Στα παλιά έντονα πολιτικά χρόνια της χώρας μας ήταν πολύ γνωστά τα… χρωματιστά καφενεία. Όχι λόγω διακόσμησης, αλλά επειδή ήταν καφενεία (πράσινα και μπλε κυρίως) στα οποία πήγαιναν οι οπαδοί των δύο τότε μεγάλων κομμάτων της Ελλάδας. Τα πράγματα στην Ολλανδία είναι κάπως διαφορετικά, καθώς τα κόκκινα φώτα στο Άμστερνταμ και τα κόφι σοπ έχουν διαφορετική σημασία. Δεν θα πάμε όμως σήμερα εκεί. Με αφορμή τον ημιτελικό του κυπέλλου Ολλανδίας και την παρουσία της Σπάκενμπουργκ (εμείς θα την λέμε έτσι στο κείμενο, παρότι η σωστή προφορά είναι κάτι σαν “Σπάκενμπουρχ”), μιας ομάδας από τη Γ’ εθνική με αντίπαλο την αρκετά πιο διάσημη Αϊντχόβεν, θα ασχοληθούμε με ένα άγνωστο στον περισσότερο κόσμο ολλανδικό ερασιτεχνικό ντέρμπι με απίστευτη ατμόσφαιρα.

Η τεράστια έκπληξη. Ουτρέχτη-Σπάκενμπουργκ 1-4 και πανηγύρια από τους εκδρομείς οπαδούς (ΟΚ, υπερβολές για το εκδρομείς, καμία τριανταριά χιλιόμετρα κάναμε)

Ταξιδεύουμε στη λίμνη Έμερ, ανατολικά του Άμστερνταμ, περίπου στο κέντρο της Ολλανδίας. Εκεί βρίσκεται το Σπάκενμπουργκ, ένα χωριό-κωμόπολη με ιστορία περίπου από τον 15ο αιώνα. Οι κάτοικοί του ήταν ψαράδες και σύμφωνα με την σοβαρή έρευνα που κάναμε ψάρευαν κατά κύριο λόγο ρέγγες, καλκάνια, χέλια και μαρίδες. Όταν όμως το 1932 ολοκληρώθηκε το μεγάλο έργο του… Afsluitdijk (άφσλαουντάικ ή κάτι τέτοιο), το μεγάλο φράγμα των 20 χιλιομέτρων απέκλεισε το νερό της Βόρειας Θάλασσας από όλη την περιοχή, δημιουργώντας μια κλειστή λίμνη. Από τη μία, τα σπίτια του Σπάκενμπουργκ σώθηκαν από τις πλημμύρες (ήταν έτσι κι αλλιώς χτισμένα ψηλά σε αναχώματα), από την άλλη όμως οι ψαράδες υπέστησαν σημαντικές απώλειες και ο αριθμός τους σταδιακά μειώθηκε.

Εκτός από το ψάρεμα όμως, το χωριό λατρεύει την μπάλα. Κι οι δυο του ομάδες έχουν πολύχρονη ιστορία, καθώς ιδρύθηκαν κοντά η μία στην άλλη. Πρώτα η ομώνυμη ομάδα το 1931, αρχικά με άλλο όνομα. Η Σπάκενμπουργκ φοράει μπλε-άσπρα. Έναν χρόνο αργότερα ιδρύθηκε το αντίπαλον δέος, η ομάδα με τα κόκκινα και το πανεύκολο όνομα IJsselmeervogels που προφέρεται κάπως σαν Αϊσελμϊερφόχελς και σημαίνει “τα πουλιά της λίμνης Άισελ“, κάτι που θα μπορούσε σίγουρα να είναι τίτλος κουλτουριάρικης ταινίας με μακρινά πλάνα γεμάτα ομίχλη και τους πρωταγωνιστές να βρίσκονται σε μια βάρκα και να κοιτάνε προς το άπειρο, ενώ το σενάριο έχει συνολικά τρεις γραμμές διάλογο την ώρα που οι πρωταγωνιστές τρώνε καπνιστή ρέγγα (μια πρόταση ανά ένα κιλό ρέγγας περίπου). Ταινία που θα έπαιρνε 4,5 αστεράκια από γνωστούς σινεφίλ κριτικούς, αλλά στο σινεμά θα ήταν μέσα τρεις τύποι με φουλάρια και ένα ζευγάρι που μπήκε σε λάθος αίθουσα.

