“Το ποδόσφαιρο έχει αλλάξει” είναι μια φράση που σίγουρα έχεις ακούσει πολλές φορές, ειδικά από εκείνον τον κλασικό θείο που σε όλα τα αστεία τον βάζουμε να λέει ότι θα κάτσει με τη νεολαία. Πράγματι, το ποδόσφαιρο έχει αλλάξει κι αυτό δεν αφορά μόνο πτυχές του παιχνιδιού όπως η ταχύτητα, η οργάνωση και οι υποδομές. Αφορά και πιο βασικά χαρακτηριστικά, όπως είναι οι κανόνες του. Αρκετοί από εμάς άλλωστε, έχουμε προλάβει την εποχή που ο τερματοφύλακας μπορούσε να πιάσει τη μπάλα μετά από γύρισμα των αμυντικών του. Σήμερα θα πάμε αρκετά πιο πίσω στο Χρόνο, σε μια εποχή που δεν υπήρχαν αλλαγές, κάρτες, διαδικασία των πέναλτι και κανόνας των εκτός έδρας γκολ.
Σεζόν 1964-65. Η πρώτη χρονιά που η Λίβερπουλ αγωνίζεται στο Κύπελλο Πρωταθλητριών. Οι ‘κόκκινοι’ του Μπιλ Σάνκλι, που μόλις τρία χρόνια πριν έπαιζαν στη 2η κατηγορία, δοκιμάζονται για πρώτη φορά απέναντι σε ευρωπαϊκές ομάδες και η αρχή είναι ιδανική. Δυο άνετες προκρίσεις, μια επί της ισλανδικής ΚΡ Ρέικιαβικ και μια επί της Άντερλεχτ, φέρνουν εύκολα και γρήγορα τους Άγγλους στη φάση των προημιτελικών (εκεί δηλαδή που βρίσκονται και τώρα, περιμένοντας το πρώτο παιχνίδι με την Πόρτο).
Η κλήρωση θα φέρει απέναντι τους την Κολωνία, την ομάδα που την προηγούμενη σεζόν κατέκτησε τον πρώτο τίτλο στην ιστορία της Μπουντεσλίγκα. Οι Γερμανοί έχουν φτάσει στους ‘8’ αποκλείοντας κατά σειρά την Παρτιζάνι Τιράνων και τον Παναθηναϊκό (1-1 στη Λεωφόρο και 2-1 στη Γερμανία) και βρίσκονται σε εξαιρετική κατάσταση, αφού ταυτόχρονα κυνηγάνε το δεύτερο συνεχόμενο πρωτάθλημα εντός συνόρων. Η σύγκρουση των πρωταθλητών Γερμανίας και Αγγλίας προκαλεί το ενδιαφέρον πολλών Ευρωπαίων, ανάμεσα τους και ο τότε καγκελάριος Λούντβιγκ Έρχαρντ και το ματς μεταδίδεται ζωντανά σε 7 χώρες, νούμερο μεγάλο για την εποχή. Το παιχνίδι τελειώνει 0-0, με τους γηπεδούχους να κυριαρχούν αλλά να μη μπορούν να σκοράρουν.
Ένα μήνα αργότερα η Κολωνία ταξιδεύει στην Αγγλία για τον επαναληπτικό. Παρ’ότι βρισκόμαστε στον Μάρτιο, ο καιρός αποφασίζει να γίνει ο αρνητικός πρωταγωνιστής. Την ώρα που το γήπεδο είναι κατάμεστο και περιμένει τους παίκτες να βγουν από τα αποδυτήρια για την προθέρμανση, μια τρελή χιονοθύελλα ξεσπάει. Μέσα σε ελάχιστη ώρα το χιόνι καλύπτει τον αγωνιστικό χώρο και ο διαιτητής αναγκάζεται να αναβάλλει το παιχνίδι, καταστρέφοντας ουσιαστικά το ταξίδι των 400 οπαδών της Κολωνίας.
