Όσοι είναι εθισμένοι στην μπάλα και ψάχνουν να βρουν κάτι να δουν ή να ασχοληθούν το καλοκαίρι, ίσως διαπίστωσαν ότι το πρωτάθλημα Κολομβίας τελείωσε με τη Μιγιονάριος να επικρατεί στον τελικό επί της Ατλέτικο Νασιονάλ που θα πρέπει να πνίξει τον καημό της στο Κόπα Λιμπερταδόρες. Ο 16ος τίτλος για την ομάδα από την Μπογκοτά, σε ένα πρωτάθλημα που τρεις ομάδες βρίσκονται πολύ κοντά σε κατακτήσεις. Η Ατλέτικο Νασιονάλ, οι Μιγιονάριος και η Αμέρικα του Κάλι. Αν μπει κάποιος στη λίστα με τους νικητές της Πριμέρα Α της Κολομβίας και δει τις χρονιές, θα ανακαλύψει ότι το 1989, εκεί που θα έπρεπε να υπάρχει το όνομα του νικητή, υπάρχει μια μεγάλη παύλα. Κανένας δεν πήρε το πρωτάθλημα. Εύλογα έτσι θα αναρωτηθεί τι συμβαίνει. Αν ξέρει μερικά πράγματα από Κολομβία βέβαια και τι γινόταν εκείνη την εποχή στη χώρα, θα υποψιαστεί τι μπορεί να έχει συμβεί. Ας τα πάρουμε όμως με τη σειρά.
Το σύστημα διεξαγωγής του πρωταθλήματος Κολομβίας το 1989 ήταν όπως ακριβώς το φαντάζεται κανείς. Παρανοϊκό. Και ναι, αγαπημένε αναγνώστη, για μια ακόμα φορά θα το περιγράψουμε σαδιστικά γιατί ναι, μας δίνει μεγάλη χαρά. Στο πρωτάθλημα συμμετείχαν 15 ομάδες, κάτι που στα απαίδευτα ευρωπαϊκά μας μάτια φαίνεται περίεργο, αλλά συνέβη τότε για τέσσερις συνεχόμενες χρονιές, εννοείται με ψιλοδιαφορετικό σύστημα κάθε σεζόν. Το 1989 το πρωτάθλημα είχε (για αρχή) τρεις ξεχωριστές φάσεις. Η πρώτη ήταν η Απερτούρα που έγινε με σύστημα όλοι-με-όλους με 14 ματς. Απλό. Η δεύτερη ήταν το Κόπα Κολόμπια. Θα πείτε, κύπελλο; Θα πούμε, κύπελλο.
Η Ιντεπεντιέντε Σάντα Φε κατέκτησε τελικά το κύπελλο (που ήταν και πρωτάθλημα, μέρος του δηλαδή)
Το κύπελλο Κολομβίας είναι μια περίεργη κατάσταση. Ξεκίνησε τη δεκαετία του 1950, σταμάτησε, παίχτηκε το 1981 για μία σεζόν και μετά το θυμήθηκαν πάλι το 1989 (για να το ξεχάσουν ξανά μέχρι και το 2008). Αλλά το 1989 έγινε ως η δεύτερη φάση του πρωταθλήματος. Οπότε κάποιοι αναγνωρίζουν τη νικήτρια ως κυπελλούχο, άλλοι λένε ότι αφού ήταν κομμάτι του πρωταθλήματος δεν είναι κύπελλο και γενικά υπάρχει ένα μπέρδεμα. Το κύπελλο αυτό έγινε με το σύστημα τριανγκουλάρ (τριγωνικό δηλαδή) με τις ομάδες του πρωταθλήματος να χωρίζονται σε τρία γκρουπ των πέντε με γεωγραφικά κριτήρια. Κάθε γκρουπ είχε ξανά το σύστημα όλοι-με-όλους σε διπλούς αγώνες. Αλλά εδώ τελειώνουν τα εύκολα. Το σύστημα ήταν ό,τι πιο γελοίο έχει γίνει στο παγκόσμιο ποδόσφαιρο. Αν μια ομάδα κέρδιζε και τα δυο ματς της με μία άλλη στον όμιλο, έπαιρνε 3 βαθμούς. Αν κέρδιζε το ένα και έφερνε ισοπαλία στο άλλο έπαιρνε 2 βαθμούς. Και σε περίπτωση νίκης-ήττας, κέρδιζε 1 βαθμό η ομάδα με καλύτερη διαφορά τερμάτων. Αν τα τέρματα ήταν ίδια, οι δυο ομάδες έπαιζαν πέναλτι για τον 1 βαθμό. Από αυτό το μπλέξιμο, προκρίνονταν τελικά οι δυο καλύτερες κάθε ομίλου και οι δυο συνολικά καλύτερες τρίτες, ώστε να φτάσουμε επιτέλους σε ένα λογικό νούμερο οκτώ ομάδων, όπου μετά θύμιζε κανονικό κύπελλο με φάση προημιτελικών, ημιτελικών και τελικό. Και αν κάποιος αναρωτηθεί, τι σχέση είχε αυτό με το πρωτάθλημα, θα απαντήσουμε: ΨΥΧΡΑΙΜΙΑ. Μπορεί εμείς να συνεχίσαμε μέχρι τελικό, αλλά οι βαθμοί που μετρούσαν στο πρωτάθλημα ήταν μόνο από τον όμιλο. Για παράδειγμα: Οι Μιγιονάριος που αποκλείστηκαν στα προημιτελικά του κυπέλλου, έβαλαν 10 πόντους στο σακούλι του πρωταθλήματος, όσους πήραν στους ομίλους. Αντίθετα, η Ουνιόν Μαγδαλένα που έφτασε στον τελικό, πήρε μόνο 5. Διάλειμμα για ψυχοφάρμακα και συνεχίζουμε.