Λιβάδια, αγελάδες, μαργαρίτες που ανθίζουν, λίμνες και άλλες ομορφιές στην επαρχία της Ουτρέχτης

Το Σπάκενμπουργκ είναι ένα πολύ θρήσκο μέρος και η… πληρότητα των εκκλησιών στο χωριό είναι η δεύτερη υψηλότερη στην Ολλανδία με 71% μέχρι το 2009. Αυτό επηρεάζει σε μεγάλο βαθμό και την καθημερινότητα, καθώς η Κυριακή είναι ιερή. Είναι ημέρα ξεκούρασης, κάτι που ισχύει με μεγάλη αυστηρότητα. Δεν είναι μόνο ότι αν πας Κυριακή δεν θα βρεις ανοιχτό τίποτα, είναι ότι μέχρι και η μπάλα απαγορεύεται. Οι ομάδες δεν παίζουν ποτέ την Κυριακή και μάλιστα αυτό είναι επίσημο, με συμφωνία που έχει γίνει με την Ποδοσφαιρική Ομοσπονδία της χώρας. Τόσο πολύ, που αν γίνει το θαύμα του αιώνα και περάσει την PSV (να πούμε εδώ ότι είναι μόλις η τρίτη ερασιτεχνική ομάδα στην ιστορία του θεσμού που φτάνει στα ημιτελικά), κανείς δεν ξέρει τι θα γίνει με τον τελικό που παραδοσιακά γίνεται Κυριακές στην Ολλανδία.

Τα δύο γήπεδα με συνθετικό χορτάρι χωρίζονται από έναν φράχτη
Δίπλα, το γραφικό χωριό και η λίμνη

Το τοπικό ντέρμπι όμως δεν είναι κάτι απλό, είναι θέμα ταυτότητας των κατοίκων και η νίκη είναι πολύ σημαντική. Ο κόσμος εκεί δεν είναι μια από τις μεγάλες και λίγο Αϊσελμϊερφόχελς ή Σπάκενμπουργκ. Το “Support your local team” ισχύει σε συντριπτικό ποσοστό και η κόντρα μεταξύ των μπλε και των κόκκινων είναι τεράστια. Το χωριό χωρίζεται στα δύο και η ατμόσφαιρα είναι πολύ έντονη με την αντιπαλότητα να αγγίζει τα όρια της γραφικότητας και συχνά να την ξεπερνά. Πολύ πρόσφατα για παράδειγμα στο “κέντρο εκδηλώσεων” της Σπάνκεμπουργκ όπου έγινε “χορός” υπήρχε αυστηρή απαγόρευση σε οποιονδήποτε φορούσε κόκκινα. Πήρες φοβερό κόκκινο φόρεμα; Δεν μπαίνεις. Όχι ότι θα το τολμούσε κανείς. Μπλε και κόκκινα καφενεία σαναλέμε.

Οι κόκκινοι της Αϊσελμϊερφόχελς είναι οι ψαράδες, η ομάδα του λαού. Οι μπλε της Σπάνκεμπουργκ είναι οι “αγρότες”, λίγο πιο… μπουρζουαζία. Και τα ματς θυμίζουν ντέρμπι μεταξύ των μεγάλων της χώρας. Οι δυο ομάδες έχουν κοινή έδρα, αλλά και δεν έχουν κοινή έδρα. Με λίγα λόγια παίζουν στο ίδιο αθλητικό κέντρο, το Σπορτπαρκ ντε Φέεστματ, αλλά σε διαφορετικά γήπεδα μέσα στο ίδιο κέντρο. Έχουμε κάνει κατά καιρούς διάφορες αναφορές σε συλλόγους που τα γήπεδά τους είναι πολύ κοντά, από το Αβεγιανέδα της Αργεντινής μέχρι το Νταντί της Σκωτίας, αλλά εδώ μιλάμε για δυο γήπεδα που χωρίζονται από έναν φράχτη και μερικούς θάμνους και τις καντίνες που είναι μεσοτοιχία.

