Όλοι οι φίλαθλοι θεωρούν ότι οι ομάδες τους ξεχωρίζουν, ότι είναι κάτι το διαφορετικό. Αρκετές φορές έχουν και επιχειρήματα, με μερικά από αυτά να ισχύουν κιόλας. Η ομάδα όμως που η κληρωτίδα έφερε απέναντι στον Παναθηναϊκό, η Αθλέτικ Κλουμπ του Μπιλμπάο, μπορεί να το υποστηρίζει με κάθε επισημότητα. Όταν το 1989 η Ρεάλ Σοσιεδάδ έφερνε τον Ιρλανδό Τζον Όλντριτζ και τον έκανε τον πρώτο ξένο στην ιστορία της, άφηνε την Αθλέτικ σε έναν μοναχικό δρόμο. Να είναι η τελευταία ομάδα που διατηρεί τον κανόνα να αγωνίζονται μόνο Βάσκοι ή ποδοσφαιριστές που μετείχαν της… βασκικής ποδοσφαιρικής παιδείας.
Ίσως δεν τον γνωρίζουν αρκετοί, αλλά ο κανόνας αυτός δεν είναι επίσημος, δεν είναι γραμμένος σε κάποιο καταστατικό. Μπορεί μια νέα διοίκηση, ένας νέος πρόεδρος (που θα πρέπει να εκλεχθεί βέβαια, καθώς η Αθλέτικ ελέγχεται από μέλη και όχι από ιδιοκτήτες) να τον αλλάξει. Κανείς δεν το έχει κάνει όμως. Ούτε το 1989 όταν η Σοσιεδάδ αλλαξοπίστησε, ούτε καν μετά το 1995 και το “νόμο Μπόσμαν” που άλλαξε το ευρωπαϊκό ποδόσφαιρο για πάντα. Η Μπιλμπάο συνεχίζει σταθερά στο «con cantera y afición, no hace falta importación» που σε ελεύθερη μετάφραση σημαίνει «με τις ακαδημίες και τον κόσμο, δεν χρειάζονται εισαγωγές». Η βασκική περηφάνια και ο ιδιότυπος «εθνικισμός» συνεχίζονται, σε ένα ποδόσφαιρο που αλλάζει ραγδαία και δεν επιτρέπει σε ένα σύλλογο με 8 πρωταθλήματα και 23 κύπελλα να κατακτά καινούρια.
Η Μπιλμπάο συνεχίζει πιστά στην παράδοσή της. Μια παράδοση που κρατάει από το 1912, καθώς πιο πριν υπήρξαν και Άγγλοι ποδοσφαιριστές που φόρεσαν τη φανέλα της, μια φανέλα που αρχικά ήταν μπλε και άσπρη όπως της Μπλάκμπερν. Μέχρι που το 1909 όταν ένας Βάσκος φοιτητής στην Αγγλία που είχε την αποστολή να αγοράσει καινούριες εμφανίσεις για την ομάδα, δεν τις βρήκε πουθενά, σκέφτηκε ότι τα χρώματα της πόλης του Μπιλμπάο είναι ίδια με της Σαουθάμπτον, αγόρασε τις φανέλες της και ο σύλλογος τελικά άλλαξε χρώματα.
Τα παλιά χρώματα του συλλόγου μνημονεύονται στην τρίτη φανέλα
Η προσπάθεια να ενισχυθεί το τοπικό ποδόσφαιρο, να είναι η Αθλέτικ το πραγματικό καμάρι του Μπιλμπάο αλλά και όλων των Βάσκων είναι η μεγαλύτερη ειδοποιός διαφορά του συλλόγου, αλλά δεν ήταν o μοναδικός λόγος που ξεχώριζε. Τα λιοντάρια ήταν τα τελευταία που υπέκυψαν στην εμπορευματοποίηση του ποδοσφαίρου στην Ισπανία. Ο τελευταίος σύλλογος που δεν είχε διαφημίσεις περιμετρικά του γηπέδου στην Ισπανία και ένας από τους τελευταίους συλλόγους που έβαλαν σπόνσορα στη φανέλα. Κι εκεί όμως προσπαθώντας να κρατήσουν μια… εθνική ανεξαρτησία. Ο πρώτος σπόνσορας το 2008 ήταν τοπική εταιρεία πετρελαίου και ο επόμενος μια τοπική τράπεζα.
