Αν ρωτήσεις έναν ποδοσφαιρόφιλο, στην τύχη, να σου πει κάτι για την Μπενφίκα, λογικά, το πρώτο πράγμα που θα ακούσεις να βγαίνει από τα χείλη του θα είναι το όνομα του Εουσέμπιο. Του θρυλικού «μαύρου πάνθηρα» των Πορτογάλων που -για πολλούς- κατάφερε να κοιτάξει, για μερικά χρόνια, κατάματα ακόμα και τον τεράστιο Πελέ. Υπερβολή; Μπορεί. Κι όμως, οι καρδιές των ρομαντικών κάθε εξέδρας έτσι βλέπουν τους αγαπημένους τους ποδοσφαιριστές. Ως τους καλύτερους όλων των εποχών. Κάπως έτσι, όταν το φως χαϊδεύει το Στάδιο Ντα Λουζ της Λισαβόνας, συνθέτοντας ένα μοναδικό καμβά χρωμάτων και νοσταλγίας για τις περασμένες μέρες που η ομάδα τους ήταν στις καλύτερες της Ευρώπης, οι παλιοί φίλοι της Μπενφίκα σκέφτονται πάντα έναν μικρούλη «μάγο» να ντριμπλάρει τους πάντες, σερβίροντας παράλληλα ένα σωρό γκολ στους συμπαίκτες τους. Το όνομά του Φερνάντο Τσαλάνα και για όσους το ακούνε για πρώτη φορά να πω πως βρίσκεται δικαίως δίπλα σε όλους τους κορυφαίους που φόρεσαν την κόκκινη φανέλα με τον αετό στο στήθος ή αυτοί τέλος πάντων παίζει να βρίσκονται δίπλα στο δικό του όνομα.
Την μακρά περίοδο που η Πορτογαλία βρισκόταν κάτω από το βλέμμα του δικτάτορα Σαλαζάρ, στο Μπαρέιρο, μια βιομηχανική πόλη στην απέναντι όχθη του ποταμού Τάγου που ενώνει Ισπανία και Πορτογαλία, γεννήθηκε ο Φερνάντο Αλμπίνο ντε Σόουζα Τσαλάνα. Ήταν 10 Φεβρουαρίου του 1959. Ο μικρός ήταν ένα πολύ κοντό και πολύ αδύνατο παιδί που όπως οι περισσότεροι πιτσιρικάδες της εποχής είχαν αγκαλιάσει μια μπάλα ως μοναδικό τους παιχνίδι. Το γήπεδό τους ήταν ο δρόμος. Εκεί, ανάμεσα σε παιδικές φωνές και σκληρά μαρκαρίσματα πάνω στο τσιμέντο, όταν η μπάλα έφτανε στα πόδια του κοντούλη Τσαλάνα όλοι κάρφωναν το βλέμμα τους σε αυτόν και το πόδι του. Οι σκάουτερς της Μπενφίκα δε θα αργήσουν να τον ανακαλύψουν και κάπως έτσι, μόλις στα 14 του, από την άσημη Μπαρεϊρένσε θα γίνει μέλος της θρυλικής ομάδας της Λισαβόνας. Στις 7 Μαρτίου του 1976 o προπονητής Μάριο Ουίλσον θα του δώσει την ευκαιρία να κάνει το επίσημο ντεμπούτο του με την ανδρική ομάδα, παίρνοντας και το ρεκόρ του νεαρότερου ποδοσφαιριστή, μέχρι τότε. Ήταν μόλις 17 ετών και 25 ημερών και το μέλλον ήταν όλο δικό του.
Από το 1974 μέχρι και το 1984 αγωνίστηκε στη Μπενφίκα κατακτώντας έξι πρωταθλήματα Πορτογαλίας και τρία κύπελλα με την κοφτή του ντρίμπλα να γίνεται το σήμα – κατατεθέν του σπουδαίου αριστερού εξτρέμ. Ήταν γύρω στο 1.65 με αξιοζήλευτη τεχνική και μία ταχύτητα που σε συνδυασμό με τον τρόπο που χάιδευε την μπάλα τον έκαναν κυριολεκτικά ασταμάτητο. Μπορούσε να ντριμπλάρει τρεις και τέσσερις αντιπάλους σε πολύ κλειστούς χώρους και εκεί που όλοι περίμεναν ακόμα μία φαντεζί ενέργεια αυτός έβγαζε μία πάσα ακριβείας που γινόταν γκολ. Επίσης ο τρόπος που άφηνε τον «ασβέστη» και κινούνταν στον χώρο του άξονα, ερχόμενος πολλές φορές ακόμα και μπροστά από τον αμυντικό μέσο, ως τυπικό δεκάρι, για να φτιάξει παιχνίδι ήταν κάτι που έδειχνε τον εγκεφαλικό τρόπο του παιχνιδιού του. Ο Τσάλανα αν και ήταν ένας σπουδαίος ζογκλέρ, από αυτούς που θα γεμίζουν πάντα τα στάδια αυτού του κόσμου, μπορούσε να κατανοήσει το παιχνίδι όσο λίγοι, μηδενίζοντας αυτό που πολλές φορές οι πραγματικά ντελικάτοι δεν μπορούν να ελέγξουν. Την φλυαρία.
