H Γουανίνι Κιρέρι είναι υπεύθυνη σε μια από τις μεγαλύτερες φυλακές της Κένυας. Πριν λίγα χρόνια βρέθηκε αντιμέτωπη με ένα αναπάντεχο πρόβλημα. Οι Αμερικάνοι είχαν συλλάβει μερικές δεκάδες Σομαλούς πειρατές και είχαν αναθέσει στους Κενυάτες να τους τιμωρήσουν. Κάπως έτσι περίπου 50, νεαροί κατά βάση, Σομαλοί βρέθηκαν υπό την εποπτεία της Κιρέρι. “Δεν ήξερα τι να τους κάνω. Δεν γνωρίζαμε πως έπρεπε να τους συμπεριφερθούμε, αν έπρεπε να τους βάλουμε μαζί με τους υπόλοιπους κρατούμενους, πως να επικοινωνήσουμε μαζί τους”.
Οι πρώτοι μήνες ήταν γεμάτοι προβλήματα. Οι εντάσεις και τα κρούσματα βίας ήταν καθημερινό φαινόμενο, αφού οι Σομαλοί δεν αποδεχόταν την τιμωρία τους και απαιτούσαν να εκδοθούν και να δικαστούν στην πατρίδα τους. Με την πάροδο του χρόνου όμως η κατάσταση εξομαλύνθηκε και ένα από τα στοιχεία που συνέβαλλαν σημαντικά σ’αυτό ήταν το ποδόσφαιρο. “Αυτό που καταλάβαμε ήταν ότι όλοι αγαπούν το ποδόσφαιρο. Έτσι οι πειρατές έφτιαξαν μια ομάδα, οι Κενυάτες έφτιαξαν μια άλλη και στον ελεύθερο τους χρόνο παίζουν μεταξύ τους”. Όσο για το ποιος είναι καλύτερος; Η Κιρέρι είναι κατηγορηματική: “Οι πειρατές προσπαθούν πολύ αλλά δεν μπορούν να κερδίσουν. Αυτό οφείλεται στο ότι οι Κενυάτες παίζουν μπάλα από παιδιά. Οι Σομαλοί μας λένε ότι δεν μπορούσαν να εξασκηθούν τα προηγούμενα χρόνια”.
Οι πειρατές κρατούμενοι της Κιρέρι δεν λένε ψέμματα. Σε λίγο καιρό η Σομαλία θα κλείσει τρεις δεκαετίες εμφυλίου πολέμου. Ένας πόλεμος που επίσημα ξεκίνησε το 1991 και από τότε κρατάει τη χώρα μόνιμα στις πρώτες θέσεις των πιο επικίνδυνων κρατών στον πλανήτη. Περισσότεροι από μισό εκατομμύριο άνθρωποι έχουν χάσει τη ζωή τους όλα αυτά τα χρόνια ενώ τουλάχιστον τριπλάσιοι είναι αυτοί που αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν τη χώρα, είτε για να σωθούν, είτε για να ψάξουν ένα καλύτερο μέλλον, μακριά από μια περιοχή που μαστίζεται από τον πόλεμο, τη φτώχεια και την ανεργία.
Κάπως έτσι γνώρισε τεράστια άνθηση και η πειρατεία, που ειδικά την προηγούμενη δεκαετία αποτελούσε ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα στην ανατολική Αφρική. Οι πειρατές στρατολογούσαν εύκολα παιδιά και ντόπιους ψαράδες που αδυνατούσαν να βρούνε άλλο εισόδημα, χτυπούσαν τα διερχόμενα εμπορικά πλοία και ζητούσαν τεράστια λύτρα, τα οποία στη συνέχεια με τον έναν ή τον άλλο τρόπο διοχέτευαν στην τοπική οικονομία, ενέργεια που βοηθούσε μετά στην αναζήτηση νέων μελών.
Παρά τη φήμη που απέκτησαν οι πειρατές, χάρη και στην επιτυχία της ταινίας ‘Κάπτεν Φίλιπς’ με τον Τομ Χανκς, η πειρατεία δεν είναι το σημαντικότερο ζήτημα της Σομαλίας. Το όλο μπάχαλο του εμφυλίου, στον οποίο με τον καιρό ενεπλάκησαν πάρα πολλοί, ντόπιοι και ξένοι, εκμεταλλεύτηκε με τον καλύτερο δυνατό τρόπο η Αλ-Σαμπάμπ, μια τρομοκρατική οργάνωση που σχετίζεται με το δίκτυο της Αλ Κάιντα και έχει ως στόχο τη δημιουργία ενός φονταμενταλιστικού ισλαμικού κράτους. Αν και τα τελευταία χρόνια ο σομαλικός στρατός έχει ανακαταλάβει πολλές περιοχές που βρισκόταν υπό τον έλεγχο της Αλ-Σαμπάμπ, οι ισλαμιστές παραμένουν ενεργοί σε αρκετά σημεία της χώρας, ακόμα και στην πρωτεύουσα Μογκαντίσου, στην οποία εξαπολύουν συχνά επιθέσεις που αφήνουν πίσω τους δεκάδες νεκρούς.
