Στη Λατινική Αμερική λατρεύουν τα ντέρμπι. Περνάς ένα δρόμο σε μια μεγάλη πόλη, μπαίνεις σε μια άλλη γειτονιά και εκεί ο κόσμος υποστηρίζει μια διαφορετική ομάδα και ζει για το κλάσικο με τους γείτονές του. Ο αριθμός των “κλάσικο” που υπάρχουν σε χώρες όπως για παράδειγμα η Αργεντινή είναι εντυπωσιακός. Αλλά τα ντέρμπι δεν περιορίζονται μόνο σε συλλογικό επίπεδο. Φτάνουν και σε εθνικό επίπεδο. Και μπορεί το πρώτο ιστορικό ντέρμπι της Νότιας Αμερικής να είναι το Ουρουγουάη-Αργεντινή και το πιο δημοφιλές εδώ και χρόνια πλέον το Αργεντινή-Βραζιλία, αλλά υπάρχει ακόμα ένα, σχετικά άγνωστο, που ίσως υπερβαίνει σε πάθος τα άλλα δύο. Το “κλάσικο του Ειρηνικού”.
Το ματς μεταξύ Περού και Χιλής που θα βρεθούν αντιμέτωπες στο 2ο ημιτελικό του Κόπα Αμέρικα, θα προστεθεί σε μια μεγάλη σειρά αγώνων που κουβαλoύν από πίσω τους μια κόντρα που δεν είναι απλά ποδοσφαιρική. Η ιστορία μεταξύ των δύο χωρών είναι γεμάτη πολλά επεισόδια. Όπως τη συνομοσπονδία του Περού με τη Βολιβία και τον πόλεμό της με τη μεγάλη Κολομβία, αλλά και την εισβολή τόσο της Αργεντινής, όσο και της Χιλής ενάντια σε Περουβιανούς και Βολιβιανούς. Μετά τη διάλυση της συνομοσπονδίας όμως, οι κόντρες συνεχίστηκαν, με στόχο την πρόσβαση στον Ειρηνικό ωκεανό και φυσικά διάφορες πηγές πλούτου.
Το αποκορύφωμα ήρθε το 1879, όταν η Βολιβία κήρυξε τον πόλεμο στη Χιλή, μετά από χρόνιες διαφωνίες σε σχέση με φόρους, αλλά και κάποιες περιοχές που διεκδικούσαν κι οι δύο. Το Περού προσπάθησε να μεσολαβήσει, αλλά καθώς ήταν στρατιωτικός σύμμαχος της Βολιβίας, μπήκε κι αυτό γρήγορα στον πόλεμο κατά της Χιλής. Όπως συχνά συμβαίνει στη Λ. Αμερική, οι τρεις χώρες ήταν απροετοίμαστες για έναν πόλεμο, με οικονομικά προβλήματα και χωρίς ιδιαίτερα αξιόμαχο στρατό. Ο πόλεμος του Ειρηνικού (γνωστός και ως πόλεμος του νιτρικού καλίου, μια που το διάσημο ορυκτό της περιοχής ήταν από τα βασικά αίτια της διαμάχης) κράτησε για πέντε χρόνια και τελικά οι Χιλιανοί ήταν αυτοί που επικράτησαν επί των δύο γειτόνων τους. Η Βολιβία έχασε την πρόσβασή της στη θάλασσα, η Χιλή αναδείχθηκε ως η ισχυρότερη χώρα της ακτής και φυσικά η έχθρα των τριών χωρών συνεχίστηκε.