Προσπαθήστε να εξηγήσετε πώς μια ομάδα με 4 νίκες, 1 ισοπαλία και 3 ήττες τερμάτισε 3η στον όμιλό της στο Κόπα Κολόμπια με… 3 βαθμούς
Η τρίτη φάση του πρωταθλήματος ήταν απλοϊκή, όλοι μας με όλους σας, το Φιναλιζισιόν με 14 ματς. Στη συνέχεια βγάλαμε την συνολική βαθμολογία των τριών φάσεων και τον πρωταθ… Θα θέλατε. Φυσικά και τίποτα δεν έχει τελειώσει. Το πρωτάθλημα συνεχίζεται. Υπό νορμάλ συνθήκες εδώ θα έμπαιναν κανονικά και τα… μπόνους. Ναι, καλά ακούτε. Εκείνα τα χρόνια έπαιζε και το μπόνους (κάτι σαν ενισχυμένη αναλογική), ανάλογα με τις θέσεις στις προηγούμενες φάσεις. Και επειδή δεν μιλάμε για φυσιολογικούς ανθρώπους, τα μπόνους ήταν με δεκαδικά. Ο πρώτος παίρνει μπόνους 1 βαθμό, ο δεύτερος… 0,75, ο τρίτος 0,50 και ο τέταρτος 0,25. Σας ορκίζομαι, δεν τα βγάζω από το μυαλό μου:
Η βαθμολογία του πρωταθλήματος του 1990 με δεκαδικούς. Για όσους δεν μας πιστεύουν.
To 1989 όμως, όπως είπαμε, το πρωτάθλημα δεν έμελλε να ολοκληρωθεί. Η παράνοια μετά τις τρεις πρώτες φάσεις όμως είχε συνεχιστεί. Χωρίς κανέναν απολύτως λόγο ξεκινάμε το Κουαδρανγκουλάρ Ινισιάλ: Στον πρώτο όμιλο έπαιζαν οι ομάδες στις θέσεις 1-4 της συνολικής βαθμολογίας από τις πρώτες τρεις φάσεις. Στον δεύτερο οι ομάδες 5-8. Οι δύο πρώτες του 1ου γκρουπ παίρνουν απευθείας την πρόκριση για την τελική τετράδα. Οι δύο τελευταίες μαζί με τις δύο πρώτες του δεύτερου ομίλου θα παίξουν σε ΝΕΟ ΟΜΙΛΟ μπαράζ, για να βγουν εκ νέου δύο ομάδες που θα έπαιζαν στον απολύτως-σίγουρα-δεν-κάνουμε-πλάκα-τελικό-όμιλο με τέσσερις ομάδες, το Κουαδρανγκουλάρ Φινάλ. Από αυτό το τουρνουά και τις τέσσερις ομάδες του θα προέκυπτε και ο τελικός πρωταθλητής. Θα…
26 Οκτωβρίου 1989. Βρισκόμαστε στον όμιλο μπαράζ που είπαμε παραπάνω. Οι Τζούνιορ και Μιγιονάριος έχουν προκριθεί για την τελική φάση από τον 1ο όμιλο και περιμένουν τον όμιλο των μπαράζ με Ουνιόν Μαγδαλένα, Αμέρικα ντε Κάλι, Ατλέτικο Νασιονάλ και Ιντεπεντιέντε Μεντεγίν. Δύο από αυτές θα περάσουν και θα δώσουν την