Μια κλασική κουβέντα για τα Μουντιάλ στις ποδοσφαιρικές παρέες έχει να κάνει με το ποια διοργάνωση ήταν η καλύτερη. Κάτι τέτοιο δεν συμβαίνει τόσο με τα Euro. Λίγο η μεγαλύτερη δημοφιλία των Μουντιάλ, λίγο ότι συχνά τα Euro είναι αρκετά ισορροπημένα, χωρίς εκπλήξεις, με φωτεινές εξαιρέσεις Ελλάδα και Δανία, αλλά και το ποδοσφαιρικό στιλ που δεν παρουσιάζει μεγάλες διαφορές ανάμεσα στις ομάδες της ίδιας ηπείρου. Αν όμως έπρεπε κάποιος να διαλέξει και ένα Euro, πιθανότατα θα το έκανε για αυτό που έγινε το 2000.
Ήταν η πρώτη φορά που δοκιμάστηκε το μοντέλο της συνδιοργάνωσης, με Βέλγιο και Ολλανδία να παίρνουν το Euro στα γήπεδά τους. Αν ψάχνουμε για κάποιο αντικειμενικό κριτήριο, η διοργάνωση του 2000 είχε τα περισσότερα γκολ ανά αγώνα με 2,74 ξεπερνώντας αυτή του 1974 (μιλάμε για διοργανώσεις με αρκετές ομάδες). Καμία διοργάνωση από τότε δεν κατάφερε να την φτάσει. Αλλά δεν ήταν μόνο το νούμερα. Ήταν ένας συνδυασμός παραγόντων. Ήταν μια πρωτοφανής μάζωξη απίστευτων παικτών, στην καλύτερη περίοδο της καριέρας τους. Θέλετε μερικά ονόματα; Ρουί Κόστα και Πάουλο Σόουζα, Τότι-ντελ Πιέρο στα νιάτα τους, Καναβάρο, Νέστα και Μαλντίνι μαζί τους. Σουηδία του 28χρονου Χένρικ Λάρσον, Γιουγκοσλαβία με το The Last Dance αρκετών μεγάλων ονομάτων, Σλοβενία του τρελο-Ζάχοβιτς, μια εξαιρετική ακόμα Τσεχία με παλιά φρουρά τύπου Πομπόρκσι, αλλά και νέες φάτσες, η Ολλανδία με Ντάβιντς-Ζέεντορφ, αλλά και Μπέργκαμπ-Κλάιφερτ. Ακόμα και η Αγγλία που πήγε χωρίς σοβαρές βλέψεις (αν δεν ήσουν Άγγλος που ονειρευόσουν “It’s coming home”) είχε Σίρερ και τον νεαρό τότε Όουεν. Και φυσικά Γαλλία με μια αποστολή γεμάτη ταλέντο. Αλλά τα ονόματα μόνο δεν παίζουν μπάλα. Άλλωστε, θα πει κάποιος, σε κάθε διοργάνωση υπάρχουν καλά ονόματα. Και είναι αλήθεια. Ήταν όμως μια διοργάνωση που πολλοί έπαιξαν καλά, σε μια περίοδο που γενικά το ποδόσφαιρο (και σε συλλογικό επίπεδο) ήταν εξαιρετικό.
Πέρα όμως από τις ατομικές αποδόσεις (για πολλούς ο Ζιντάν του 2000 ήταν στο peak της καριέρας του, παίζοντας το καλύτερο ποδόσφαιρό του) ήταν και οι στιγμές που χάρισε, οι συγκινήσεις. Και αυτές ξεκίνησαν από νωρίς, από τη φάση των ομίλων. Από τις 12 Ιουνίου με το εντυπωσιακό Πορτογαλία-Αγγλία. Όταν ο Σκόουλς άνοιγε το σκορ μόλις στο 3′ πολύς κόσμος στην Αγγλία χάρηκε. Και όταν ο Στιβ Μακμάναμαν έγραφε μόλις στο 18′ το 0-2, χιλιάδες λίτρα μπύρας εκτοξεύτηκαν στον αέρα του νησιού. Ήταν όμως νωρίς. Οι Πορτογάλοι επέστρεψαν, οι δυο ασίστ του Μπέκαμ δεν ήταν αρκετές και το τελικό 3-2 γράφτηκε με εξαιρετικά γκολ του Λουίς Φίγκο και το Ζοάο Πίντο. Πριν συνειδητοποιήσουμε τι είχαμε δει, όσοι δεν είπαν “έλα μωρέ τώρα, ποιο Γιουγκοσλαβία-Σλοβενία“, απόλαυσαν ένα ακόμα ιστορικό ματς. την επόμενη ημέρα. Με δυο γκολ του Ζλάτκο Ζάχοβιτς και ένα του Παβλίν, η Σλοβενία βρέθηκε μπροστά με 0-3 στο 55′. Αλλά η Γιουγκοσλαβία (που ήταν Σερβία και Μαυροβούνιο μαζί) ισοφάρισε σε 3-3, κλέβοντας την μπουκιά από το στόμα των Σλοβένων.