Αυτή η έχθρα όπως είναι λογικό, για Ν. Αμερική μιλάμε, έχει μεταφερθεί και στο ποδόσφαιρο. Το εντυπωσιακό είναι ότι στο πρώτο παιχνίδι μεταξύ Περού και Χιλής το 1935 το κλίμα ήταν πολύ διαφορετικό. Παρ’ ότι η τελική συμφωνία για τη λήξη του πολέμου είχε υπογραφεί μόλις το 1929 (ναι, καλά διαβάσατε, τους πήρε τόσα χρόνια να καταλήξουν σε συμφωνία), οι άνθρωποι και των δύο χωρών είδαν το παιχνίδι ως μια ευκαιρία για fair play, για σύσφιξη των σχέσεων. Τα άρθρα της εποχής μιλούσαν για τη φιλία και τους ευγενείς ποδοσφαιριστές που θα το έδειχναν στο γήπεδο. Και πράγματι, έτσι έγινε. Το Περού κέρδισε με 1-0 στο μικρό τελικό του Κόπα Αμέρικα του 1935, σε ένα αρκετά ήρεμο παιχνίδι και οι εφημερίδες της χώρας αντί να πανηγυρίζουν, έγραφαν ότι η χώρα τους δεν έπαιξε καλά κι ότι μπορεί να επικράτησε αλλά το ποδόσφαιρό της δεν ικανοποίησε τους θεατές. 80κάτι χρόνια αργότερα τα πράγματα αντί να έχουν γίνει ακόμα καλύτερα, είναι χειρότερα. Σε αυτό φυσικά συνέβαλαν και οι νέες κόντρες μεταξύ των δύο χωρών που έφτασαν στο αποκορύφωμά τους πριν περίπου μια δεκαετία και κατέληξαν μέχρι το Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης, ώστε το 2014 να καθοριστούν τα θαλάσσια σύνορα ανάμεσα σε Περού και Χιλή. Αυτό είχε άμεσες συνέπειες και ποδοσφαιρικά. Στα τελευταία μόλις πέντε χρόνια, πολλά παιχνίδια έχουν γράψει ιστορία, ιστορία για όλα τα άλλα εκτός από το ίδιο το ποδόσφαιρο.
Η ένταση είναι τέτοια που ακόμα και σε φιλικά παιχνίδια, τα πράγματα ξεφεύγουν. Σε ένα τέτοιο ματς το 2014, το σκορ ήταν 2-0 υπέρ της Χιλής μόλις στο 39′, οι Χιλιανοί φώναζαν όλε-όλε στην εξέδρα κι ο Ρινάλντο Κρουσάδο, προφανώς ενοχλημένος από την κατάσταση, έριξε μια μεγαλοπρεπή αγκωνιά στον Γκάρι Μεδέλ. Αποτέλεσμα: η Χιλή να αγωνιστεί με παίκτη λιγότερο για τα υπόλοιπα λεπτά κι ο Μεδέλ με ένα δόντι λιγότερο (και ένα ακόμα να κουνιέται πέρα δώθε). Η Χιλή κέρδισε 3-0, ο Κρουσάδο είπε ότι είχαν ανοίξει κόντρα μέσα στο ματς και ζήτησε συγγνώμη, αλλά όπως πρόσθεσε: “καταλαβαίνω αν ο Μεδέλ δεν τη δεχτεί”.
2015, ημιτελικός Κόπα Αμέρικα (καλή ώρα). Μόλις στο 3′, ο Κάρλος Σαμπράνο (που πέρασε κι από τα μέρη μας με τη φανέλα του ΠΑΟΚ) αρπάζεται στο κόρνερ με το άλλο καλόπαιδο Αρτούρο Βιδάλ. Αγκωνιές, σπρωξιές και πάει λέγοντας. Οι παίκτες την γλιτώνουν με παρατηρήσεις. 17 λεπτά αργότερα, ο Σαμπράνο διώχνει την μπάλα και για άγνωστο λόγο ρίχνει μια φοβερή κλωτσιά στην πλάτη του δόλιου Αράνγκις. Το Περού παίζει από το 20′ με παίκτη λιγότερο, το παλεύει, αλλά χάνει με 2-1 κι η Χιλή φτάνει στον τελικό.
2015, προκριματικά Μουντιάλ. Οι “λούζερ” Χιλιανοί που όλοι τους κορόιδευαν, έχουν πλέον κερδίσει το Κόπα Αμέρικα. Παίζουν για τα προκριματικά του Μουντιάλ του 2018 στη Λίμα. Ο Αλέξις Σάντσες ανοίγει το σκορ κι ο Τζέφερσον Φαρφάν ισοφαρίζει. Το Περού πάει να βγει σε αντεπίθεση, ο Ντίας παίζει βόλεϊ και κόβει φανερά την επίθεση κι ο γίγαντας (όχι στο μπόι) Βαλδίβια πάει να κρατήσει την μπάλα και ρίχνει μια αγκωνιά στον Κουέβας. Ο τελευταίος εκνευρίζεται και πετάει την μπάλα στο κεφάλι του Βαλδίβια που κάνει το νεκρό στο χορτάρι. Ο Κουέβας αποβάλλεται, το Περού περνάει με 2-1 παρά τους 10 παίκτες, χάνει όμως τελικά με 3-4. Οι Χιλιανοί πανηγυρίζουν σαν τρελοί στα αποδυτήρια, τα οποία τα αφήνουν διαλυμένα. Φεύγοντας, τοποθετούν και ένα σημείωμα που λέει σε ελεύθερη μετάφραση: “Θα σέβεστε. Από εδώ πέρασαν οι πρωταθλητές Αμερικής“.
