Τελειώματα Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Κάπου στην Αίγυπτο οι Βρετανοί στρατιώτες περιφρουρούν κάποιους Ιταλούς αιχμαλώτους, περιμένοντας εντολές από τους ανώτερους για το τι ακριβώς θα τους κάνουν. Όταν η χαλαρή αρχικά κουβέντα μεταξύ των δυο πλευρών ξεφεύγει λίγο, ένας εξοργισμένος Ιταλός καταφεύγει σε μπινελίκια εναντίον των Άγγλων. Ανάμεσα στις… ερωτικές ευχές που εκστομίζει ξεχωρίζουν δυο ονόματα: “Να πάει να γαμ…. και ο Ουίνστον Τσόρτσιλ και ο Ντίξι Ντιν”.
Το ωραίο με τις ιστορίες που σχετίζονται με παίκτες που έπαιξαν πριν από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο είναι ότι αντιλαμβάνεσαι εξ αρχής τη δύναμη τους, από το γεγονός και μόνο ότι κατάφεραν να διασωθούν περνώντας από στόμα σε στόμα σε βάθος δεκαετιών και με έναν καταστροφικό πόλεμο ενδιάμεσα. Το (ας πούμε) αρνητικό με αυτές τις ιστορίες είναι πως έχουν περάσει από τόσα στόματα και τόσες εποχές που πλέον δεν μπορείς να ξέρεις ποιο κομμάτι αυτού που έχει επιβιώσει είναι αληθινό και ποιο αποκύημα της φαντασίας.
Για την αναφορά του Ιταλού αιχμαλώτου μπορούμε να είμαστε σίγουροι, καθώς καταγράφεται σε στρατιωτικά αρχεία της εποχής. Για κάποια από τα υπόλοιπα που αφορούν τον Ντίξι Ντιν δεν βάζουμε και το χέρι μας στη φωτιά. Σύμφωνα με μια διήγηση στα πρώτα χρόνια της καριέρας του ένας αμυντικός τον πέτυχε με τόση δύναμη στην ευαίσθητη περιοχή όλων των αντρών, που του προκάλεσε σοβαρή ζημιά στον έναν όρχι. “Μην τα τρίβεις, μέτρησε τα” είναι η ιστορική ατάκα που φέρεται να είπε στον γιατρό που έσπευσε να τον βοηθήσει και να του απαλύνει προσωρινά τον πόνο.
Σύμφωνα με μια άλλη, σε μια περιοδεία στη Γερμανία τη δεκαετία του 30′, οι Γερμανοί ζήτησαν από τους παίκτες της Έβερτον να χαιρετήσουν ναζιστικά πριν από ένα φιλικό στη Δρέσδη, μιας και ανάμεσα στους θεατές υπήρχαν εξέχοντα μέλη των Ναζί. Ο Ντιν, ως αρχηγός της ομάδας, αρνήθηκε και οι συμπαίκτες του ακολούθησαν την προτροπή του, κάτι που προκάλεσε τον εκνευρισμό των οικοδεσποτών που δεν είχαν συνηθίσει να ακούνε “όχι” στις επιθυμίες τους. Αυτή η ιστορία δυστυχώς δεν επιβεβαιώνεται από κάποιο επίσημο αρχείο αλλά εδώ και χρόνια κυκλοφορεί ευρέως και χρησιμοποιείται σε αφιερώματα και σχετικές συζητήσεις. Αν και ο εγγονός του την έχει επιβεβαιώσει σε παλιότερο ρεπορτάζ για τον παππού του, ο ίδιος ο Ντιν, περιέργως, δεν έχει αναφερθεί σε αυτό το σκηνικό σε κάποια γνωστή συνέντευξη του. Η απροθυμία του να συνεργαστεί με τους Γερμανούς δεν θα ήταν πάντως κάτι πρωτόγνωρο αφού στο βιογραφικό του έχει κάποια άλλα αδιαμφισβήτητα περιστατικά… διαφωνίας με τους ντόπιους. Ανάμεσα τους ξεχωρίζει μια έξοδος στην Κολωνία μετά από ένα φιλικό παιχνίδι, η οποία ολοκληρώθηκε με τη σύλληψη του, την παραμονή του ένα βράδυ σε κελί, ένα βαρύ πρόστιμο και δυο σπασμένα δάχτυλα.
