«Εσύ είσαι ο Τότο;» ρώτησε ο στρατιώτης τον ανυπεράσπιστο άνδρα που πεσμένος κατάχαμα, περίμενε την χαριστική βολή. «Τότο» στα Σουαχίλι, θα πει «ο πιτσιρίκος» και ήταν το παρατσούκλι που του είχαν κολλήσει ο οπαδοί της Ραγιόν Σπορτ, όταν είχε κάνει το ντεμπούτο του στα 16 του χρόνια. «Ναι, εγώ είμαι», απάντησε ο μελλοθάνατος γκολκίπερ. «Και γιατί δεν το λες τόση ώρα;»
Μια από τις πιο κλασσικές ατάκες που επικαλούνται συνήθως μεταξύ σοβαρού και αστείου οι ποδοσφαιρόφιλοι, είναι η περιβόητη ρήση του Μπιλ Σάνκλι: «το ποδόσφαιρο δεν είναι ζήτημα ζωής ή θανάτου, αλλά κάτι πολύ πιο σοβαρό». Για τον Έρικ Μουράνγκα, πάλαι ποτέ αρχηγό της Εθνικής Ρουάντα, όμως, η εν λόγω διατύπωση δεν έχει τίποτε το ευτράπελο.
«Ένα γκρουπ στρατιωτών και παραστρατιωτικών όρμησε στο σπίτι μας ουρλιάζοντας και βρίζοντας, θα σας σκοτώσουμε όλους. Οι στρατιώτες έκαναν πλιάτσικο και διέλυαν το σπίτι και εμείς ήμασταν με τα χέρια στο κεφάλι στο πάτωμα περιμένοντας το σφράγισμα της μοίρας μας, μέχρι που μια φωτογραφία τράβηξε την προσοχή του επικεφαλής.
«Ποιοι είναι όλοι αυτοί οι τύποι στη φωτογραφία;» με ρώτησε – «μα εγώ και οι συμπαίκτες μου» του απάντησα και ξαφνικά τον βλέπω να με παρατηρεί και να κατεβάζει το όπλο, έχοντας μείνει στήλη άλατος. Εσύ είσαι ο Τότο;» Όχι μόνο ήταν ο Τότο, αλλά ήταν ο αρχηγός της Ραγιόν Σπορ, της πιο δημοφιλούς ομάδας της Ρουάντα που πριν μια εβδομάδα είχε αποκλείσει την Αλ Χιλάλ του Σουδάν με 4-1.
Ο επικεφαλής έδιωξε του άλλους άνδρες και είπε στον “Τότο” να κάτσει στον καναπέ. Και για τα επόμενα πέντε λεπτά κάθισε δίπλα του και τον ρώταγε για τον αγώνα με την Αλ Χιλάλ, επιζητώντας να μοιραστεί την περηφάνεια του για την νίκη. Ύστερα σηκώθηκε, άνοιξε διάπλατα τις κουρτίνες και τον συμβούλευσε να αφήσει ορθάνοικτη την εξώπορτα για να φαίνεται ότι το σπίτι έχει ήδη δεχθεί επίθεση, του έσφιξε το χέρι και εξαφανίστηκε…
Ο εμφύλιος πόλεμος στα μέσα της δεκαετίας του ’90 που οδήγησε στη γενοκτονία 850.000 ανθρώπων της φυλής Τούτσι, από τους ομοεθνείς τους που ανήκαν στη φυλή Χούτου μέσα σε 100 μέρες, έχει καταγραφεί σαν η πιο μαύρη σελίδα στην ιστορία, όχι μόνο της χώρας, αλλά ολόκληρης της Αφρικής. Και οι σχέσεις της Ρουάντα με την γειτονική Ουγκάντα (από την οποία ξεκίνησαν οι συγκρούσεις και κατέφυγαν οι περισσότεροι πρόσφυγες) παραμένουν πολύπλοκες και αμφίθυμες.
Η πρώτη πάντως δημόσια συνάθροιση που έλαβε χώρα στην σπαραγμένη χώρα, όταν μπήκε τέλος στο μακελειό, ήταν ένας αγώνας ποδοσφαίρου – το μεγάλο ντέρμπι μεταξύ της Ραγιόν Σπορ και της Κιγιόβου Σπορ, λίγες μόλις βδομάδες μετά την σφαγή. Ήταν η πρώτη κοινή αίσθηση επιστροφής στην κανονική ζωή, η πρώτη φορά μετά την γενοκτονία που Τούτσι και Χούτου συγκεντρώθηκαν στον ίδιο χώρο για γιορτάσουν την ειρήνη και να διαδηλώσουν από κοινού για ένα πιο ελπιδοφόρο μέλλον.
Λίγο καιρό αργότερα, ξανασχηματίστηκε η Εθνική Ρουάντας για να δώσει τον πρώτο της αγώνα μετά την γενοκτονία, στην γειτονική Καμπάλα εναντίον της Ουγκάντας. Η αναμέτρηση έληξε 0-0 χάρις στις εκπληκτικές αποκρούσεις του τερματοφύλακα της Ρουάντα. Γιατί κάτω από τα γκολπόστ, καθόταν ο μεγάλος «Τότο», σύμβολο ενότητας και ζωντανή απόδειξη ότι το ποδόσφαιρο είναι κάτι παραπάνω από ζήτημα ζωής και θανάτου…
Ακολούθησε μια σειρά τεσσάρων φιλικών αγώνων Ρουάντα – Ουγκάντα που σφυρηλάτησαν ξανά τις σχέσεις μεταξύ των δύο όμορων κρατών και άνοιξαν μια μεγάλη παράδοση ποδοσφαιρικών ντέρμπι, με πολύ ιδιαίτερο χαρακτήρα μέχρι τις μέρες μας. Και αυτή την Κυριακή όλα είναι έτοιμα, για μιαν ακόμη μεγάλη αναμέτρηση στα πλαίσια των προκριματικών του Παγκοσμίου Κυπέλλου, το 35ο ντέρμπι Ουγκάντα-Ρουάντα!
Maestro