Μέσα σε όλο αυτό το χάος, το ποδόσφαιρο κανονικά θα έπρεπε να είναι ένα απλησίαστο όνειρο. Πολλά από τα γήπεδα της χώρας έχουν διαλυθεί από τον πόλεμο και κάποια άλλα έχουν επιστρατευτεί από τις αντιμαχόμενες πλευρές σαν στρατιωτικές βάσεις. Το μεγαλύτερο πρόβλημα όμως αυτή τη στιγμή παραμένει η Αλ-Σαμπάμπ, που επικαλούμενη τα ακραία θρησκευτικά πιστεύω της, έχει απαγορεύσει το παιχνίδι, κυνηγώντας όσους το παίζουν ή έστω το παρακολουθούν.
Ακόμα και κάτω απ’αυτές τις συνθήκες όμως, το ποδόσφαιρο αντέχει και αποδεικνύει για πολλοστή φορά τη δυναμική του. Οι Σομαλοί το αγαπάνε τόσο που αρκετοί εξ αυτών ρισκάρουν καθημερινά τη ζωή τους είτε για να παίξουν, είτε για να δούνε ένα παιχνίδι στην τηλεόραση. Παρά τις συνεχόμενες απειλές των ισλαμιστών (πέρσι έκλεισαν 30 γήπεδα στην πρωτεύουσα κατά τη διάρκεια του Ραμαζιανού, μετά από απειλητικά τηλεφωνήματα από μέλη της οργάνωσης) οι ντόπιοι συνεχίζουν πεισματικά να στηρίζουν το αγαπημένο τους σπορ. Κάπως έτσι έχασαν τη ζωή τους δυο άνθρωποι κοντά στην πρωτεύουσα το 2010, όταν οι ισλαμιστές τους έπιασαν να παρακολουθούν αγώνες του Μουντιάλ της Ν. Αφρικής, κάπως έτσι έχουν συλληφθεί εκατοντάδες, ίσως και χιλιάδες, άνθρωποι, που πέρασαν μήνες στη φυλακή γιατί απλά έβλεπαν μπάλα, κάπως έτσι έχουν σκοτωθεί εκατοντάδες φίλαθλοι και αρκετοί νέοι ποδοσφαιριστές από στοχευμένες επιθέσεις που έχουν στόχο γήπεδα και προπονητικά κέντρα.
Η επιμονή και το πάθος των Σομαλών όμως είναι αξιομνημόνευτα. Όταν το 2017 το μεγαλύτερο γήπεδο της Μογκαντίσου άνοιξε για πρώτη φορά τις πόρτες του μετά από πολλά χρόνια που βρισκόταν υπό ανακατασκευή, χιλιάδες άνθρωποι βρέθηκαν στις κερκίδες για να δούνε τον φιλικό αγώνα που διοργανώθηκε, αψηφώντας τις ξεκάθαρες απειλές των ισλαμιστών, που παραμένουν ενεργοί στα προάστια της πρωτεύουσας. Αυτό ήταν και το πρώτο παιχνίδι στη χώρα μετά από 30 σχεδόν χρόνια που διεξήχθη βράδυ, υπό το φως των προβολέων!
Από εκείνο το ματς και μετά, τα ευχάριστα νέα διαδέχονται το ένα το άλλο. Το τοπικό πρωτάθλημα επανήλθε, ο κόσμος στηρίζει όσο μπορεί δίνοντας το παρών στα περισσότερα παιχνίδια ενώ φέτος οι ομάδες της Σομαλίας επέστρεψαν μετά από τρεις δεκαετίες και στις διασυλλογικές διοργανώσεις της ηπείρου, δείχνοντας σε όλους πως η κανονικότητα σιγά-σιγά επιστρέφει στην τόσο πληγωμένη αυτή χώρα. Ακόμα και οι κάτοικοι των περιοχών που παραμένουν υπό τον έλεγχο των ισλαμιστών, βρίσκουν συνεχώς ευφάνταστους τρόπους για να παρακολουθήσουν τα παιχνίδια αλλά ακόμα και να παίξουν, κρύβοντας τις μπάλες κάτω από τα ρούχα τους κατά τη διάρκεια των ελέγχων.
Η μεγαλύτερη όμως ποδοσφαιρική επιτυχία ήρθε πριν λίγες μέρες. Η εθνική ομάδα της χώρας, που βρίσκεται βυθισμένη εδώ και χρόνια στις τελευταίες θέσεις της παγκόσμιας κατάταξης (αυτή τη στιγμή είναι στην 202η θέση, έχοντας από κάτω της όλες κι όλες 8 χώρες, κατά κύριο λόγο μικροσκοπικά κρατίδια), κληρώθηκε να αντιμετωπίσει τη Ζιμπάμπουε για τα πρώτα νοκ άουτ προκριματικά της Αφρικής, εν όψει του Μουντιάλ του 2022. Από τις ομάδες που συμμετέχουν σ’αυτή την πρώτη φάση, η Ζιμπάμπουε είναι η πιο δυνατή, καθώς βρίσκεται στην 112η θέση της κατάταξης της ΦΙΦΑ, 90 θέσεις δηλαδή πάνω από την αδύναμη αντίπαλο της, ενώ πριν λίγους μήνες είχε δώσει κανονικά το παρών στο Κόπα Άφρικα, τη μεγαλύτερη διοργάνωση της ηπείρου. Κι όμως, η πρώτη μεγάλη έκπληξη έγινε.
