Ο φετινός τελικός του Κόπα Λιμπερταδόρες έχει μία μεγάλη πρωτοτυπία. Είναι ο πρώτος από το 1991 χωρίς έστω μία ομάδα από Αργεντινή ή Βραζιλία. Και όχι μόνο. Δεν θα υπάρχει ομάδα ούτε από τις δυο επόμενες πιο επιτυχημένες χώρες του θεσμού, την Ουρουγουάη και την Παραγουάη. Είναι λοιπόν μια χρυσή ευκαιρία για τις δυο φετινές φιναλίστ να κερδίσουν το σπουδαιότερο τρόπαιο από την εκεί πλευρά του Ατλαντικού. Και αν για την Ιντεπεντιέντε ντελ Βάγιε και τα συνεχόμενα φετινά θαύματά της τα έχουμε πει, ήρθε η ώρα να ασχοληθούμε και με την αντίπαλό της. Την Ατλέτικο Νασιονάλ του Μεντεγίν. Την ομάδα που είναι δίκαια το φαβορί, καθώς έχει παίξει καλό ποδόσφαιρο φέτος. Βέβαια, η λέξη φαβορί δεν σημαίνει τίποτα απέναντι στην ομάδα του Εκουαδόρ. Ακόμα δε περισσότερο, όταν μιλάμε για ομάδα από την Κολομβία, τη χώρα με το τραγικό ρεκόρ 2-7 σε τελικούς Κόπα Λιμπερταδόρες. Η Ατλέτικο Νασιονάλ όμως είναι η νικήτρια ενός εκ των δύο κερδισμένων τελικών, σε ένα αξέχαστο ματς, τόσο για καλούς, όσο και για κακούς λόγους.
Στα τέλη του Μαΐου του 1989, το 30ο Κόπα Λιμπερταδόρες πλησίαζε στο τέλος του. Η ομάδα του Φρανσίσκο Ματουράνα έφτανε στον τελικό σε μια εποχή που τα καρτέλ ναρκωτικών είχαν σε μεγάλο βαθμό ρόλο χρηματοδότη στους συλλόγους της Κολομβίας Η όλη πορεία της Ατλέτικο Νασιονάλ αμφισβητήθηκε από πολλούς, καθώς λέγεται ότι ο διαβόητος Πάμπλο Εσκομπάρ έκανε ότι μπορούσε για να επηρεάσει καταστάσεις και να φέρει το Λιμπερταδόρες στην Κολομβία πριν από τους… συναδέλφους του. Μετά από τη φάση των ομίλων, η Ατλέτικο Νασιονάλ απέκλεισε τη Ράσινγκ Κλουμπ της Αργεντινής με ένα γκολ στο 86′. Στα προημιτελικά αντιμετώπισε και πάλι τους Μιγιονάριος που ήταν μαζί στο ίδιο γκρουπ και πέρασε με μια προκλητική διαιτησία υπέρ της, που ακόμα τη θυμούνται οι οπαδοί της ομάδας από την Μπογκοτά. Την πιο εύκολη αποστολή, η Νασιονάλ την είχε στα ημιτελικά απέναντι στην Ντανούμπιο της Ουρουγουάης, όταν και κέρδισε στον επαναληπτικό με 6-0. Ο Αργεντινός διαιτητής εκείνου του αγώνα πάντως, χρόνια μετά, μίλησε για τους τύπους που τον απείλησαν στο ξενοδοχείο με το κλασσικό “ασήμι ή μολύβι” (χρήματα ή μια σφαίρα με λίγα λόγια) αν δεν… έβαζε πλάτη για τη Νασιονάλ. Όπως δήλωσε σε εφημερίδα της Αργεντινής (αφού αποσύρθηκε), ευτυχώς η Νασιονάλ κέρδισε άνετα γιατί οι Κολομβιανοί απειλούσαν το διαιτητικό τρίο και τις οικογένειές τους και δεν έκαναν πλάκα.
