“Χαλαρά παιδιά, δουλεύουμε αύριο”: Η ντροπή της Χιχόν

Ένα από τα σταθερά θέματα συζήτησης στα Παγκόσμια Κύπελλα είναι η αδυναμία των ομάδων της Αφρικής να φτάσουν μακριά στη διοργάνωση. Στο φετινό Μουντιάλ δυο ομάδες από την αφρικανική ήπειρο κατάφεραν να περάσουν τη φάση των ομίλων και παρ’ότι το νούμερο φαίνεται μικρό αποτελεί την ισοφάριση ενός ρεκόρ, καθώς ποτέ στο παρελθόν δεν έχουν προκριθεί περισσότερες από δυο. Για τους λάτρεις των στατιστικών, η προηγούμενη φορά που έγινε αυτό ήταν στο Μουντιάλ του 2014, όταν στους ’16’ έφτασαν η Αλγερία και η Νιγηρία, ενώ η πρώτη φορά που κάποια ομάδα της ηπείρου έφτασε ως τα νοκ άουτ ήταν το 1986 με το Μαρόκο. Για τους λάτρεις των ιδιαίτερων ιστοριών όμως, υπάρχει ένα σκηνικό που συνέβη λίγο πιο πριν που αξίζει να επισημανθεί, αφού εξαιτίας του η Αφρική έμεινε το 1982 χωρίς ομάδα μετά το τέλος της φάσης των ομίλων. Ένα σκηνικό που αρκετοί μπορούν να το συνδέσουν και με τον φετινό αποκλεισμό της Γερμανίας λόγω του αποτελέσματος στο Ισπανία-Ιαπωνία.

25 Ιουνίου 1982. Το Μολινόν στην πόλη Χιχόν φιλοξενεί το τελευταίο παιχνίδι της φάσης των ομίλων του Μουντιάλ της Ισπανίας. Σε αυτό η Δ. Γερμανία αντιμετωπίζει την Αυστρία. Εκείνη την εποχή τα παιχνίδια που έκριναν την πρόκριση δεν διεξάγονταν την ίδια μέρα και ώρα, γι’αυτό και οι δυο αντίπαλοι γνώριζαν εξ αρχής τι αποτέλεσμα τους βόλευε. Με τη νίκη της Αλγερίας επί της Χιλής μια μέρα πριν, οι Αλγερινοί ήταν ισόβαθμοι στην κορυφή με 4 βαθμούς με τους Αυστριακούς ενώ οι Δυτικογερμανοί ακολουθούσαν με 2 βαθμούς λιγότερους.

Η μεγάλη έκπληξη που είχε συμβεί στην πρεμιέρα, όταν οι Αλγερινοί κέρδισαν τους Γερμανούς με 2-1, είχε μπλέξει για τα καλά τον όμιλο. Με βάση και την διαφορά των γκολ, που υπολογίζεται ως πρώτο κριτήριο στις ισοβαθμίες, αν οι Γερμανοί επικρατούσαν των Αυστριακών με 1 ή 2 γκολ θα περνούσαν στην επόμενη φάση και οι δυο. Αν το σκορ έπαιρνε μεγαλύτερες διαστάσεις, θα περνούσε η Γερμανία και η Αλγερία. Αν οι Αυστριακοί κέρδιζαν ή έστω έπαιρναν το Χ, εκτός θα έμεναν οι Γερμανοί.

Στο γήπεδο της Χιχόν βρέθηκαν περίπου 40.000 φίλαθλοι, οι περισσότεροι εκ των οποίων είχαν αγοράσει τα εισιτήρια τους πολύ πριν την έναρξη του Μουντιάλ, ποντάροντας στο ότι ίσως δουν ένα ακόμα σπουδαίο παιχνίδι, όπως αυτό που είχε διεξαχθεί το 1978 στο Μουντιάλ της Αργεντινής. Εκεί οι Αυστριακοί είχαν κάνει τη μεγάλη έκπληξη στη δεύτερη φάση των ομίλων. Επικράτησαν με 3-2 και άφησαν τους παγκόσμιους πρωταθλητές εκτός του τελικού. Ήταν η πρώτη τους νίκη απέναντι σε Γερμανούς μετά από 47 χρόνια, μια νίκη που έμεινε γνωστή ως “Το θαύμα της Κόρδοβα”. Τέσσερα χρόνια μετά η συνάντηση των δυο ομάδων θα αποκτούσε κι αυτή ένα-δυο παρατσούκλια αλλά όχι και τόσο κολακευτικά όσο το προηγούμενο.