Η ΟΥΕΦΑ καθυστερεί να αποφασίσει πότε θα επαναληφθεί ο αγώνας κι έτσι περνάνε 14 μέρες μέχρι να συναντηθούν ξανά οι δυο αντίπαλοι στο χόρτο του Άνφιλντ. Αυτή τη φορά είναι η Λίβερπουλ η ομάδα που κάνει το παιχνίδι της και η Κολωνία αυτή που περιμένει στην περιοχή της. Οι Άγγλοι δημιουργούν πολλές φάσεις αλλά πέφτουν πάνω στον ανίκητο ‘Τόνι’ Σουμάχερ, που κάνει το παιχνίδι της ζωής του και κερδίζει τον χαρακτηρισμό “Ο ήρωας του Λίβερπουλ”. O Γερμανός τερματοφύλακας διώχνει ό,τι πηγαίνει μέσα και αναγκάζει ακόμα και τον δήμαρχο του Λίβερπουλ να κατέβει στα αποδυτήρια στο τέλος του ματς για να τον συγχαρεί από κοντά. Το παιχνίδι λήγει 0-0 και κάπου εδώ τελειώνουν και οι ομοιότητες εκείνης της διοργάνωσης, και του ποδοσφαίρου γενικότερα, με τα σύγχρονα ευρωπαϊκά τουρνουά.
Αντί για την κλασική παράταση, οι δυο ομάδες δίνουν ραντεβού για τρίτο παιχνίδι σε ουδέτερο γήπεδο! Η ΟΥΕΦΑ ορίζει σαν έδρα το Ρότερνταμ, μια απόφαση που προκαλεί πανηγυρισμούς στην Κολωνία. Αδιαφορώντας για το ότι το παιχνίδι γίνεται μεσοβδόμαδα, περισσότεροι από 20.000 Γερμανοί κάνουν το μικρό σχετικά ταξίδι μέχρι την ολλανδική πόλη (250 χλμ) κι έτσι το ουδέτερο γήπεδο μετατρέπεται σε έδρα της Κολωνίας.
Οι παίκτες της Λίβερπουλ δεν επηρεάζονται από το κλίμα στις κερκίδες, μπαίνουν πιο δυνατά στον αγώνα και βρίσκονται μπροστά στο σκορ με 2-0, λίγο πριν ολοκληρωθεί το ημίχρονο. Σαν να μην έφτανε αυτό, οι Γερμανοί καλούνται να αντιμετωπίσουν ένα ακόμα σοβαρό ζήτημα. Ο διεθνής με την εθνική Γερμανίας αμυντικός τους, Βόλφγκανγκ Βέμπερ, έχει δεχτεί μια γερή κλωτσιά στη γάμπα και αδυνατεί να συνεχίσει. Η μικρή λεπτομέρεια που γιγαντώνει το πρόβλημα είναι ότι εκείνη την εποχή δεν επιτρεπόταν ακόμα οι αλλαγές. Ο Βέμπερ αναγκάζεται να σφίξει τα δόντια και να μείνει στο χόρτο, παρ’ότι είναι ξεκάθαρο σε όλους ότι δεν μπορεί να τρέξει.
Το ημίχρονο τελειώνει με τους Άγγλους μπροστά με 2-1 και στην ανάπαυλα ο γιατρός των Γερμανών προσπαθεί να κάνει μια διάγνωση για το πόσο σοβαρός είναι ο τραυματισμός του Βέμπερ. Αυτή γίνεται με τον πιο ερασιτεχνικό τρόπο που μπορεί κανείς να φανταστεί, ανάλογο του κλασικού αστείου “σήκω και πάτα το”. Ο γιατρός ζητάει από τον αμυντικό να πηδήξει από το κρεβάτι του μασάζ κι όταν αυτός το κάνει και βλέπει πως προσγειώνεται το πόδι, καταλήγει στο επιστημονικό πόρισμα ότι δεν έχει κάτι πολύ σοβαρό, οπότε με λίγα παυσίπονα μπορεί να συνεχίσει κανονικά στο δεύτερο ημίχρονο. (Μετά το τέλος του ματς αποδείχτηκε ότι ο Βέμπερ είχε υποστεί κάταγμα. Ο ίδιος πιστεύει ότι το μεγαλύτερο μέρος της ζημιάς συντελέστηκε όταν ο γιατρός του είπε να πηδήξει από το κρεβάτι!)
Παρά το αριθμητικό τους μειονέκτημα οι Γερμανοί μπαίνουν δυνατά στην επανάληψη και μόλις στο 48′ ισοφαρίζουν το παιχνίδι με ένα μακρινό σουτ. Το ματς λήγει τελικά με 2-2 και αναγκαστικά πηγαίνει στην παράταση, αφού μια ακόμα επανάληψη σε άλλη χώρα θα κατέστρεφε και τις δυο ομάδες και οικονομικά και σωματικά. Στα 30 λεπτά της παράτασης τίποτα δεν αλλάζει και τότε έρχονται τα… μεγάλα μέσα.