Η ζωή του Ντιν είναι γεμάτη με τέτοια περιστατικά. Είτε έγιναν έτσι όπως περιγράφονται, είτε έγιναν κάπως διαφορετικά, είτε δεν έγιναν καθόλου, λογικά δεν θα το μάθουμε ποτέ. Μεταξύ μας όμως, ποιος νοιάζεται; Για να αποκτήσει το ποδόσφαιρο την τεράστια δυναμική που έχει σήμερα χρειάστηκαν αρκετοί τέτοιοι μύθοι που έπλασαν αντίστοιχα όνειρα στη φαντασία των ανθρώπων. Ποιος ήταν όμως αυτός ο ποδοσφαιριστής που η φήμη του έφτανε ακόμα και προπολεμικά ως την άλλη άκρη της Ευρώπης και το όνομα του έμπαινε στην ίδια πρόταση με αυτό του Τσόρτσιλ;
Ο Γουίλιαμ Ραλφ Ντιν, που έμεινε γνωστός με το παρατσούκλι “Ντίξι”, γεννήθηκε στο Μπίρκενχεντ, δίπλα ακριβώς στο Λίβερπουλ, μερικά χρόνια πριν από τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Στα 14 του παράτησε το σχολείο και έπιασε δουλειά στη σιδηροδρομική εταιρεία της περιοχής, εκεί όπου εργαζόταν για χρόνια και ο πατέρας του. Η άρνηση των περισσότερων συναδέλφων του να δουλεύουν τις νυχτερινές ώρες, τότε που τα ποντίκια έκαναν πάρτι στα υπόστεγα του σιδηρόδρομου (“εκείνα τα ποντίκια έμοιαζαν περισσότερο με σκυλιά για κυνοδρομίες”), του έδινε τη δυνατότητα να κάνει αυτός τη νυχτερινή βάρδια και να προπονείται κανονικά κατά τη διάρκεια της ημέρας.
Τα δυο χρόνια που έπαιξε μπάλα στην ομάδα της πόλης, την Τρανμίρ Ρόβερς, και κυρίως τα 27 γκολ σε 30 ματς που πέτυχε στην 3η κατηγορία τη δεύτερη σεζόν του εκεί, προσέλκυσαν το ενδιαφέρον αρκετών μεγαλύτερων ομάδων. Καμία τους δεν είχε όμως ελπίδα από τη στιγμή που μπήκε στο παιχνίδι των διαπραγματεύσεων η Έβερτον, καθώς ο μικρός ήταν οπαδός των μπλε από τα 8 του, όταν ο πατέρας του τον πήγε πρώτη φορά στο Γκούντισον Παρκ. Η μεταγραφή έκλεισε στις 3000 λίρες και από αυτές η οικογένεια του πήρε μόλις 30, παρά την υπόσχεση που τους είχε δώσει η Τρανμίρ πως θα πάρουν το 10% του ποσού.
Η εξαπάτηση από την πλευρά της προηγούμενης ομάδας του δεν τον πτόησε, αφού είχε πραγματοποιήσει το όνειρο του να φορέσει τη φανέλα της Έβερτον. Εκτός αυτού, τα λεφτά δεν έπαιξαν ποτέ ιδιαίτερο ρόλο στη ζωή του. Ακόμα και στο απόγειο της φήμης του πήγαινε στους αγώνες με το τραμ και το τρένο. “Έπαιζα στην Έβερτον σχεδόν για το τίποτα” δήλωσε αρκετά χρόνια μετά την απόσυρση του. Στην πρώτη του ολοκληρωμένη σεζόν εκεί, η Έβερτον τερμάτισε στη μέση της βαθμολογίας αλλά αυτός πρόλαβε να συστηθεί ιδανικά στον κόσμο της ομάδας, βάζοντας 32 γκολ σε 38 παιχνίδια.