Τα κάστρα πέφτουν σιγά σιγά; Ο σύλλογος υποκύπτει; Ίσως ναι, ίσως όχι. Θα είχε κάθε δικαιολογία να το κάνει έτσι κι αλλιώς. Κι η αλήθεια είναι ότι ο “άγραφος κανόνας” του συλλόγου μερικές φορές ξεχειλώνει κομματάκι. Κι αν η ομάδα έκανε περίπου 113 χρόνια για να έχει μαύρο παίκτη και 115 για να έχει τον πρώτο μαύρο σκόρερ, στις περιπτώσεις αυτές δεν έκανε κάποια έκπτωση. Τόσο ο Χονάς Ραμάλιο (με μητέρα από τη χώρα των Βάσκων και πατέρα από την Αγκόλα που έγινε ο πρώτος μαύρος παίκτης), όσο κι ο πιο διάσημος Ινιάκι Γουίλιαμς (γεννημένος στο Μπιλμπάο από Αφρικανούς γονείς που έγινε ο πρώτος μαύρος σκόρερ) ήταν παιδιά της χώρας των Βάσκων και το χρώμα τους δεν έπαιζε κανένα ρόλο στο να φορέσουν τη φανέλα του συλλόγου.
Το ιστορικό πρώτο γκολ του Ινιάκι Γουίλιαμς απέναντι στην Τορίνο
Αντίθετα όμως, η διοίκηση της ομάδας έκανε λίγο τα στραβά μάτια για κάποιους άλλους παίκτες. Η περίπτωση του ιδιαίτερα ταλαντούχου Αϊμερίκ Λαπόρτ (ελέγχομαι για τη σωστή προφορά) είναι μια τέτοια. Ο Λαπόρτ ούτε γεννήθηκε Βάσκος, ούτε έμαθε μπάλα κάπου εκεί. Η δικαιολογία είναι ότι καθώς οι προ-παππούδες του ήταν Βάσκοι, πληρούσε τα κριτήρια, μια νέα περίπτωση Λιζαραζού ας πούμε. Ο Ενρίκ Σαμπορίτ είναι ακόμα πιο χτυπητή περίπτωση. Καταλανός, μέλος των ακαδημιών της Εσπανιόλ, μετακόμισε σε μεγάλη ηλικία επειδή η μητέρα του επέστρεψε στη χώρα των Βάσκων. Φέτος, η απόκτηση του Γιουσούφ Ντιαρά σήκωσε ακόμα μεγαλύτερες συζητήσεις για το αν υπηρετεί τον κανόνα. Ένας παίκτης από το Μάλι που μεγάλωσε και έμαθε μπάλα αλλού και ήρθε μεγαλύτερος στην Παμπλόνα. Γενικά υπάρχουν αρκετές γκρίζες ζώνες, ειδικά τα τελευταία χρόνια που η Αθλέτικ καλείται να αντιμετωπίσει ένα ποδόσφαιρο αλλαγμένο. Άλλωστε κάποτε ο κανόνας ήταν οι παίκτες της να προέρχονται μόνο από την Μπισκάια, την τοπική περιοχή, αλλά αργότερα αυτό επεκτάθηκε σε όλη τη χώρα των Βάσκων. Ένας κακοπροαίρετος θα το έβλεπε ως υποκρισία, ένας καλοπροαίρετος θα έλεγε ότι η Αθλέτικ προσπαθεί να μαζέψει ό,τι καλύτερο μπορεί από μια μικρή δεξαμενή παικτών.