Η Πορτογαλία δεν σταμάτησε στο ματς με την Αγγλία. Σε έναν εξαιρετικά δύσκολο 1ο όμιλο, τερμάτισε με 3 νίκες σε 3 ματς, κερδίζοντας τόσο τη Ρουμανία (με ένα γκολ στις καθυστερήσεις), όσο και στο τελευταίο ματς μια θλιβερή Γερμανία, με τον Σέρτζιο Κονσεϊσάο να κάνει χατ τρικ. Την ίδια στιγμή, οι Άγγλοι που έζησαν μεγάλες στιγμές στο 1-0 επί της Γερμανίας, θα επέστρεφαν για μια ακόμα φορά απότομα στην πραγματικότητα. Τους αρκούσε η ισοπαλία στο τελευταίο ματς με τη Ρουμανία για να πάρουν την πρόκριση. Από το 0-1 με τον Κίβου, γύρισαν το ματς στο 2-1, αλλά οι Ρουμάνοι που έπαιζαν χωρίς τον 35χρονο Χάτζι (λόγω καρτών), βρήκαν τα ψυχικά αποθέματα και έκαναν το 2-3. Μια δίκαιη πρόκριση για την ομάδα που ήταν σαφέστατα η 2η καλύτερη του ομίλου και ένα αντίο για τους Άγγλους, μαζί με τους οπαδούς τους που δημιούργησαν αρκετά προβλήματα στους διοργανωτές.
Στον 2ο όμιλο τα πράγματα ήταν πιο απλά. Οι Ιταλοί προχώρησαν χωρίς το συνηθισμένο άγχος τους στους ομίλους με 3/3. Στον μάλλον πιο βαρετό όμιλο της διοργάνωσης, οι Τούρκοι χάρη στα 2 γκολ του Χακάν Σουκούρ πήραν τη 2η θέση πίσω από τους Ιταλούς, καθώς πέταξαν έξω τους οικοδεσπότες Βέλγους που δεν είχαν ακόμα τόσο καλό ρόστερ, όσο στις μέρες μας. Ο 3ος όμιλος όμως ήταν γεμάτος συγκινήσεις. Οι Ισπανοί ζούσαν πιθανότατα τις τελευταίες τους στιγμές πριν γίνουν μεγαθήρια του ποδοσφαίρου. Μπορεί να είχαν ορισμένους σούπερ σταρ, όπως ο Ραούλ κι ο Κασίγιας ή ο Πεπ Γκουαρδιόλα, αλλά απείχαν από το κορυφαίο επίπεδο, ήταν ακόμα οι γνωστοί underachievers. Έχασαν από τη Νορβηγία, κέρδισαν δύσκολα τη Σλοβενία με 2-1 και πήγαν στην 3η αγωνιστική ψάχνοντας μια νίκη απέναντι στη Γιουγκοσλαβία. Ένα από τα πιο συγκλονιστικά φινάλε σε ομίλους γράφτηκε στο όμορφο Μπριζ. Τη στιγμή που οι (βαρετοί) Νορβηγοί κρατούσαν το ματς με τη Σλοβενία στο μηδέν, οι Γιουγκοσλάβοι προηγήθηκαν τρεις φορές και έφτασαν στο 90′ με το σκορ στο 3-2. Στην Ισπανία, ο κόσμος κόντευε να βάλει τα δάκρυα. Ακόμα και μια ισοφάριση δεν αρκούσε, αφού με το 0-0 στο Νορβηγία-Σλοβενία, οι Νορβηγοί θα περνούσαν στην ισοβαθμία. Οι Νορβηγοί που είχαν βάλει μόλις 1 γκολ σε σε τρία ματς, με τον Στέφεν Ίβερσεν. Τελικά, είχαμε ποδοσφαιρική δικαιοσύνη σε ένα μοναδικό φινάλε. Ένα πέναλτι του Μεντιέτα στο 94′ και το γκολ στην τελευταία φάση με τον Αλφόνσο έκαναν το απίστευτο 3-4, μια αξέχαστη στιγμή στα “πέτρινα χρόνια” της Ισπανίας.
