Ίαν Ράιτ: ο απόλυτος ήρωας της Κρίσταλ Πάλας

Αγωνίστηκε στην Άρσεναλ από το 1991 μέχρι και το 1998 κατακτώντας την Πρέμιερ Λιγκ, το Κύπελλο Αγγλίας, το Λιγκ Καπ και το Κύπελλο Κυπελλούχων Ευρώπης αλλά η επικρατούσα άποψη στους ποδοσφαιρικούς κύκλους της χώρας του λέει πως αν κάποιος θέλει να δει τι ποδοσφαιριστής ήταν πραγματικά ο Ίαν Ράιτ πρέπει να ανατρέξει στη σεζόν 1990-1991. Τότε που ο Άγγλος επιθετικός, στην τελευταία γεμάτη του σεζόν με τους «αετούς», άφηνε άφωνο το κοινό σε κάθε αγωνιστική, σκοράροντας μερικά από τα πιο όμορφα γκολ της καριέρας του, βοηθώντας παράλληλα την ομάδα του να τερματίσει στην 3η θέση του βαθμολογικού πίνακα, πίσω από την πρωταθλήτρια Άρσεναλ (που τον έκανε δικό της την επόμενη σεζόν) και τη Λίβερπουλ.

Ο Ράιτ γεννήθηκε από Τζαμαϊκανούς γονείς στο Γούλγουϊτς στο Λονδίνο, στις αρχές του 1960, και είδε πολύ γρήγορα τον πατέρα του να εγκαταλείπει την οικογένεια με τη μητέρα του να βάζει ακόμα πιο γρήγορα στη ζωή τους έναν φωνακλά και βίαιο τύπο που έπρεπε να παίξει τον ρόλο του πατριού. Υπάρχει ένα άκρως συγκινητικό βίντεο στο διαδίκτυο που δείχνει τον Ίαν Ράιτ να συναντά στις άδειες κερκίδες του γηπέδου της Άρσεναλ τον παλιό του δάσκαλο Σίντνεϊ Πίγκντεν. Τον άνθρωπο δηλαδή που υπήρξε η μοναδική, σωστή, πατρική φιγούρα για τον ίδιο, δίνοντάς του πολύτιμες συμβουλές και βοηθώντας τον να κάνει σταθερά εκείνα τα πρώτα σημαντικά βήματα στην εφηβεία. Τα βήματα δηλαδή που ουσιαστικά καθορίζουν μεγάλο μέρος της μετέπειτα πορείας όλων μας, ειδικότερα εκείνων που μεγάλωσαν με περισσότερες δυσκολίες, όπως ο ίδιος.

Μέχρι να υπογράψει το πρώτο του επαγγελματικό συμβόλαιο, το 1985 με την Κρίσταλ Πάλας, ο Ράιτ είχε προλάβει να αποκτήσει ένα παιδί, να ζήσει σε συνθήκες απόλυτης φτώχειας και να φυλακιστεί για 32 μέρες λόγω χρεών. Η καθημερινότητά του ήταν δύσκολη και γεμάτη από αβεβαιότητα. Όταν δεν πάλευε με τους δαίμονές του, συνήθως, μάγευε το κοινό των ερασιτεχνικών κατηγοριών, κάνοντας όνειρα για ένα επαγγελματικό συμβόλαιο που θα τον οδηγούσε σε μία άνετη ζωή, κάνοντας το μοναδικό πράγμα που ήξερε πολύ καλά από μικρός, να ερωτοτροπεί μαζί της. Μία σχέση που ξεκίνησε – όταν για να γλιτώσει από τα χέρια του βίαιου πατριού του, έπαιρνε παραμάσχαλα την μπάλα του, χτίζοντας μαζί της μία σχέση πραγματικής φιλίας και έρωτα που έφτασε να του αλλάξει ολόκληρη τη ζωή. Η μπάλα ήταν τότε το μόνο πράγμα που μπορούσε να του δώσει μερικές στιγμές ανεμελιάς και ηρεμίας. Ο χώρος που όσο ταπεινός κι αν είναι κάποιος και όσα προβλήματα κι αν έχει μπορεί να σε κάνει -έστω και για λίγο- σημαντικό, ακόμα και ηγέτη, αρχηγό, βασιλιά. Η Κρίσταλ Πάλας υπό τις οδηγίες του Στιβ Κόπελ αγωνιζόταν στην δεύτερη κατηγορία και είχε ως μεγάλο στόχο την επιστροφή της στα σαλόνια του αγγλικού ποδοσφαίρου. Ο Κόπελ, ως πρώην μεγάλος εξτρέμ, είχε ερωτευθεί τον Ράιτ βλέποντας στο πρόσωπό του όλα εκείνα τα στοιχεία που συνδύαζε μοναδικά ο νεαρός επιθετικός και που μπορούσαν να ανεβάσουν επίπεδο την μέτρια ομάδα του.