Από το “παλιό” Σαν Μαμές, στο Λεζάμα
Πέρα όμως από τον κανόνα αυτόν και τις μικροεξαιρέσεις του, κανείς δεν μπορεί να πει κάτι για το σύστημα ακαδημιών της Αθλέτικ. Με τη θυγατρική της Μπασκόνια και τη 2η της ομάδα, η Αθλέτικ αναπτύσσει συνεχώς παίκτες που σε μεγάλο ποσοστό καλύπτουν το ρόστερ της. Δέκα χιλιόμετρα ανατολικά του Μπιλμπάο, στο χωριουδάκι Λεζάμα βρίσκονται οι ακαδημίες του συλλόγου. Εκεί που στα αρκετά γηπεδάκια (στο κεντρικό υπάρχει και η αψίδα του Σαν Μαμές, που μεταφέρθηκε όταν άρχισε η ανακατασκευή του νέου γηπέδου) πολλοί πιτσιρικάδες μαθαίνουν μπάλα. Το 2016 η Μπιλμπάο είχε στο ρόστερ της 17 “γηγενείς” παίκτες (σύμφωνα με τους κανόνες της ΟΥΕΦΑ), ρεκόρ για οποιαδήποτε ομάδα από τα πέντε μεγαλύτερα πρωταθλήματα της Ευρώπης. Αυτοί οι παίκτες έπαιξαν συνολικά το 64% των ποδοσφαιρικών λεπτών της σεζόν 2016-17. Τη στιγμή που οι ελληνικές ομάδες ψάχνουν με το ζόρι για να γεμίσουν τις ευρωπαϊκές αποστολές και στην Αγγλία τα 180 από τα 1,5 εκατομμύριο παιδιά που παίζουν μπάλα θα φτάσουν ποτέ στην Πρέμιερ Λιγκ, στο Μπιλμπάο μια πραγματική ανάγκη του συλλόγου εξαιτίας της πολιτικής του κάνει τα παιδιά να μπαίνουν γρήγορα στα βαθιά. Το σύστημα σκάουτινγκ λειτουργεί στην εντέλεια και όλοι οι παίκτες ζουν μαζί. Οι μεγάλοι συμβιώνουν και συνυπάρχουν με τους μικρότερους στο προπονητικό κέντρο. Παιδιά κάτω των 10 ξεκινούν να κλωτσούν την μπάλα και φτάνουν στα 18 να πηγαίνουν στην Μπασκόνια (με εξαιρέσεις φυσικά για υπερ-ταλέντα όπως ο Μιουναΐν π.χ.).
Ένα από τα κοσμήματα της Αθλέτικ
Η Αθλέτικ είναι μια δύσκολη αποστολή για κάθε προπονητή, είτε κανονικό, είτε κάποιον που παίζει σε κάποιο παιχνίδι Μάνατζερ. Γι’ αυτό κι η επιλογή των προπονητών (εκεί που δεν υπάρχουν οι ίδιες απαγορεύσεις) είναι σημαντική. Από τον Ιρουρέτα και τον Κλεμέντε, τον Χάινκες και τον Κένταλ, μέχρι τον Μπιέλσα και τον Βαλβέρδε, οι προπονητές ξέρουν ότι δεν μπορούν να βρουν τον παίκτη σε ένα κενό τους. Όπως είχε δηλώσει ο Βαλβέρδε πέρσι: “Αν θέλεις έναν αριστερό εξτρέμ ή γενικά αριστεροπόδαρο παίκτη ξέρεις ότι υπάρχει περίπτωση να μη βρεις κάποιον να υπάρχει”. Κάθε επιτυχία του συλλόγου, κάθε νίκη, έχει έρθει μετά από υπερ-προσπάθεια και μόχθους ετών. Τίποτα δεν είναι έτοιμο, για όλα έχει πέσει δουλειά.
Το Σαν Μαμές είναι ένας από τους πιο όμορφους ναούς του ποδοσφαίρου και φιλοξενεί έναν τεράστιο και ιστορικό σύλλογο. Έναν σύλλογο που μοιάζει με δεινόσαυρος, αναγκάζεται σταδιακά να εγκαταλείπει κάποιες παραδόσεις του, αλλά επιμένει ακόμα στην μεγαλύτερη από όλες, που του δίνει τη διαφορετικότητά του. Έχοντας μια “καντέρα” τόσο αξιόλογη, τόσα μέλη και τόσα εισιτήρια, η Αθλέτικ Μπιλμπάο θα μπορούσε πιθανότατα να καταφέρει πολλά παραπάνω πράγματα, αν άλλαζε τελείως την πολιτική της. Ίσως κάποια στιγμή στο μέλλον αναγκαστεί να το κάνει. Δεν θα είναι όμως ο ίδιος σύλλογος…