Ο αγώνας στη Χιχόν κράτησε ουσιαστικά είκοσι με τριάντα λεπτά. Τόσο ήταν πάνω-κάτω το διάστημα που οι δυο ομάδες τον αντιμετώπισαν ως κανονικό αγώνα ενός Παγκοσμίου Κυπέλλου. Στη διάρκεια αυτών οι Γερμανοί πίεσαν έντονα τους αντιπάλους τους, έχασαν δυο πολύ καλές ευκαιρίες και σκόραραν μια φορά με τον Χρούμπεσχ, που στο 10′ βρέθηκε ανενόχλητος στην αντίπαλη περιοχή και με κοντινή προβολή έστειλε τη μπάλα στα δίχτυα. Το γκολ αυτό ήταν αρκετό. Και για τις δυο ομάδες. Τη συνέχεια δεν θέλει να τη θυμάται κανένας. Ούτε οι παίκτες, ούτε οι δημοσιογράφοι που κάλυπταν το παιχνίδι, ούτε ο διαιτητής, ούτε οι θεατές και τηλεθεατές και πολύ περισσότερο οι Αλγερινοί φίλαθλοι που περίμεναν να δουν αν θα γίνουν οι πρώτοι από την ήπειρο τους που θα συνεχίσουν σε Μουντιάλ και μετά τη φάση των ομίλων (αν και στο συγκεκριμένο τουρνουά μετά δεν ακολουθούσαν νοκ άουτ αλλά μια νέα φάση ομίλων).

Η περιγραφή που ακολουθεί ανήκει στον Μπομπ Βάλενταιν, τον Σκωτσέζο διαιτητή του αγώνα: “Είχαμε περάσει το 20′ όταν άρχισα να έχω μια άσχημη αίσθηση. Μια σκέψη του στυλ «σαν να μην γίνονται πολλά τάκλιν σήμερα». Τότε σε μια φάση ένας από τους επιτιθέμενους που είχε φτάσει στο κέντρο ξαφνικά έκανε μεταβολή και έστειλε τη μπάλα πίσω στον τερματοφύλακα του από εκεί! Τότε ήταν που σιγουρεύτηκα ότι κάτι δεν πάει καλά.”

Σχεδόν σε όλη την υπόλοιπη διάρκεια του αγώνα οι δυο ομάδες απλά περιφέρονταν στον αγωνιστικό χώρο χωρίς καμία διάθεση να απειλήσει η μια την άλλη. Εκτός από αμέτρητες πασούλες δίχως πίεση πίσω από το κέντρο (πολλές φορές και προς τον τερματοφύλακα, που τότε είχε ακόμα δικαίωμα να πιάσει τη μπάλα με τα χέρια), ο αγώνας δεν είχε τίποτα άλλο. Ούτε μεγάλες ευκαιρίες, ούτε ένταση, ούτε τάκλιν, ούτε πολλά ανεβάσματα παικτών. “Την τελευταία ώρα το παιχνίδι έμοιαζε περισσότερο με προπόνηση και σχεδόν όλοι περπατούσαν” θυμάται ο διαιτητής που σφύριζε για πρώτη φορά στη ζωή του σε αγώνα Μουντιάλ. “Δεν γίνονταν τάκλιν και όλο το παιχνίδι το έβγαλα στο κέντρο του γηπέδου. Ακόμα και στα κόρνερ κανένας δεν πίεζε ιδιαίτερα και οι τερματοφύλακες έπιαναν με άνεση και χαλαρότητα τη μπάλα.”
Μια από τις λιγοστές σκηνές… δράσης του αγώνα: Ένα τάκλιν
Μετά από αρκετά χαμένα λεπτά από τη ζωή όλων και με τη μπάλα να πλησιάζει σπάνια τις δυο περιοχές ξεκίνησαν και οι αντιδράσεις. Οι Ισπανοί στις εξέδρες κουνούσαν τα αγαπημένα τους λευκά μαντήλια και φώναζαν στους παίκτες “Έξω, έξω” και “Αφήστε τους να φιληθούν”. Οι χιλιάδες Αλγερινοί που βρέθηκαν στο γήπεδο δεν ήταν τόσο πολιτισμένοι. Κάποιοι από αυτούς προσπάθησαν να εισβάλλουν στον αγωνιστικό χώρο με αποτέλεσμα να υπάρξουν μικροεπεισόδια με τους Ισπανούς αστυνομικούς. Κάποιοι άλλοι κουνούσαν επιδεικτικά χαρτονομίσματα και τα κολλούσαν στην περίφραξη για να τα δουν οι αναπληρωματικοί που έκαναν προθέρμανση. Ο Άγγλος σπίκερ έλεγε ότι είναι ένα από τα πιο αισχρά παιχνίδια που έχει δει.