Θα μπορούσαμε να βάλουμε όλα τα γκολ του αγώνα, αρκεί όμως αυτό το επικό βίντεο από τις αντιδράσεις των Ισπανών στο γκολ του Αλφόνσο στο 95′. Από το “Αλφονσίτοοοο” μέχρι το “ζήτω η μάνα που σε γέννησε”.
Ο 4ος και τελευταίος όμιλος είχε τις δικές του συγκινήσεις. Οι Δανοί δεν ήταν στο επίπεδο των άλλων, αλλά η Τσεχία ήταν μια εξαιρετική ομάδα που ήθελε να μπει σφήνα ανάμεσα σε Γαλλία και Ολλανδία. Οι Τσέχοι προκρίθηκαν στο Euro με το μυθικό ρεκόρ 10 νίκες σε 10 ματς στον όμιλό τους και έναν Νέντβεντ σε οργιώδη κατάσταση. Το πρώτο ματς ήταν δύσκολο, απέναντι στους οικοδεσπότες Ολλανδούς στην Αρένα του Άμστερνταμ. Οι γηπεδούχοι μπήκαν δυνατά, αλλά όσο περνούσε η ώρα, η Τσεχία ανέβαινε. Στο 2ο ημίχρονο είχε τις μεγαλύτερες ευκαιρίες. Μια κεφαλιά του Νέντβεντ στο δοκάρι (και στη συνέχεια η μπάλα να κόβει βόλτα πάνω στη γραμμή του φαν ντερ Σαρ) και αργότερα μια άλλη κεφαλιά του Κόλερ στο δοκάρι στέρησαν το γκολ. Τελικά, το ματς έκρινε ο Κολίνα, που μάλλον έκανε δωράκι ένα εξαιρετικά αυστηρό πέναλτι στο 89′ που χάρισε τη νίκη στην Ολλανδία και γέμισε με παράπονα και πίκρα τους Τσέχους. Ενώ οι Δανοί έγιναν σάκος του μποξ, οι Τσέχοι έχασαν και από τους Γάλλους με 2-1 και αποχαιρέτισαν τη διοργάνωση με 3 βαθμούς, αξίζοντας σίγουρα κάτι παραπάνω. Οι Ολλανδοί που πήραν μπρος, κέρδισαν τον όμιλο με 9 βαθμούς, καθώς κατάφεραν στην τελευταία αγωνιστική να κερδίσουν τους Γάλλους (που κατέβηκαν με αρκετές αλλαγές) σε ένα φοβερό ματς. Μια ακόμα ανατροπή, καθώς οι Γάλλοι προηγήθηκαν δυο φορές, αλλά οι Ολλανδοί επικράτησαν με 3-2.
Η φάση των 8 δεν είχε τόσες συγκινήσεις. Οι τρεις προημιτελικοί κρίθηκαν σχετικά εύκολα. Οι Πορτογάλοι ξεπέρασαν τους Τούρκους με 2-0, οι Ολλανδοί διέλυσαν τη Γιουγκοσλαβία με 6-1 κι οι Ιταλοί τη Ρουμανία με 2-0. Το τέταρτο ματς όμως ήταν δραματικό. Ο Ζιντάν έχασε τεράστια ευκαιρία, κάνοντας τσαφ, μόνος με τον Κανιθάρες, αλλά λίγα λεπτά αργότερα έβαλε μια φαουλάρα. Οι Ισπανοί ισοφάρισαν με τον Μεντιέτα να σκοράρει με πέναλτι, αλλά οι Γάλλοι πήγαν στα αποδυτήρια με το 2-1, χάρη στο γκολ του Τζορκαέφ. Το δεύτερο ημίχρονο ήταν στην κόψη του ξυραφιού, με τους Γάλλους να ψάχνουν προσεκτικά ένα τρίτο γκολ που θα καθάριζε την πρόκριση και τους Ισπανούς, ένα ακόμα θαύμα, όπως αυτό με τη Γιουγκοσλαβία. Το λάθος του Μπαρτέζ στο τελευταίο λεπτό του αγώνα έφερε το πέναλτι για την Ισπανία. Ο Ραούλ όμως, ακολουθώντας τη μοίρα σπουδαίων παικτών που έχαναν κρίσιμα πέναλτι, αστόχησε. Το 2-1 παρέμεινε μέχρι το τέλος και δεν μάθαμε ποτέ μέχρι πού θα μπορούσε να φτάσει η Ισπανία, αν ο Ραούλ δεν έχανε το πέναλτι.