To καλοκαίρι εκείνο όμως, και ενώ έκανε βόλτα με την κοπέλα του στη βόρεια Ουαλία, ένα αμάξι έχασε τον έλεγχο και έπεσε πάνω στη μηχανή του. Η κοπέλα του πρόλαβε να πηδήξει από τη μια πλευρά αλλά ο Ντιν κατέληξε καρφωμένος στο παράθυρο του αυτοκινήτου. Για αρκετές μέρες η ζωή του κρεμόταν από μια κλωστή ενώ όταν κατάφερε επιτέλους να ξεφύγει οριστικά από τον κίνδυνο οι γιατροί ήταν πεπεισμένοι πως δεν υπάρχει περίπτωση να παίξει ξανά μπάλα, αφού η ιατρική διάγνωση έλεγε “κάταγμα στο κρανίο, κάταγμα στο ζυγωματικό και κάταγμα στο σαγόνι”!
Έξι περίπου μήνες αργότερα εξέπληξε τους πάντες όταν εμφανίστηκε σε ένα φιλικό της ομάδας αναπληρωματικών της Έβερτον. Όπως διηγείται ο ίδιος: “O προπονητής μου ανησυχούσε για το τι θα γινόταν στην πρώτη κεφαλιά που θα έκανα. Γι’αυτό έδωσε οδηγία στον εξτρέμ να κάνει μια καλή σέντρα νωρίς για να το δοκιμάσουμε. Αν ένιωθα οποιοδήποτε πόνο μετά την κεφαλιά, θα έπρεπε να βγω αμέσως έξω. Τελικά η σέντρα έγινε κάπου στο 15λεπτο και θυμάμαι που σκέφτηκα στιγμιαία ‘ήρθε η ώρα’. Η μπάλα κατέληξε στα δίχτυα και δεν ένιωσα κανένα πόνο, οπότε όλα κύλησαν καλά.” Παρ’ότι έχασε μεγάλο μέρος της σεζόν, ο Ντιν πρόλαβε να πετύχει 21 γκολ σε εκείνο το πρωτάθλημα, αρκετά εξ αυτών με το κεφάλι. Η τρομερή ικανότητα του στο ψηλό παιχνίδι ώθησε κάποιους να κυκλοφορήσουν μια φήμη ότι κατά τη διάρκεια της παραμονής του στο νοσοκομείο οι γιατροί τοποθέτησαν μια μεταλλική πλάκα στο κεφάλι του, χάρη στην οποία οι κεφαλιές του ήταν άπιαστες.
Αν και δεν ήταν ιδιαίτερα ψηλός (1,78 μ.) μέχρι και σήμερα θεωρείται ένας από τους καλύτερους κεφαλοσφαιριστές όλων των εποχών
Ένα μόλις χρόνο μετά το σοβαρό τροχαίο που είχε και ενώ δεν είχε καν κλείσει τα 21, ο Ντίξι Ντιν έκανε μια σεζόν που θα σημάδευε την καριέρα του. H χρονιά ξεκίνησε με ένα γκολ στην πρεμιέρα απέναντι στη Σέφιλντ Γιουνάιτεντ (“μάλλον θα είχα μια κακή μέρα τότε”) και ολοκληρώθηκε με ένα χατ-τρικ απέναντι στην Άρσεναλ στην τελευταία αγωνιστική. Ενδιάμεσα πέτυχε άλλα 56 γκολ, ολοκληρώνοντας τη σεζόν με 60 σε 39 συμμετοχές στο πρωτάθλημα, ένα ανεπανάληπτο νούμερο από όποια οπτική κι αν το δεις. Με τον επιθετικό της να σπάει όλα τα κοντέρ και να σκοράρει ασταμάτητα σε κάθε αγώνα, η Έβερτον πανηγύρισε το 3ο πρωτάθλημα της ιστορίας της.