Ακόμα και οι ίδιοι οι Αυστριακοί και οι Δυτικογερμανοί αγανάκτησαν. Ο Γερμανός σπίκερ μιλούσε για “ντροπή” την ώρα που μετέδιδε και για μεγάλα διαστήματα επέλεγε να μένει σιωπηλός αντί να περιγράφει ενώ ο Αυστριακός το πήγε ένα βήμα παραπέρα και ζήτησε από τους τηλεθεατές να κλείσουν την τηλεόραση τους κάποια στιγμή στο δεύτερο ημίχρονο! Όταν ο Σκωτσέζος διαιτητής σφύριξε για τελευταία φορά δεν υπήρξε καμία ιδιαίτερη εκδήλωση χαράς για το γεγονός ότι και οι δυο ομάδες πέρασαν στην επόμενη φάση. Οι διαμαρτυρίες συνεχίστηκαν τις επόμενες ώρες και μέρες.

Οι ισπανικές εφημερίδες αντιμετώπισαν το παιχνίδι ως ένα τεράστιο σκάνδαλο ενώ η τοπική εφημερίδα ‘Ελ Κομέρσιο’ τοποθέτησε συμβολικά το ρεπορτάζ του αγώνα στις σελίδες με τα εγκλήματα. Η Bild το αποκάλεσε “Ντροπή” ενώ ο παλαίμαχος Γερμανός Βίλι Σουλτς, που είχε φτάσει στον τελικό του Μουντιάλ το 1966, δήλωσε πως ήταν μια “κρυφή συμφωνία μεταξύ 22 απατεώνων.” Όταν κάποιοι αγανακτισμένοι Αλγερινοί πήγαν στο ξενοδοχείο των Γερμανών και τους πέταξαν αυγά, οι παίκτες απάντησαν από τα μπαλκόνια τους με σακούλες με νερό.

Η ΠΟ της Αλγερίας ζήτησε την τιμωρία όλων για δυσφήμιση του αθλήματος. Ακόμα και του διαιτητή. “Συγγνώμη αλλά δεν ήταν η δουλειά μου να πω στους παίκτες τι να κάνουν” απαντάει ο Βάλενταιν. “Δεν μπορείς να τους πεις «τρέξε και λίγο» ή «κάνε τάκλιν». Αυτή είναι δουλειά των προπονητών. Κάποιοι ζήτησαν την τιμωρία μου αλλά ευτυχώς η ΦΙΦΑ δεν τους άκουσε. Θα είμαι ειλικρινής: Η μόνη μου έγνοια μετά τα όσα γινόταν στις κερκίδες ήταν να τελειώσει ο αγώνας χωρίς παρατράγουδα και να φύγω από εκεί με ασφάλεια”. Η καταγγελία της Αλγερίας δεν είχε καμία τύχη αφού δεν θεωρήθηκε πως παραβιάστηκε κάποιος κανονισμός. Ο αντιπρόεδρος της ΦΙΦΑ δήλωσε την ίδια κιόλας μέρα: “H γερμανική ομάδα έχει το δικαίωμα να παίξει αμυντικά, αργά και με ασφάλεια”. Συμπτωματικά ή όχι ο αντιπρόεδρος της ΦΙΦΑ ήταν Γερμανός.