Ταχύτητα, αθλητικότητα, τεχνική και ποιοτικά τελειώματα. Όλα αυτά υπήρχαν, το ποδόσφαιρο όμως όσο καλός κι αν είναι κάποιος,  θα είναι πάντα ομαδικό σπορ και θα νικάει η συνεργασία του συνόλου αρμονικά στις τρεις γραμμές του. Αυτό που έμενε ήταν να μπει δίπλα του ακόμα ένας επιθετικός με διαφορετικά χαρακτηριστικά στο πνεύμα εκείνης της εποχής με το ξεχασμένο στις μέρες μας κλασικό 4-4-2. To 1986, με τον Ράιτ να έχει ολοκληρώσει την πρώτη του σεζόν με 9 γκολ και την Πάλας να έχει τερματίσει στην 6η θέση, ο Κόπελ έφερε στο Σέλχαρστ Παρκ τον Μαρκ Μπράιτ συνθέτοντας ένα από τα πιο χαρακτηριστικά δίδυμα εκείνης της εποχής. Οι δυο τους έδεσαν πολύ γρήγορα, εντός και εκτός γηπέδου, και από τη σεζόν 1987-1988 θεωρούνταν ένα από τα καλύτερα επιθετικά δίδυμα της κατηγορίας. Κάπως έτσι ο στόχος της ανόδου επετεύχθη στο τέλος της σεζόν 1988-1989 όταν η Κρίσταλ Πάλας τερμάτισε στην 3η θέση, κερδίζοντας στα πλει-οφ, έχοντας τον Μπράιτ στα 20 γκολ και τον Ράιτ στα 24. Επιτέλους η μεγάλη κατηγορία θα ερχόταν σε επαφή μαζί τους και ο Ράιτ θα είχε την ευκαιρία να δείξει τι πραγματικά άξιζε απέναντι στους καλύτερους αμυντικούς της χώρας. «Μπορώ να τους νικήσω όλους» συνήθιζε να λέει στους συμπαίκτες του και δεν είχε καθόλου άδικο.

Η πρώτη σεζόν στην μεγάλη κατηγορία, όπως ήταν και το αναμενόμενο, είχε αρκετές δυσκολίες με την Πάλας να τερματίζει στην 15η θέση με 48 βαθμούς, φτάνοντας όμως μέχρι και τον τελικό του Κυπέλλου Αγγλίας απέναντι στην Μάντσεστερ Γιουνάιτεντ εκεί όπου μετά το 3-3 (με δύο γκολ του Ράιτ) του πρώτου αγώνα, με ένα γκολ του Λι Μάρτιν, οι «αετοί» γνώρισαν την ήττα μη μπορώντας να ολοκληρώσουν το «θαύμα» κατακτώντας το σπουδαίο τρόπαιο. Εκείνο το παιχνίδι «έσωσε» και την καριέρα του Φέργκιουσον, για πολλούς, αλλάζοντας για πάντα τον χάρτη του αγγλικού ποδοσφαίρου. Η επόμενη σεζόν (1990-1991) ήταν εκείνη που, όπως γράφουμε και στην εισαγωγή του κειμένου, έδειξε σε όλη την Αγγλία την πραγματική ποιότητα αυτού του σπουδαίου επιθετικού. 15 γκολ στο πρωτάθλημα και 25 συνολικά με μερικά από αυτά να έχουν χαραχτεί για πάντα στις μνήμες των οπαδών της ομάδας και των φίλων του αγγλικού ποδοσφαίρου. Γκολ από κάθε απόσταση, όπως εκείνο το μονοκόμματο σουτ από τα 32 μέτρα απέναντι στη Γουϊμπλεντον, ή μετά από ντρίμπλες, ζαλίζοντας τους αντιπάλους αμυντικούς, όπως εκείνο απέναντι στην Τσέλσι.

Η Κρίσταλ Πάλας είχε γίνει, με ηγέτη αυτόν τον χαρισματικό ποδοσφαιριστή, μία από τις καλύτερες της χώρας, τερματίζοντας τελικά στην 3η θέση, κατακτώντας και το Full Member’s Cup απέναντι στην Έβερτον, στην παράταση, με 4-1. Όπως ήταν λογικό οι μεγαλύτερες ομάδες της Αγγλίας διεκδίκησαν τον παίκτη με την Άρσεναλ να τον κάνει τελικά δικό της. Ο Ράιτ είχε ήδη γίνει διεθνής με το ποσό – ρεκόρ της μεταγραφής να αγγίζει τις 2.5 εκατομμύρια λίρες. Ήταν μάλιστα τέτοιο το μέγεθος και η επιρροή του στον τρόπο παιχνιδιού της Πάλας που την αμέσως επόμενη σεζόν, χωρίς τον ίδιο και με την ομάδα να έχει πραγματοποιήσει μία μεγάλη ανανέωση στο ρόστερ της, τελικά δεν κατάφεραν να αποφύγουν τον υποβιβασμό, τερματίζοντας στην τελευταία θέση.