Το παρατσούκλι «Η μικρή ιδιοφυΐα» δεν άργησε να έρθει στα χείλη των οπαδών της Μπενφίκα αν και ο ίδιος προτιμούσε πάντα το Chalanix λόγω του μεγάλου μουστακιού που είχε και που τον έκανε να μοιάζει με τον Asterix, τον ήρωα του θρυλικού κόμικ των Ρενέ Γκοσινί και Αλμπέρ Ουντερζό. Οι φίλοι της Μπενφίκα, λογικά, δεν άκουγαν Φρανκ Ζάππα γιατί δεν μπορεί να μην είχαν βρει ομοιότητα με τον θρυλικό συνθέτη, κιθαρίστα, στιχουργό και τραγουδιστή της avant garde/jazz/progressive/rock μουσικής.
Το ευρωπαϊκό ποδοσφαιρικό κοινό θα έρθει σε πρώτη επαφή μαζί του τη σεζόν 1982-1983 στο Κύπελλο ΟΥΕΦΑ. Η Μπενφίκα θα αποκλείσει εύκολα τις Μπέτις, Λόκερεν και Ζυρίχη για να φτάσει στους «8» και να βρει την Ιταλική Ρόμα των Ανσελότι, Κόντι και Φαλκάο. Ένα σπουδαίο διπλό στο Ολίμπικο, με δύο γκολ του Φιλίποβιτς (τελικό σκορ 1-2) θα βάλει τις βάσεις για την πρόκριση στους «4» μετά και το 1-1 της Πορτογαλίας. Αντίπαλος εκεί η Ουνιβερσιτατέα Κραϊόβα από την Ρουμανία. Ομάδα σκληρή και γεμάτη ταλέντο. Το 0-0 της Πορτογαλίας δυσκόλεψε πολύ τη ρεβάνς αλλά μία μαεστρική εμφάνιση από τον Τσαλάνα και το γκολ του Φιλίποβιτς (και πάλι) έγραψαν το τελικό 1-1 χαρίζοντας την πρόκριση για τον μεγάλο τελικό, εκεί που περίμενε η σπουδαία Άντερλεχτ της εποχής. Στον διπλό τελικό η Μπενφίκα θα γνωρίσει την ήττα με συνολικό σκορ 2-1 (1-0 στο Βέλγιο και 1-1 στην Πορτογαλία) χάνοντας την ευκαιρία να πανηγυρίσει έναν ευρωπαϊκό τίτλο μετά το 1962 και το Κύπελλο Πρωταθλητριών.
Στο Γιούρο του 1984 που διεξήχθη στα γήπεδα της Γαλλίας το ευρωπαϊκό κοινό και δη το γαλλικό θα έρθουν για τα καλά σε επαφή μαζί του. Η Πορτογαλία έχοντας -ως συνήθως- μία άκρως ταλαντούχα ομάδα θα βρεθεί στον 2ο Γκρουπ με Ισπανία, Δυτική Γερμανία και Ρουμανία και με μία νίκη και δύο ισοπαλίες θα τερματίσει δεύτερη, στην ισοβαθμία, πίσω από την Ισπανία. Στον ημιτελικό με τους Γάλλους του Μισέλ Πλατινί θα κάνει ένα από τα καλύτερα παιχνίδια του με την φανέλα της Πορτογαλίας. Η Γαλλία μπορεί να πήρε την πρόκριση, στην παράταση, με 3-2 αλλά ο Τσαλάνα ήταν αυτός που με τις περίτεχνες ενέργειές του ζάλισε την άμυνα των τρικολόρ κάνοντας το κοινό να τον ερωτευθεί. Έστω μία μερίδα αυτού.
Η Μπορντό, λίγα χρόνια πριν δει έναν από τους μεγαλύτερους αρτίστες που ζήσαμε στα γήπεδα ποδοσφαίρου, φυσικά και μιλάω για τον Ζινεντίν Ζιντάν, θα πάρει λίγη από τη μαγεία και την αστερόσκονη του Πορτογάλου άσσου, έστω και για λίγες εμφανίσεις, καθώς τα τρία χρόνια που έμεινε στο φημισμένο για τα κρασιά και την αρχιτεκτονική του μέρος θα ταλαιπωρηθεί πολύ από τραυματισμούς. Το 1987 θα επιστρέψει στην ομάδα της καρδιάς του, την Μπενφίκα, όπου και θα παραμείνει για ακόμα τρία χρόνια με τις καλές του όμως μέρες να αποτελούν παρελθόν λόγω των τραυματισμών που δεν έδιναν το δικαίωμα στο σώμα του να είναι -σχεδόν ποτέ- σε καλή κατάσταση. Τελικά το 1992 ο Chalanix θα βάλει τέλος στην επαγγελματική του καριέρα παίζοντας στην 2η κατηγορία με τα χρώματα της Εστρέλα Αμαντόρα.
Στις αρχές του 2000 θα ξεκινήσει μια μικρή προπονητική καριέρα που δεν έμελλε όμως να καρποφορήσει. Κυρίως βοηθός σε ομάδες όπως η αγαπημένη του Μπενφίκα και η Πάσος Φερέιρα, θα λατρευτεί από τους παίκτες του, ειδικά από τους πιο ντελικάτους, βοηθώντας τους να εξελίξουν τις τεχνικές τους αρετές ισορροπώντας τακτικά στο παιχνίδι τους. Πράγμα που είναι συνήθως πολύ δύσκολο για τους παίκτες που νιώθουν ανίκητοι στο 1 vs 1 εντός του γηπέδου. Ο Φερνάντο Τσαλάνα άφησε αυτόν εδώ τον κόσμο στις 10 Αυγούστου του 2022 βυθίζοντας στο πένθος την ποδοσφαιρική Πορτογαλία.