Όταν ο Ντιν ρωτήθηκε στα γεράματα για το αν πιστεύει πως μπορεί κάποιος να σπάσει το ρεκόρ του και να ξεπεράσει τα 60 γκολ σε ένα πρωτάθλημα, αυτός απάντησε “ο μοναδικός που μπορεί να το σπάσει είναι ο Χριστός κι αυτό απλά γιατί μπορεί να κάνει θαύματα”. Έναν σχεδόν αιώνα από την επίτευξη του πάντως, το ρεκόρ παραμένει άθικτο και είναι εξαιρετικά απίθανο να καταρριφθεί, αφού εκτός του ότι τα παιχνίδια είναι λιγότερα πλέον (τότε το πρωτάθλημα είχε 22 ομάδες), το σύγχρονο ποδόσφαιρο δεν έχει καμία σχέση με αυτό που παιζόταν προπολεμικά. Χαρακτηριστικά αναφέρουμε ότι την εποχή του Ντιν η Έβερτον έπαιζε σύστημα 2-3-5. Την τελευταία 10ετια μόνο δυο χρονιές ο πρώτος σκόρερ της Πρέμιερ Λιγκ ξεπέρασε τα 30 γκολ.
Αν και οι ρυθμοί σκοραρίσματος του δεν έπεσαν αισθητά το επόμενο διάστημα οι μπλε του Λίβερπουλ δεν μπόρεσαν να μείνουν ψηλά για καιρό. Δυο μόλις χρόνια μετά τον τίτλο, η Έβερτον υποβιβάστηκε, τερματίζοντας τελευταία. Παρά τις δελεαστικές προτάσεις που είχε από ομάδες που βρίσκονταν σε καλύτερη αγωνιστική κατάσταση, ο Ντιν παρέμεινε στο Γκούντισον Παρκ και με 41 γκολ σε 37 ματς επανέφερε με τη μια την ομάδα του στην πρώτη κατηγορία. Σαν να μην ήταν αυτό αρκετό για να τον λατρέψουν για πολλοστή φορά οι οπαδοί της, ο Άγγλος έκανε μια ακόμα εκπληκτική σεζόν και με 45 γκολ σε 39 ματς οδήγησε την Έβερτον σε ένα ακόμα τίτλο, την πρώτη κιόλας χρονιά μετά την επάνοδο της! Στα 25 του χρόνια ο Ντίξι Ντιν ήταν ήδη θρύλος και πρώτος σκόρερ στην ιστορία της ομάδας, που χάρη σ’αυτόν έπιανε τη συμπολίτισσα Λίβερπουλ στα 4 κερδισμένα πρωταθλήματα ως τότε.
Τοιχογραφία κάπου στο Λίβερπουλ
Μέχρι την αποχώρηση του από το σύλλογο το 1938, ο Ντιν πρόλαβε να προσθέσει στο βιογραφικό του ένα κύπελλο Αγγλίας (εκεί όπου έγινε ο πρώτος παίκτης της Έβερτον που φοράει το 9 στη φανέλα, καθώς μέχρι τότε οι φανέλες δεν είχαν αριθμούς) και μερικές δεκάδες γκολ, φτάνοντας στο τέλος τα 383 σε 433 συμμετοχές σε όλες τις διοργανώσεις, ένα νούμερο απλησίαστο ακόμα και σήμερα αφού ο επόμενος παίκτης της Έβερτον βρίσκεται στα 159! Παρά την τεράστια φήμη του, δεν κατάφερε ποτέ να βγάλει λεφτά από το ποδόσφαιρο αφού το ανώτατο επιτρεπόμενο όριο εκείνη την εποχή ήταν οι 8 λίρες της εβδομάδα, συν 2 λίρες μπόνους για κάθε νίκη. Μετά τον 2ο Παγκόσμιο Πόλεμο, που του στέρησε τα τελευταία χρόνια της καριέρας του, το “παιδί του λαού”, όπως τον αποκαλούσαν κάποιες φορές, επέστρεψε οριστικά στις ρίζες του, δουλεύοντας είτε ως θυρωρός είτε ως νυχτοφύλακας σε αποθήκες.