Όσον αφορά τους πρωταγωνιστές στον αγωνιστικό χώρο, εκεί υπήρχε μεγάλη ποικιλία απόψεων. Κάποιοι υπερασπίστηκαν την προσπάθεια τους λέγοντας πως δεν έκαναν κάτι παράνομο και ότι οποιοσδήποτε και να ήταν στη θέση τους το ίδιο θα έκανε. Κάποιοι άλλοι αισθάνονται μέχρι και σήμερα ντροπή για τα όσα έγιναν. Ο Γερμανός προπονητής δήλωσε ότι η ομάδα του είχε κάθε δικαίωμα να είναι προσεκτική καθώς κρινόταν μια σημαντική πρόκριση. O Μπράιτνερ και ο Σουμάχερ ισχυρίστηκαν ότι όλα όσα έγιναν ήταν πολύ φυσιολογικά βάσει των συνθηκών που υπήρχαν. Στο ίδιο μήκος κύματος ο Αυστριακός επιθετικός Χανς Κρανκλ είπε: “Δεν ξέρω τι θέλετε να σας πω. Εγώ ξέρω ότι προκριθήκαμε.” Ο υπεύθυνος της αυστριακής αποστολής Χανς Τσακ δεν δίστασε ακόμα και να επιτεθεί στους Αλγερινούς: “Φυσικά και παίξαμε με τακτική σήμερα. Αλλά αν θέλουν τα 10.000 παιδιά της ερήμου που ήταν στο γήπεδο να προκαλέσουν σκάνδαλο, αυτό δείχνει ότι μάλλον δεν έχουν αρκετά σχολεία εκεί πέρα. Έρχεται ο σεΐχης από την όαση, παίρνει μια φορά στα 300 χρόνια μια γεύση από τον αέρα ενός Μουντιάλ και νομίζει ότι μπορεί να λέει ό,τι του κατέβει.”

Αρκετά χρόνια μετά κάποιοι από τους ποδοσφαιριστές άλλαξαν λίγο το ύφος των δηλώσεων τους. Ο μέσος της Αυστρίας, Ράινχολντ Χιντερμάιερ, είπε: “Συνήθως είσαι χαρούμενος όταν προκρίνεσαι αλλά εκείνη τη μέρα δεν υπήρχε καμία χαρά. Περισσότερο ένιωθες ντροπή που συμμετείχες σε κάτι τέτοιο. Όλοι ξέραμε από τότε ότι αυτή η ιστορία δεν θα καταγραφόταν ποτέ ως κάτι καλό.” Το 2007, όταν ήταν προπονητής στο Μπαχρέιν, ο Χανς-Πέτερ Μπρίγκελ κλήθηκε να απαντήσει σε σχετική ερώτηση από μια εφημερίδα από τα ΗΑΕ και αποκάλυψε πως πράγματι υπήρξε μια συμφωνία μεταξύ των παικτών να μην προσπαθήσουν και πολύ.

Κάτι παρόμοιο είχε ισχυριστεί παλιότερα και ο Βάλτερ Σάχνερ, επιθετικός της Αυστρίας σε εκείνο το παιχνίδι και αυτός που στη συλλογική μνήμη έμεινε ως ο μόνος που έτρεχε κανονικά και προσπαθούσε να δημιουργήσει κάποια φάση: “Προσωπικά δεν αισθάνομαι ένοχος γιατί όλοι είδαν ότι προσπαθούσα να παίξω. Έτρεχα σαν τον τρελό παρ’ότι έβλεπα ότι παίζαμε περισσότερο τη μπάλα προς τα πίσω παρά προς την επίθεση. Αργότερα έμαθα ότι στο ημίχρονο υπήρχε κάποιου είδους συμφωνία μεταξύ των παικτών και των δυο ομάδων να μείνει το σκορ όπως είναι”.
Σαράντα χρόνια αργότερα η “Ντροπή της Χιχόν” ή “Σύμφωνο μη-επίθεσης της Χιχόν”, όπως έμεινε γνωστό το παιχνίδι, παραμένει μια από τις πιο αμφιλεγόμενες ιστορίες του Μουντιάλ. Χάρη σε αυτή πάντως όλα τα παιχνίδια της τελευταίας αγωνιστικής ξεκινάνε την ίδια ώρα, μια αλλαγή που υιοθετήθηκε από την επόμενη κιόλας διοργάνωση.