Αντίθετα, η αύρα της Γαλλίας θα ακολουθούσε μέχρι το τέλος. Οι Γάλλοι βρήκαν στον ημιτελικό τους φοβερούς Πορτογάλους. Ο Νούνο Γκόμες άνοιξε το σκορ, κόντρα στη ροή του παιχνιδιού. Ο Ζιντάν το πήρε προσωπικά και οι Γάλλοι ασκούσαν τρομερή πίεση, σε ένα παιχνίδι με πολλά νεύρα, κάρτες, αλλά και εξαιρετικά δείγματα ποιότητας, ειδικά από τον Ζιζού που χάιδευε μοναδικά την μπάλα. Ο Ανρί ισοφάρισε στο 55′ και το ματς έγινε μια μάχη σώμα με σώμα. Πολλά φάουλ, διαμαρτυρίες, αλλά και αρκετές φάσεις. Τα 90′ δεν ήταν αρκετά και το παιχνίδι πήγε στην παράταση. Το Euro του 2000 ήταν γεμάτο συγκινήσεις κι ο ημιτελικός δεν θα αποτελούσε εξαίρεση. Με το ματς να οδεύει στα πέναλτι, ο βαψομαλλιάς Αμπέλ Ξαβιέρ έβαλε στο 117′ το χεράκι του και έκανε πέναλτι. Ο Ζιζού το εκτέλεσε και η Γαλλία, εκμεταλλευόμενη τον κανονισμό του χρυσού γκολ που ίσχυε στη διοργάνωση, σκόραρε και τελείωσε το ματς με 2-1.
Κι ο άλλος ημιτελικός όμως είχε τις δικές του στιγμές. Μπορεί να ήταν μόλις ένα από τρία ματς της διοργάνωσης που έληξαν 0-0, αλλά ήταν μια ονείρωξη για τους απανταχού φίλους της Ιταλίας. Η τριάδα Μαρκ Ιουλιάνο-Αλεσάντρο Νέστα-Φάμπιο Καναβάρο κι ο αριστερός μπακ Πάολο Μαλντίνι χρειάστηκαν να κάνουν μια μοναδική παράσταση, όταν μετά από 34 λεπτά αγώνα ο Τζιανλούκα Τζαμπρότα αποβλήθηκε. Η Ιταλία που και με 11 παίκτες δεχόταν πίεση, αναγκάστηκε να αμυνθεί για όλον τον υπόλοιπο αγώνα. Το Άμστερνταμ Αρένα κόχλαζε, σπρώχνοντας την αήττητη Ολλανδία προς έναν τελικό μετά από 12 χρόνια.