Η εκδίκηση ήρθε περίπου 2 χρόνια αργότερα, στο τέλος της διαδικασίας των προκριματικών, σε μια τελευταία αγωνιστική που έσπασαν καρδιές. Η Χιλή πήγαινε καβάλα στο άλογο, αφού είχε ελπίδες ακόμα και με ήττα απέναντι στην αδιάφορη Βραζιλία. Τα πράγματα όμως πήγαν πολύ στραβά. Τα αποτελέσματα στα περισσότερα παιχνίδια δεν της ήρθαν όπως θα ήθελε κι αυτή έχανε από τη Βραζιλία, χαλώντας τη διαφορά τερμάτων της. Το αποκορύφωμα ήρθε από τη Λίμα, εκεί που η Κολομβία κέρδιζε με 0-1, μέχρι που ο Πάουλο Γκερέρο με ένα έμμεσο φάουλ και τη χαζομάρα του Οσπίνα, έδωσε το εισιτήριο για τα μπαράζ στο Περού και έστειλε τη Χιλή στους καναπέδες. Οι Χιλιανοί κατηγόρησαν Κολομβία και Περού ότι το είχαν κανονίσει. Λίγο αργότερα, οι Περουβιανοί κέρδισαν τη Νέα Ζηλανδία στα μπαράζ και πήγαν σε Μουντιάλ μετά από 36 χρόνια. Οι ποδοσφαιριστές στα πανηγύρια τραγουδούσαν “όποιος δεν χοροπηδάει είναι Χιλιανός”.
Το ακόμα πιο συγκλονιστικά υπέροχο είναι ότι η Χιλή είχε έρθει ισοπαλία με τη Βολιβία και στη συνέχεια έκανε ένσταση για τον ποδοσφαιριστή Καμπρέρα που δεν είχε δικαίωμα να αγωνίζεται με τη Βολιβία μια που ήταν γεννημένος Παραγουανός. Η Χιλή πήρε το ματς στα χαρτιά, αλλά έτσι ευνοήθηκε και το Περού που αντίστοιχα είχε χάσει από τη Βολιβία και πήρε και εκείνο το αντίστοιχο ματς με μεγαλύτερο κέρδος. Με λίγα λόγια, η ένσταση των Χιλιανών τους έδωσε ένα ματς, αλλά τους έστειλε τελικά εκτός Μουντιάλ, με το Περού να ταξιδεύει στη Ρωσία.
Αλλά οι γραφικότητες δεν είναι μόνο στα ματς των ανδρών. Αποβολές έχουμε ακόμα και σε αγώνες Κ17. Οπαδοί έχουν έρθει στα χέρια αρκετές φορές τόσο στο γήπεδο, όσο και περνώντας τα σύνορα και ένα από τα προσωπικά αγαπημένα μου που έσπασε τα όρια της γραφικότητας ήταν οι “σαμάνοι” που πριν μερικά χρόνια έκαναν τελετή εναντίον του Αλέξις Σάντσες. “Είναι γρήγορος, θα τον κάνουμε να γίνει αργός σαν χελώνα“, δήλωσαν στην κάμερα λίγο πριν έναν αγώνα μεταξύ των δυο ομάδων, σε μια ιεροτελεστία που θα μπορούσε να είναι βγαλμένη από σκετσάκι Monty Python.
Η κόντρα υπάρχει ακόμα και για ονομασίες κρασιών (σκεφτείτε τη μάχη για την ελληνική φέτα και σκεφτείτε στη θέση μας τους Περουβιανούς), αλλά ακόμα και για το ποδοσφαιρικό ψαλιδάκι. Στη Νότια Αμερική μια από τις πιο συνηθισμένες ονομασίες γι’ αυτή την ποδοσφαιρική μαγεία είναι “λα τσιλένα” επειδή πρώτα έγινε από Χιλιανό το 1914. Από την άλλη όμως, οι Περουβιανοί υποστηρίζουν ότι πρώτα έγινε από δικό τους παίκτη και φυσικά αποκαλούν το ψαλιδάκι διαφορετικά (λα τσαλάκα), λέγοντας ότι για πρώτη φορά έγινε στο λιμάνι του Καγιάο στα τέλη του 18ου αιώνα. Κι όταν μαλώνουν για το ψαλιδάκι, εύκολα καταλαβαίνει κανείς τι μπορούν να κάνουν για έναν τελικό Κόπα Αμέρικα