Με το πέρασμα των χρόνων η υγεία του επιδεινώθηκε και λίγο πριν κλείσει τα 70 μια αρτηριακή θρόμβωση είχε ως συνέπεια τον ακρωτηριασμό του ποδιού του. Καθηλωμένος σε αναπηρικό αμαξίδιο περνούσε το μεγαλύτερο μέρος της ζωής του κλεισμένος στο σπίτι της κόρης του που τον πρόσεχε, μέχρι που μια μέρα του Μαΐου του 1980 της ανακοίνωσε πως θέλει να επισκεφτεί το Γκούντισον Παρκ για να δει το ντέρμπι με τη Λίβερπουλ.
Έβερτον-Λίβερπουλ: Από τη μια ένας θρύλος των μπλε, ο Ντίξι Ντιν, από την άλλη ένας θρύλος των κόκκινων, ο τερματοφύλακας Ελίσα Σκοτ. Οι κόντρες τους έγραψαν ιστορία. Πριν από κάθε ντέρμπι ο Ντιν του έστελνε ένα κουτί με ασπιρίνες και ένα σημείωμα που έλεγε ‘Κοιμήσου όσο μπορείς σήμερα γιατί αύριο σου έρχομαι’. Μέχρι και τα γεράματα του ο Ντιν τον θεωρούσε τον καλύτερο τερματοφύλακα που έχει αντιμετωπίσει.
Αρκετά χρόνια μετά η κόρη του θεωρεί ότι ο πατέρας της γνώριζε κάπου μέσα του τι θα ακολουθήσει. “Πλύθηκε, του γυάλισα το ένα του παπούτσι και τον βοήθησα να ετοιμαστεί. Καθώς έφευγα για τη βάρδια μου στο νοσοκομείο, γύρισα και τον κοίταξα μια τελευταία φορά. Μου χαμογέλασε, μου είπε να μην ανησυχώ και μου έδειξε με το δάχτυλο ότι όλα είναι υπό έλεγχο. Δεν το είχε κάνει ποτέ ξανά αυτό. Πιστεύω ότι το είχε προετοιμάσει όλο αυτό.”
Μετά από αρκετά χρόνια απουσίας ο Ντίξι Ντιν βρέθηκε στο γήπεδο της Έβερτον και είδε για πρώτη φορά από τις κερκίδες το ντέρμπι του Μερσεϊσάιντ, ένα παιχνίδι στο οποίο κάποτε πρωταγωνιστούσε με 19 γκολ σε 17 αναμετρήσεις. Το γήπεδο στο οποίο αποθεώθηκε όσο κανένας άλλος ήταν και το τελευταίο πράγμα που είδε, αφού η καρδιά του σταμάτησε να χτυπάει λίγο πριν το τέλος του αγώνα.
Έξω από το Γκούντισον Παρκ δεν θα μπορούσε να υπάρχει το άγαλμα κάποιου άλλου
Η μοίρα (ή ο ίδιος, αν πιστέψουμε την κόρη του) το έφερε έτσι που λίγες ώρες πριν το θάνατο του, ο Ντιν άκουσε στο γεύμα που διοργανώθηκε από τις δυο ομάδες σε κοντινό ξενοδοχείο μια ομιλία που θα μπορούσε άνετα να ήταν η νεκρολογία του. Εκφωνητής της ήταν ένας άλλος θρύλος που προερχόταν όμως από τους αντιπάλους, ο σπουδαίος Μπιλ Σάνκλι: “Έχουμε μαζί μας σήμερα κυρίες και κύριοι, έναν άνθρωπο που ήταν κορυφαίος σε αυτό που έκανε κι αυτό δεν μπορείς να το πεις για πολλούς στην ιστορία αυτού του κόσμου. Μπορείς όμως σίγουρα να το πεις για τον Ντίξι Ντιν. Δεν έχει υπάρξει κανένας που να σκοράρει με το κεφάλι με τον τρόπο που το έκανε αυτός. Ήταν αδύνατον να τον εμποδίσεις να βρει δίχτυα. Μιλάμε για έναν άνθρωπο που ανήκει στην παρέα των εξαιρετικά σπουδαίων… όπως ο Μπετόβεν, ο Σέξπιρ και ο Ρέμπραντ.”