Στον διπλό τελικό αντίπαλος ήταν η Ολίμπια από την Παραγουάη του σπουδαίου Λουίς Κουμπίγια. Το πρώτο ματς έγινε στο Ντεφενσόρες ντελ Τσάκο της Ασουνσιόν, μπροστά σε 40 χιλιάδες Παραγουανούς. Σε ένα αρκετά ισορροπημένο παιχνίδι, οι γηπεδούχοι άνοιξαν το σκορ στο 36′ και στο 60′ έγραψαν το 2-0 με ένα πολύ όμορφο γκολ, κάτι σαν ψαλιδάκι που βρήκε τον Ρενέ Χιγκίτα λίγο πιο έξω από τα δοκάρια του. Οι Κολομβιανοί έχασαν πολύ μεγάλες φάσεις για να μειώσουν, αλλά το σκορ δεν άλλαξε και στην λήξη του αγώνα πολύς κόσμος μπήκε μέσα να πανηγυρίσει σαν να είχε τελειώσει η υπόθεση. Αθώοι Παραγουανοί…
Η Νασιονάλ του 1989, καλά παιδιά όλοι τους
Επτά μέρες αργότερα, στις 31 Μαΐου του 1989 ο επαναληπτικός γινόταν στην Μπογκοτά και όχι στο Μεντεγίν. Όπως συχνά συμβαίνει σε τέτοιες περιπτώσεις στο λατινοαμερικάνικο ποδόσφαιρο, είναι δύσκολο να διακρίνεις την αλήθεια από τον μύθο για το τι έγινε πριν από εκείνο το παιχνίδι για να επηρεαστεί η Ολίμπια. Σίγουρα όμως δεν ήταν όλα στη φαντασία των Παραγουανών. Άλλωστε, μερικούς μήνες αργότερα, το πρωτάθλημα της Κολομβίας διακοπτόταν μετά από τη δολοφονία του διαιτητή Ορτέγκα. Η Ομοσπονδία της Ν. Αμερικής αποφάσισε ότι το γήπεδο της Ατλέτικο Νασιονάλ δεν είχε αρκετή χωρητικότητα για τον τελικό. Η αλήθεια είναι ότι φοβόντουσαν την ήδη τεταμένη κατάσταση στο Μεντεγίν που έμοιαζε με ανεξάρτητη πόλη, βουτηγμένη στην ανομία, με τον Εσκομπάρ να έχει κηρύξει τον πόλεμο στην κυβέρνηση της χώρας. Η Ολίμπια δεν ενθουσιάστηκε και τόσο με την ιδέα πάντως, καθώς στο υψόμετρο της Μπογκοτά οι παίκτες της θα αντιμετώπιζαν άλλου είδους προβλήματα.
Σύμφωνα με τον αστικό μύθο (που μπορεί να μην είναι και τόσο μύθος), ανάμεσα στους 50.000 θεατές του Εστάδιο Νεμέσιο Καμάτσο βρισκόταν κι ο ίδιος ο Πάμπλο Εσκομπάρ που φέρεται να είχε δηλώσει: “Απόψε κερδίζει η Νασιονάλ ή θα πεθάνουν όλοι“. Οι παίκτες τής Ολίμπια δεν το επιβεβαιώνουν και λένε ότι μάλλον δεν ισχύει. Αυτό που ισχύει όμως, είναι ότι κόσμος βρισκόταν στους δρόμους της Μπογκοτά με όπλα στα χέρια και η αποστολή της Ολίμπια έφτασε στο γήπεδο με συνοδεία τανκς του Κολομβιανού στρατού(!!). Ki οι στρατιώτες όμως είχαν τον ρόλο τους, καθώς συνεχώς απειλούσαν τους Παραγουανούς “να μην κάνουν το λάθος να κερδίσουν”. Απειλές υπήρχαν πριν καν ακόμα η ομάδα πατήσει το πόδι της στην Κολομβία με τηλεφωνήματα στα σπίτια των παικτών.
Το γήπεδο κόχλαζε, η Ατλέτικο Νασιονάλ βγήκε στο γήπεδο συνοδεία νεανίδων τσιρλίντερ με περμανάντ στο μαλλί (φουλ 80s) και το ματς ξεκίνησε. Η Ολίμπια ήταν καλά στημένη πίσω, με μαζική άμυνα, και απειλούσε με τον πρώτο σκόρερ της διοργάνωσης Ραούλ Αμαρίγια στις αντεπιθέσεις, ενώ ροκάνιζε τον χρόνο σε κάθε ευκαιρία. Κατάφερε να πετύχει τον στόχο της και να βγάλει το ημίχρονο με το 0-0, αλλά μόλις στο 46′ ο Φίντερ Μίνιο έβαλε ένα παντελώς χαζό αυτογκόλ γράφοντας το 1-0 και αλλάζοντας την ψυχολογία του ματς που μέχρι τότε ήταν υπό τον έλεγχο των Παραγουανών. Οι Κολομβιανοί πίεζαν, έχαναν την μία φάση μετά την άλλη και τελικά στο 86′ ο Ουσουριάγκα (ένας εξαιρετικός φορ της εποχής που έμοιαζε στο στιλ στον Ντανιέλ Μπατίστα) ισοφάρισε το σκορ του πρώτου αγώνα. Οι γηπεδούχοι προσπάθησαν και για ένα τρίτο γκολ, με τον Χιγκίτα στις καθυστερήσεις να παίρνει την μπάλα λίγο έξω από την περιοχή του, να κάνει μια απίστευτη κούρσα πάνω στη γραμμή σαν αριστερό μπακ-χαφ, περνώντας τρεις αντιπάλους και κερδίζοντας φάουλ μετά από τάκλιν, εν μέσω αποθέωσης. Ίσως με αυτή του την ενέργεια, ήθελε να προετοιμάσει το έδαφος για τα όσα θα ακολουθούσαν. Ήταν η ώρα για το δικό του σόου, μια από τις σπουδαιότερες εμφανίσεις τερματοφύλακα ποτέ σε τελικό.