Τα γήπεδα των δύο ομάδων γεμίζουν ασφυκτικά στο ντέρμπι. Μπορεί στα κανονικά ματς ο Μ.Ο. να είναι περίπου στους 1.5000-2.000 (αριθμός βέβαια που στην Ελλάδα καμιά φορά δεν υπάρχει ούτε στην Α’ εθνική), στα ντέρμπι όμως στις εξέδρες δεν πέφτει καρφίτσα, οι φράχτες είναι γεμάτοι κόσμο και κάποιοι γενναίοι φέρνουν σκάλες και σκαρφαλώνουν πάνω στο σκέπαστρο. Η κόντρα με τα χρόνια μεγάλωσε πολύ και το 1987 σε ένα ιστορικό ματς, πετάχτηκε μέσα μία “βόμβα” (πιθανώς κροτίδα) στον επόπτη γραμμών που τραυματίστηκε ελαφριά. Αποτέλεσμα, σαν τους μαθητές που κάνουν φασαρία και η δασκάλα τους χωρίζει, οι δυο ομάδες να τοποθετηθούν σε διαφορετικές κατηγορίες τα επόμενα χρόνια για να μην συναντιούνται. Πριν 15 χρόνια περίπου απαγορεύτηκε και η διάθεση αλκοόλ πριν τον αγώνα, αλλά έτσι κι αλλιώς ο κόσμος μαζεύεται από νωρίς σε μπλε-κόκκινα στέκια και βρίσκει αλκοόλ να πιει.

Τι Μονουμεντάλ, τι Σπορτς Παρκ
Χαρτάκια και πάθος (από αγώνα του 2015)

Η ατμόσφαιρα είναι φανταστική, αν και συχνά ξεφεύγει από τα όρια. Δεν είναι τυχαίο ότι με το συγκεκριμένο ντέρμπι έχουν ασχοληθεί κατά καιρούς γνωστές ιστοσελίδες, αλλά έχουν κάνει αφιέρωμα μέχρι κι οι New York Times. Σε ένα άρθρο που αναρωτιέται αν αυτή η πρόσφατη δημοφιλία θα κάνει το τοπικό ντέρμπι να χάσει τη μαγεία του, μαζεύοντας ποδοσφαιρικούς τουρίστες. Μια αναζήτηση στο YouTube θα σας βγάλει πολλά βίντεο από groundhoppers που επισκέφτηκαν ένα τέτοιο ντέρμπι. Ένα ντέρμπι που αρκετά συχνά ξεφεύγει. Τον Νοέμβριο του 2021 ο Βινς Τζίνο Ντέκερ, παίκτης των μπλε που ξεκίνησε από τις ακαδημίες του Άγιαξ αποφασίζει να φύγει για τους κόκκινους, ανακοινώνοντας τη συμφωνία του με την Αϊσελμϊερφόχελς. Δέχεται απειλές, ενώ ένας οπαδός του την πέφτει στο πάρκινγκ του αθλητικού κέντρου. Το αποτέλεσμα ήταν όχι μόνο να ακυρώσει τη συμφωνία του, αλλά να αποφασίζει να παραμείνει στην ομάδα του.

Κόσμος κρεμασμένος στα κάγκελα, κονφετί, διακοπή για καπνογόνα, συνθήματα, μπαλόνια

Ο κόσμος κάνει πορεία προς το γήπεδο με τύμπανα και καπνογόνα, κάποιοι πεζοί, άλλοι με ποδηλατοδρομία. Η καζούρα φυσικά θυμίζει Λ. Αμερική. Σε ένα παλιό ματς οι κόκκινοι άφησαν ένα γουρουνάκι βαμμένο στα μπλε (για να πικάρει τους… αγρότες), οι μπλε είχαν βάλει ένα αεροπλάνο να περάσει πάνω από το γήπεδο με μήνυμα: «Πάμε Σπάνκεμπουργκ. Χέσε τους γείτονες» με ένα… πιγκάλ να πέφτει από τον ουρανό. Τα γκολ πανηγυρίζονται συχνά με τους παίκτες να ανεβαίνουν στην εξέδρα, το γήπεδο αδειάζει ξεχωριστά για γηπεδούχους-φιλοξενούμενους, τα κορεό, τα καπνογόνα και οι διακοπές για να καθαριστεί ο αγωνιστικός χώρος είναι συχνά φαινόμενα. Οι κάτοικοι του χωριού μοιάζουν αποκομμένοι από τον υπόλοιπο ποδοσφαιρικό κόσμο, ζουν για τις δικές τους ομάδες και για το ντέρμπι της χρονιάς. Εκτός βέβαια αν κάνουν τέτοια πορεία στο κύπελλο.