Βασιζόμενος κυρίως σε παίκτες που έχουν εγκαταλείψει τη χώρα και βγάζουν το ψωμί τους στις μικρές κατηγορίες της Ευρώπης αλλά και της Β. Αμερικής, ο Γκανέζος προπονητής, Μπασίρ Χέιφορντ, που η προηγούμενη δουλειά του ήταν στη γυναικεία ομάδα ποδοσφαίρου της Γκάνα (!), έχει καταφέρει να παρουσιάσει ένα αξιόμαχο σύνολο που αναμενόμενα στηρίζεται κυρίως στο πάθος και τη θέληση των παικτών, που κάνουν ό,τι μπορούν για να βοηθήσουν λίγο τους συμπατριώτες τους να ξεχαστούν και να ξεφύγουν από την δύσκολη καθημερινότητα τους.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί ο σέντερ μπακ της ομάδας, Μοχάμουντ Αλί. Ο Αλί μένει μόνιμα στο Μάντσεστερ όπου και διατηρεί μια σχολή οδηγών ενώ τον ελεύθερο χρόνο του αγωνίζεται σε μια τοπική ομάδα, στις ερασιτεχνικές κατηγορίες της Αγγλίας. Όταν έφτασε η κλήση γι’αυτά τα παιχνίδια, ο Αλί δεν το σκέφτηκε καθόλου: “Είπα στους μαθητές μου ότι η σχολή θα κλείσει για λίγες μέρες, γιατί πρέπει να πάω να παίξω με την εθνική μου. Ήταν όλοι χαρούμενοι για μένα”.
Έχοντας χάσει εδώ και χρόνια το πλεονέκτημα της έδρας (καμία ξένη ομάδα δεν τολμάει ακόμα να ταξιδέψει και να αγωνιστεί στη Μογκαντίσου, γι’αυτό όλα τα εντός έδρας παιχνίδια διεξάγονται σε γειτονικές χώρες), η Σομαλία όχι μόνο στάθηκε καλά απέναντι στον ανώτερο αντίπαλο της αλλά κατάφερε με μια κεφαλιά στα τελευταία λεπτά να κερδίσει το παιχνίδι με 1-0. Για να αντιληφθεί κανείς το μέγεθος της επιτυχίας, αρκεί να πούμε ότι αυτό ήταν το πρώτο γκολ της Σομαλίας στα προκριματικά μετά το… 1982 και εννοείται η πρώτη της νίκη!
“Είναι δεδομένο πως κανείς δεν περίμενε ότι θα κερδίσουμε. Κι όμως γράψαμε ιστορία και η υποστήριξη όλων από τότε είναι απίστευτη” δηλώνει ο Αλί, που είδε την ομάδα του να γίνεται μέχρι και trending topic στο twitter, αφού η ΦΙΦΑ είχε επιλέξει να δείξει το συγκεκριμένο ματς δωρεάν από τη σελίδα της, κάνοντας έτσι διάσημη την πρώτη επίσημη νίκη των Σομαλών μετά από πάρα πολλά χρόνια.
Μια αναπάντεχη νίκη που της δίνει το δικαίωμα να ονειρεύεται εν όψει και του επαναληπτικού αγώνα, που διεξάγεται σήμερα στη Ζιμπάμπουε. Αν οι Σομαλοί καταφέρουν να υπερασπιστούν το σκορ του πρώτου ματς θα δώσουν για πρώτη φορά στην ιστορία τους το παρών στους προκριματικούς ομίλους της Αφρικής που οδηγούν στο Παγκόσμιο Κύπελλο. Και μπορεί το κατόρθωμα τους να ακούγεται λίγο αστείο, μιας και το όνειρο της συμμετοχής σε ένα Μουντιάλ θα είναι ακόμα και τότε πολύ μακρινό (αφού από κάθε όμιλο μόνο ένας πηγαίνει στην επόμενη φάση), αλλά για ένα λαό που συνεχίζει να ζει καθημερινά με το φόβο του πολέμου, που παίζει και βλέπει ποδόσφαιρο ρισκάροντας αρκετές φορές τη ζωή του και που τα προηγούμενα χρόνια έβλεπε την εθνική του να διασύρεται από την Αιθιοπία και την Τανζανία, αυτό το διάστημα αγωνίας και ελπίδας μέχρι να διεξαχθεί ο επαναληπτικός μοιάζει με παραμύθι.