«Είχαμε ζήσει το απόλυτο όνειρο. Από τη δεύτερη κατηγορία στην πρώτη και από εκεί στην 3η θέση, στον τελικό του Κυπέλλου στο Γουέμπλεϊ, απέναντι στην Μάντσεστερ Γιουνάιτεντ και μετά η κατάκτηση του Full Member’s Cup απέναντι στην Έβερτον. Όταν είχα πρωτοδεί τον Ράιτ να διαλύει τις άμυνες άσημων ομάδων της Non League και ζήτησα να τον φέρουμε στην ομάδα ήταν πολλοί αυτοί που απόρησαν. Άδικο δεν τους ρίχνω. Είχε τρομερά χαρακτηριστικά αλλά ήταν τόσο άγουρος ποδοσφαιρικά και συνάμα έδειχνα συνεχώς να τον βασανίζει κάτι. Μαζί του καταφέραμε, έστω για δύο σεζόν, να γίνουμε μία από τις καλύτερες ομάδες της χώρας και εκείνος, μέσα από το ποδόσφαιρο, να νικήσει τους «δαίμονές» του και να φτιάξει τη ζωή του» είχε δηλώσει σε μία συνέντευξη ο Κόπελ, με τα λόγια του να φανερώνουν -κυριολεκτικά- τα πάντα για την αξία του Ράιτ και την επιρροή που είχε στο παιχνίδι εκείνης της ομάδας. Τα χρόνια που ακολούθησαν στο Χάιμπουρι με την ομαδάρα του Βενγκέρ και φυσικά οι εμφανίσεις του και με την Εθνική Αγγλίας τον μετέτρεψαν από έναν εξαιρετικό ποδοσφαιριστή σε θρύλο με την μετέπειτα πορεία του, εκτός των τεσσάρων γραμμών του γηπέδου, να τον κάνουν κυριολεκτικά σούπερ σταρ.

Λαλίστατος, πολυπράγμων και με βαθιά κοινωνική δράση κατάφερε πολύ σύντομα να βρεθεί στο γυαλί και να εξελιχθεί σε μία πολύ σημαντική μιντιακή περσόνα που μπορεί να συνδυάσει σοβαρά κοινωνικά θέματα, όπως ο ρατσισμός (που τον βίωσε σαν παίκτης), το μπούλινγκ και η βία σε όλες τις μορφές (άλλωστε έχει μιλήσει ανοικτά για τα δύσκολα παιδικά του χρόνια), και φυσικά το ποδόσφαιρο ως κάποιος που μπορεί τόσο να το αναλύσει όσο και να το δει με χιούμορ. Έχει παίξει επίσης σε αποτυχημένες γκανγκστερικες ταινίες, όπως το Gun Of the Black Sun και έχει προλάβει να κάνει ένα πέρασμα από το ωραιότερο τηλεοπτικό διαμάντι αισιοδοξίας, το Ted Lasso, βάζοντας ακόμα λίγη λάμψη σε κάτι τόσο λαμπερό που κατάφερε να φωτίσει τις καρδιές εκατομμυρίων θεατών με τις αξίες που παρουσιάζει. Αξίες και αρετές όπως αυτές που συνήθως παρουσιάζει ο Ράιτ όταν κάθεται σε ένα πάνελ ή μιλάει σε κάποιο ντοκιμαντέρ.

Η Κρίσταλ Πάλας θα βρεθεί για τρίτη φορά στην ιστορία της στον τελικό του Κυπέλλου Αγγλίας και πάλι απέναντι σε μία ομάδα του Μάντσεστερ. Αυτή τη φορά θα είναι η Σίτι και όχι η Γιουνάιτεντ και η ομάδα από το Σέλχαρστ Παρκ θα είναι για ακόμα μία φορά το μεγάλο αουτσάιντερ. Ο Ράιτ θα βρίσκεται στο γήπεδο, θα αναπολεί για τις ένδοξες στιγμές του παρελθόντος και θα ελπίζει να δει την ομάδα που του έφτιαξε την καριέρα και τη ζωή να φτάνει στη νίκη. Δύσκολο; Ναι. Ακατόρθωτο; Φυσικά και όχι. Κι αν δεν γίνει δεν πειράζει. Το ταξίδι άλλωστε είχε για τον ίδιο μεγαλύτερη σημασία από τον προορισμό και τον οδήγησε σε στιγμές που στα δύσκολα παιδικά του χρόνια μάλλον δεν μπορούσε ούτε να ονειρευτεί.