα, παραμένοντας σχεδόν αποκλειστικό προνόμιο των επιφανών μελών του ομίλου Αθηνών και Φιλοθέης και κουβαλώντας την αποκρουστική ρετσινιά του ακριβού σπορ της ελίτ, μιας δράκας νεόπλουτων, πλήρως ξεκομμένης από την σκληρή καθημερινότητα και τα ειωθότα του μέσου Έλληνα, μιας κάστας ανθρώπων που αναπαρήγαγε “εξωφρενικά” ξενόφερτα πρότυπα όπως ντίσκο-πάρτι με ντισκ-τζόκεϋ, καλλιστεία, τουρνουά τένις, κέτερινγκ και ταξίδια στο εξωτερικό, πολύ πριν αφεθούμε στο «μυκονιάτικο» ξεβλάχεμα και τα «lifestyle» περιοδικά του «κλαρινογαμπρού» από το Βόλο…
Τον καιρό εκείνο πάντως, στις αρχές της δεκαετίας του ’80, αυτή που είχε εντυπωσιάσει το ελληνικό κοινό, ήταν η 17χρονη πρωταθλήτρια της Σοβιετικής Ένωσης, Γιούλια Σαλνίκοβα, με όνομα βαρύ σαν ιστορία (κόρη του θρυλικού ποδοσφαιριστή και «χρυσού» Ολυμπιονίκη Σεργκέϊ Σαλνίκοφ) που κέρδιζε με άνεση τα τουρνουά «Ακρόπολις» εκείνης της εποχής, τόσο στα κορτ, όσο και στα καθιερωμένα τότε, «καλλιστεία» της διοργάνωσης. Δυστυχώς η καριέρα της Σαλνίκοβα δεν είχε την συνέχεια που άξιζε στο ταλέντο της, καθώς λόγω συνεχών διενέξεων της με το καθεστώς, ουσιαστικά υποχρεώθηκε να σταματήσει μόλις στα 20 της χρόνια για να αφοσιωθεί στις σπουδές της (δημοσιογραφία), στο πανεπιστήμιο της Μόσχας.
Και αν το απτόητο βλέμμα του κοριτσιού στη φωτογραφία (με το τρόπαιο από το τουρνουά της Φιλοθέης) σας φαίνεται απροσδιόριστα οικείο, όχι δεν είναι τυχαίο. Καθώς επειδή «ουδέν κακόν, αμιγές καλού», μερικά χρόνια αργότερα, η μοίρα θέλησε, το βλέμμα της Γιούλιας να διασταυρωθεί με τη ματιά ενός επόπτη γραμμών, σε ένα από τα τελευταία της παιχνίδια στην ενεργό δράση. Το όνομα του επόπτη, ήταν Αποστόλης Τσιτσιπάς και λίγα χρόνια αργότερα, έφεραν στο φως, χάρισαν στην φίλαθλη Ελλάδα, έναν από τους μεγαλύτερους γηγενείς αθλητές όλων των εποχών, ο οποίος από αθλητικής άποψης (λίγο να τιθασεύσει το θυμικό του) δεν θα έχει κανένα ταβάνι – «sky is the limit» που λέμε και στο χωριό μου…
Προφανώς και δεν θα είναι καθόλου εύκολο για τον Στέφανο Τσιτσιπά, να επαναλάβει τον περσινό του θρίαμβο στους τελικούς του ATP που ξεκινούν αυτή την Κυριακή στο Λονδίνο. Το καλό είναι ότι τόσο ο Τζόκοβιτς (ο οποίος δεν δείχνει απολύτως συγκεντρωμένος στο τένις αυτή την περίοδο), όσο και ο Ναδάλ (ο οποίος παραδοσιακά υποφέρει σε Indoor συνθήκες και δεν έχει κερδίσει ποτέ ATP Finals), κάθε άλλο παρά ανίκητοι δείχνουν στην παρούσα συγκυρία.
Το κρίσιμο ερώτημα είναι αν ο Τσιτσιπάς θα έχει ξεπεράσει πλήρως τις ενοχλήσεις του και αν θα καταφέρει να επαναφέρει άμεσα την απόδοση του σε επίπεδα Ρολάν Γκαρός, δεδομένου ότι ειδικά το παιχνίδι της πρεμιέρας κόντρα στον Ντομινίκ Τιμ θα έχει καθοριστικό ρόλο για την πρόκριση, από ένα εξαιρετικά δύσκολο γκρουπ που συμπληρώνουν Ναδάλ και Ρούμπλεφ.
Στον άλλο όμιλο, μπορεί ο Τζόκοβιτς ν φαντάζει μεγάλο φαβορί, αλλά ο Ντανίλ Μεντβέντεφ, αυτή η ξερακιανή, σχεδόν ασκητική φιγούρα με την σφιγμένη όψη και τα ανορθόδοξα χτυπήματα, βγαλμένη θαρρείς από μυθιστόρημα του Ντοστογέφσκη, που όσο περισσότερο καταφέρνει να βελτιώσει την διαχείριση των συναισθηματικών του διακυμάνσεων (με μια παραπάνω δόση πεσιμισμού), τόσο αυξάνονται οι πιθανότητες να είναι το επόμενο νούμερο ένα, μπαίνοντας σφήνα στους «Big 3».
Το περσινό τουρνουά ATP Finals, που ολοκληρώθηκε με τον ανεπανάληπτο θρίαμβο του Στέφανου, ήταν μια πραγματική γιορτή με περισσότερους από 250 χιλιάδες θεατές να συρρέουν στον μεγάλο θόλο στις όχθες του Τάμεση κατά τη διάρκεια του οκταήμερου της διοργάνωσης. Φευ, φέτος η 20 χιλιάδων θέσεων αρένα θα φαντάζει σαν «στοιχειωμένη», με μοναδικούς τρόφιμους τους παίκτες και μια δράκα δημοσιογράφων. Ακόμη και οι επόπτες γραμμών θα απουσιάζουν, με ένα εξελιγμένο σύστημα «Hawk-eye», να αναλαμβάνει τον αυτόματο έλεγχο της «baseline» και των πλάγιων γραμμών. Ας ελπίσουμε η νέα σεζόν να μας βρει όλους καλά και με πλήρες πρόγραμμα αγώνων σε κανονικές συνθήκες, μακριά από την δυστοπία που βιώνουμε…
Maestro