απόλυτη μάχη για την κούπα. Η ομάδα του Κάλι συναντά ξανά τις ομάδες του Μεντεγίν, σε μια κόντρα που έχει, εκτός από όλα τα υπόλοιπα, το βαρύ φορτίο των δύο καρτέλ κοκαΐνης της χώρας. Το καρτέλ του Κάλι έχει την Αμέρικα, ενώ ο “Ελ Πατρόν” Εσκομπάρ σαν φιλάνθρωπος στηρίζει συχνά πυκνά και τις δύο ομάδες του Μεντεγίν. Στο Πασκουάλ Γκερέρο του Κάλι η Αμέρικα υποδέχεται τη Ιντεπεντιέντε του Μεντεγίν και προηγείται με 3-2. Η Μεντεγίν ισοφαρίζει δύο λεπτά πριν τη λήξη σε 3-3 με ένα ψαλιδάκι, αλλά ο 37χρόνος διαιτητής Άλβαρο Ορτέγκα ακυρώνει το γκολ για επικίνδυνο παιχνίδι. Το παιχνίδια θα λήξει 3-2. Οι άνθρωποι και οι οπαδοί της Μεντεγίν βράζουν με την απόφαση (αν και όπως λένε διαιτητές της εποχής ήταν σωστή).
Ο διαιτητής Ορτέγκα που θα πλήρωνε με αίμα ένα σφύριγμα
Ο φόβος για τον διαιτητή Ορτέγκα είναι μεγάλος. Πριν μόλις έναν χρόνο, ο Αρμάντο Χόγιος, ένας άλλος διαιτητής, είχε πέσει θύμα απαγωγής στο Μεντεγίν από κουκουλοφόρους που εκπροσωπούσαν “έξι αδικημένες ομάδες” και ήθελαν να σταματήσει η εύνοια της Αμέρικα. Ο Χόγιος αφέθηκε ελεύθερος τελικά και μάλιστα διαιτήτευσε και στον τελικό του Μουντιάλ του 1990. Ο φόβος όμως υπήρχε, ειδικά από το μήνυμα που είχαν στείλει οι απαγωγείς: «Τον επόμενο που θα κάνει λάθος σφύριγμα, θα τον σβήσουμε». Η μοίρα φέρνει τον Ορτέγκα να κληρώνεται στη ρεβάνς του ίδιου αγώνα ως επόπτης γραμμών, στις 15 Νοεμβρίου. Η Ομοσπονδία τον διαβεβαιώνει ότι δεν υπάρχει πρόβλημα, το παιχνίδι είναι ουσιαστικά αδιάφορο βαθμολογικά. Συνάδελφοι προσπαθούν να τον πείσουν να μην πάει στο Μεντεγίν. Αυτός το κάνει. Όταν φτάνει στο ξενοδοχείο, δέχεται απειλητικό τηλεφώνημα. Μαζί του είναι κι ο διαιτητής Χεσούς Ντίας, ίσως ο καλύτερος διαιτητής της Κολομβίας εκείνη την περίοδο και φίλος του Ορτέγκα. Ο Ντίας τον βλέπει κάπως ανήσυχο και τον ρωτάει τι έγινε. Ο Ορτέγκα δεν του λέει τίποτα για το περιεχόμενο του τηλεφωνήματος και αποφασίζει να παίξει κανονικά στον αγώνα που λήγει 0-0, χωρίς κάποια περίεργη φάση.