Ήταν όμως η μέρα του Φραντσέσκο Τόλντο. Έπιασε το πέναλτι του Ντε Μπουρ στο 1ο ημίχρονο κι οι Ιταλοί πήραν τα πάνω τους ψυχολογικά. Ήταν σαν η μπάλα να μην ήθελε να μπει. Άλλοτε το δοκάρι, άλλοτε ο Τόλντο, άλλοτε οι αμυντικοί και άλλοτε η αστοχία των Ολλανδών και το μηδέν δεν άλλαζε. Ο Γερμανός Μάρκους Μερκ έδειξε 6 κίτρινες στους Ιταλούς και άλλες 4 στους Ολλανδούς. Στο 2ο ημίχρονο οι Ιταλοί αμυντικοί παρέδωσαν μαθήματα τάκλιν και αμυντικής αυτοθυσίας, μέχρι όμως να υποπέσουν σε 2ο πέναλτι. Αυτή τη φορά την μπάλα πήρε ο Κλάιφερτ, ο Τόλντο έπεσε λάθος, αλλά το δοκάρι σταμάτησε εκ νέου τους γηπεδούχους. Σε 120΄ δεν είδαμε γκολ και το παιχνίδι πήγε στα πέναλτι. Ντι Μπιάτζιο, Πεσότο και Τότι (με υπέροχο χτύπημα) ευστόχησαν. Οι Ολλανδοί έχασαν πέναλτι με τον Φρανκ ντε Μπουρ και στον Σταμ, ο Κλάιφερτ ευστόχησε στο μοναδικό γκολ της βραδιάς για τους Οράνιε και στη συνέχεια η αστοχία του Μαλντίνι έφερε τον Φόσεν να εκτελεί για να κρατήσει ζωντανή την Ολλανδία. Ο Τόλντο ήταν εκεί. Η Ολλανδία εκτέλεσε έξι πέναλτι εκείνο το βράδυ και ευστόχησε μόνο στο ένα. Αυτοχειρία.
Ο τελικός είχε φαβορί, τη Γαλλία. Αλλά οι Ιταλοί ξέρουν από αυτές τις καταστάσεις και ήταν αποφασισμένοι να πουλήσουν ακριβά το τομάρι τους. Ένα υπέροχο Euro, γεμάτο γκολ, συγκινήσεις και ανατροπές έφτανε στο τέλος του. Ο τελικός ήταν αντάξιος. Οι Γάλλοι ήταν καλύτεροι μάλλον, ο Ανρί έκανε σπουδαίο παιχνίδι, αλλά το ματς δεν έμοιαζε με τον ημιτελικό Ιταλία-Ολλανδία. Οι Ιταλοί ήταν αρκετά πιο επιθετικοί, κυνηγούσαν κι αυτοί το γκολ, μέχρι που ήρθε. Η σέντρα του Πεσότο βρήκε τον Μάρκο Ντελβέκιο και η Ιταλία άνοιξε το σκορ. Αρκετοί πίστεψαν ότι το ματς κλείδωσε για τη σκουάντρα ατζούρα. Αλλά είπαμε, η αύρα που κουβαλούσε η Γαλλία από το 1998 ήταν εκεί. Οι Γάλλοι πίεζαν, έβαλαν μέσα όλους τους επιθετικούς που είχαν (Τρεζεγκέ-Βιλτόρ πήραν τις θέσεις των βασικών Ντουγκαρί-Τζορκαέφ) και οι Ιταλοί έψαχναν να καθαρίσουν το ματς στις αντεπιθέσεις, αλλά ο ντελ Πιέρο έχασε δυο καλές ευκαιρίες. Μέχρι που στο 93′, ο Βιλτόρ έβαλε το γκολ της ζωής του, ένα εξαιρετικό σουτ που έστειλε το ματς στην παράταση. Εκεί, ήρθε ακόμα ένα χρυσό γκολ. Αυτό του Νταβίντ Τρεζεγκέ που χάρισε τον τίτλο στη Γαλλία.
Το τουρνουά τελείωσε με τον Ζιντάν να παίρνει το βραβείο του καλύτερου παίκτη και όλα αυτά τα ονόματα που βλέπετε παραπάνω, να είναι στην ομάδα του τουρνουά. Εκτός αυτής ήταν ο (μαζί με τον Κλάιφερτ) πρώτος σκόρερ Σάβο Μιλόσεβιτς. Το Euro 2000 δεν ξεπεράστηκε ποτέ, εκτός φυσικά αν είσαι Έλληνας γιατί αυτό που έγινε τέσσερα χρόνια μετά δεν ξεχνιέται. Αλλά, αντικειμενικά, σαν επίπεδο συγκινήσεων, θεάματος, παραγωγικότητας και μεγάλων πρωταγωνιστών συνεχίζει να είναι μια από τις κορυφαίες ποδοσφαιρικές διοργανώσεις που είδαμε ποτέ. Ας ελπίσουμε ότι η φετινή, ιδιαίτερη διοργάνωση, λόγω συνθηκών και αλλαγών, θα μπορέσει να μας να κάνει σε είκοσι χρόνια από τώρα να ασχολούμαστε με αυτή.