Η Ολίμπια εκτέλεσε αυτή πρώτη πέναλτι, κάτι που συνήθως είναι πλεονέκτημα, βάζοντας στο πρώτο κρίσιμο τον Ουρουγουανό τερματοφύλακά της Αλμέιδα να το εκτελέσει. Ο Ρενέ Χιγκίτα τον κέρδισε με ευκολία. Σε ένα παιχνίδι της μοίρας, το πρώτο κρίσιμο πέναλτι για την Ατλέτικο Νασιονάλ εκτέλεσε ο Αντρές Εσκομπάρ σκοράροντας. Πέντε χρόνια αργότερα θα σκόραρε στην λάθος εστία σε αγώνα του Μουντιάλ των ΗΠΑ και θα έχανε τη ζωή του γι’ αυτό. Οι Κολομβιανοί είχαν το προβάδισμα μέχρι το 4ο πέναλτι, όταν και ο Αλμέιδα εξιλεώθηκε αποκρούοντας. Στο 5ο και τελευταίο ευστόχησαν και οι δύο ομάδες, με τον Χιγκίτα να είναι ο σκόρερ της Ατλέτικο Νασιονάλ. Αμέσως μετά έπιασε το 6ο της Ολίμπια και ο κόσμος πήγε να μπει μέσα. Ήθελαν όμως οι συμπαίκτες του να το κάνουν δύσκολο και σούταραν στο δοκάρι. Ο Χιγκίτα έπιασε και το 7ο της Ολίμπια, αλλά οι Κολομβιανοί αυτή τη φορά σημάδεψαν εκτός εστίας. Ο Χιγκίτα αποφασισμένος έπιασε και το 8ο πέναλτι των Παραγουανών, τρεις συνεχόμενες αποκρούσεις και συνολικά τέσσερις στη διαδικασία των πέναλτι. Αυτή τη φορά τον μιμήθηκε κι ο Αλμέιδα, αποκρούοντας κι αυτός για δεύτερη φορά. Οι Παραγουανοί κατάφεραν να χάσουν και τέταρτο συνεχόμενο πέναλτι, η μπάλα πήγε άουτ, κι ο Λιονέλ Άλβαρες σκόραρε στο 9ο πέναλτι της Ατλέτικο Νασιονάλ χαριζόντάς της το πρώτο Κόπα Λιμπερταδόρες της ιστορίας της με πρωταγωνιστή έναν από τους σπουδαιότερους τερματοφύλακες όλων των εποχών.
Ήταν ένας από τους συγκλονιστικότερους τελικούς Λιμπερταδόρες, που θα μπορούσε απλά να είναι μια ωραία ποδοσφαιρική ιστορία, αν δεν υπήρχε όλη αυτή η άσχημη κατάσταση με τις φήμες για δωροδοκίες και απειλές σε όλη την πορεία της ομάδας και την τρομοκρατία στα εντός έδρας παιχνίδια της. Ίσως δεν είναι τυχαίο το άσχημο τέλος παικτών εκείνη της ομάδας. Εκτός από τον Εσκομπάρ, ο πρώτος σκόρερ της ομάδας Οσουριάγκα έχασε τη ζωή του μόλις στα 37 του όταν και δολοφονήθηκε από πληρωμένους εκτελεστές ενώ έπαιζε χαρτιά σε ένα κλαμπ. Ακόμα κι ο Χιγκίτα όμως (προσωπικός φίλος του Πάμπλο Εσκομπάρ), πέρασε κάποιους μήνες στη φυλακή όταν θεωρήθηκε ότι ήταν συνεργός σε μια απαγωγή στην οποία ο ίδιος έλεγε ότι απλά μεσολάβησε. Η φυλακή τού στέρησε την συμμετοχή στο Μουντιάλ του 1994, καθώς ο Ματουράνα τον ήθελε για βασικό, σε μια Κολομβία που απογοήτευσε χωρίς την ηγετική του προσωπικότητα. Μπορεί κι ο Αντρές Εσκομπάρ να ζούσε ακόμα, αν ο Χιγκίτα δεν έχανε τη διοργάνωση. Από τότε, η Ατλέτικο Νασιονάλ έφτασε σε έναν τελικό Λιμπερταδόρες και δύο Σουνταμερικάνα, αλλά έφυγε πάντα ηττημένη, σαν μια μικρή κατάρα των Παραγουανών. Έτσι κι αλλιώς πάντως, την επόμενη χρονιά, οι δύο ομάδες βρέθηκαν ξανά αντίπαλες, αυτή τη φορά στα ημιτελικά του Λιμπερταδόρες. Αυτό όμως είναι μια ιστορία για άλλη φορά, όπως ελπίζουμε ιστορία θα γράψουν κι οι φετινοί τελικοί…