Συνοδεία αστυνομίας φεύγει από το γήπεδο μαζί με τον Ντίας, αλλά αφού όλα φαίνονται κανονικά, λέει στους αστυνομικούς να τους αφήσουν λίγα μέτρα πιο μακριά από το ξενοδοχείο για να φάνε κάτι. Γυρίζουν με τα πόδια και λίγο πριν φτάσουν στο ξενοδοχείο, ένα αυτοκίνητο έρχεται με ταχύτητα και φρενάρει, ο εκτελεστής βγαίνει, λέει στον Ντίας να κάνει στην άκρη και ρίχνει μία σφαίρα στον Ορτέγκα που προσπάθησε να ξεφύγει. Τον βρίσκει στο πόδι και ο Ορτέγκα πέφτει κάτω. «Με χτύπησαν», λέει στον φίλο του μέσα στα αίματα. Ο εκτελεστής πηγαίνει δίπλα του, τον παίρνει σχεδόν αγκαλιά και τον εκτελεί με άλλες οκτώ σφαίρες. Ο Ντίας, μόλις ξεπερνά το σοκ, τρέχει και ορμάει στο αυτοκίνητο, πάει να πιάσει μόνος τον δολοφόνο, αλλά εκείνος βγάζει το όπλο και τον σημαδεύει. «Ηρέμησε, μόνο αυτόν θέλουμε. Μην μας δημιουργείς προβλήματα με το αφεντικό», θα πει ο ψύχραιμος δολοφόνος και θα φύγει. Ο Ντίας προσπαθεί να σώσει τον φίλο του. Κανείς δεν θέλει να σταματήσει βράδυ στο Μεντεγίν, να βοηθήσει έναν τραυματία. Ένας ταξιτζής δεν θέλει να γεμίσει με αίματα το αυτοκίνητό του. Ο Ντίας μαζί με έναν άστεγο (που κλέβει το πορτοφόλι του τραυματία), σταματούν την κίνηση και τελικά τον βάζουν σε ένα αυτοκίνητο μέχρι την πιο κοντινή κλινική. Οι γιατροί θα ανακοινώσουν στον Ντίας ότι ο Ορτέγκα έχει ήδη πεθάνει.
O Ποπάι. Πέθανε πριν τρία χρόνια στα 57 του στη φυλακή από καρκίνο.
Δεν έγινε ποτέ καμία σύλληψη και ο εισαγγελέας του Μεντεγίν παραδέχτηκε ότι οι έρευνες δεν προχώρησαν, μέχρι χρόνια μετά η υπόθεση να μπει στο αρχείο. Είκοσι χρόνια μετά την άνανδρη δολοφονία, ο Τζον Χαΐρο Βελάσκες με το παρατσούκλι Ποπάι, ένας από τους πιο διαβόητους σικάριο του Εσκομπάρ [βάση για τον χαρακτήρα Βελάσκο στη σειρά Narcos], από τη φυλακή (στην οποία βρισκόταν για 257 φόνους που διέπραξε ο ίδιος και συμμετοχή συνολικά σε 3.000 δολοφονίες και μία τρομοκρατική ενέργεια) διηγήθηκε ότι εκείνο το 3-2 το έβλεπε μαζί με τον Εσκομπάρ, με τον Πατρόν να έχει ποντάρει πολλά χρήματα στο παιχνίδι. Το γκολ που ακυρώθηκε έκανε τον αρχιεγκληματία να εκνευριστεί. «Αυτό ήταν η ληστεία», φέρεται να είπε ο Εσκομπάρ, προφανώς ως ειδικός στο θέμα. Δίνει την εντολή. Ο Ορτέγκα πρέπει να πεθάνει. «Αν μου είχε πει για εκείνο το τηλεφώνημα στο ξενοδοχείο, θα ήταν ζωντανός. Θα τον είχα πάρει και θα φεύγαμε την ίδια στιγμή», λέει με παράπονο ο Ντίας. Χρόνια μετά, συνεχίζει να επισκέπτεται τον τάφο του φίλου του και να αφήνει λουλούδια, εξακολουθεί να παίζει στο μυαλό του τις στιγμές. Να σκέφτεται τι διαφορετικό θα μπορούσε να είχε κάνει. Ο Ντίας σταμάτησε τη διαιτησία, παρότι λίγα χρόνια πιο πριν είχε σφυρίξει παιχνίδια Μουντιάλ στο Μεξικό.
Άρθρο εφημερίδας της εποχής. «Το πρωτάθλημα ακυρώθηκε»
318 αγώνες παίχτηκαν εκείνη τη σεζόν και θα παίζοντας μερικοί ακόμη, αλλά τελικά όλη εκείνη η παράνοια με τους ομίλους, τα κύπελλα, τις παράξενες βαθμολογίες, τα δεκαδικά ψηφία και τα μπαράζ δεν οδήγησαν πουθενά. Το πρωτάθλημα βάφτηκε από το αίμα ενός διαιτητή εξαιτίας των εντολών ενός εγκληματία. Για ένα σφύριγμα. Στις 22 Νοέμβριου η Π.Ο. της Κολομβίας ανακοίνωσε την οριστική διακοπή του πρωταθλήματος. Είναι η μοναδική χρονιά που δεν ανακηρύχθηκε πρωταθλητής στη χώρα. Τα καρτέλ που κατέστρεφαν τη χώρα, κατέστρεψαν και το ποδόσφαιρό της.