Η διαδικασία των πέναλτι δεν έχει ακόμα ανακαλυφθεί και το να παιχτεί νέα παράταση θα ήταν παράλογο ακόμα και για εκείνη την εποχή, οπότε μόνο ένας τρόπος υπάρχει για να αποφασιστεί επιτέλους ποιος από τους δυο ισάξιους αντιπάλους θα περάσει στα ημιτελικά της διοργάνωσης. Ένας άκρως παραδοσιακός τρόπος (που μάλιστα είχε χρησιμοποιηθεί ήδη δυο φορές σ’εκείνο το Κύπελλο Πρωταθλητριών στους προηγούμενους γύρους): Ένα κέρμα!
Μπροστά στα μάτια πολλών χιλιάδων θεατών αλλά και τηλεθεατών, αφού οι κάμερες είχαν μπει κανονικά στον αγωνιστικό χώρο, ο Βέλγος διαιτητής καλεί στο κέντρο τους δυο αρχηγούς. Πρώτος φτάνει ο αρχηγός των ‘κόκκινων’, Ρον Γέιτς. (Ο Γέιτς ήταν ένας θηριώδης Σκωτσέζος αμυντικός, στον οποίο ο Σάνκλι είχε δώσει το περιβραχιόνιο από το πρώτο 6μηνο της παρουσίας του στο Άνφιλντ. Ο ‘Κολοσσός’, όπως ήταν το παρατσούκλι του, ήταν τόσο μεγαλόσωμος που όταν η Λίβερπουλ τον απέκτησε από την Νταντί Γιουνάιτεντ, ο Σάνκλι είχε πει στους δημοσιογράφους “ελάτε στα αποδυτήρια να κάνετε μια βόλτα γύρω του για να τον δείτε”.)
Το δίδυμο των Σκωτσέζων: Ο Γέιτς και ο Σάνκλι
“Έφτασα πρώτος στον διαιτητή και αμέσως του είπα ότι διαλέγω γράμματα”, δήλωσε χρόνια μετά ο Γέιτς, αν και σε αρκετές διηγήσεις αναφέρεται ότι ο διαιτητής δεν είχε κανονικό κέρμα αλλά ένα ξύλινο χρωματιστό δισκίο, που από τη μια ήταν κόκκινο και από την άλλη άσπρο. “Ευτυχώς για μένα ο διαιτητής το δέχτηκε και είπε, ‘ΟΚ, η Λίβερπουλ γράμματα, η Κολωνία κορώνα'”.
Το κέρμα φεύγει από το χέρι του διαιτητή και ακολουθούν μερικά από τα πιο ήσυχα δευτερόλεπτα στην ιστορία του ευρωπαϊκού ποδοσφαίρου. Μετά από 300 αγωνιστικά λεπτά, μια αναβολή, αγώνες σε 3 χώρες και 1,5 μήνα, θα ανακηρυχθεί επιτέλους ένας νικητής. Το κέρμα φτάνει στο έδαφος, όλοι σκύβουν από πάνω για να μάθουν τον τυχερό και η ετυμηγορία είναι… κανένας. Απ’όλα τα σημεία του χόρτου, το νόμισμα πάει και κάθεται όρθιο σε μια λακκούβα!
Η στιγμή που κρίθηκε ένας προημιτελικός Κυπέλλου Πρωταθλητριών
“Απ’ότι φαίνεται θα πρέπει να το ρίξετε πάλι” σχολιάζει γρήγορα ο Γέιτς και ο Βέλγος συμφωνεί πριν προλάβει ο αρχηγός των Γερμανών να πει ότι το όρθιο κέρμα ήταν έτοιμο να πέσει προς την πλευρά που είχε διαλέξει. “Νομίζω ότι ο αρχηγός τους ήθελε να τον χτυπήσει που αποφάσισε τόσο άμεσα” θυμάται ο αμυντικός της Λίβερπουλ.
Ο διαιτητής ρίχνει ξανά το κέρμα κι αυτή τη φορά όλα πηγαίνουν κανονικά. Το νόμισμα προσγειώνεται όπως είχε προβλέψει ο Γέιτς και η Λίβερπουλ προκρίνεται στην επόμενη φάση. Όταν οι πανηγυρισμοί κοπάζουν, ο Σκωτσέζος παίκτης πλησιάζει τον Σάνκλι. Ο θρυλικός προπονητής του λέει “μπράβο γίγαντα, είμαι περήφανος για σένα. Τι διάλεξες;” Ο Γέιτς του λέει την επιλογή του. Τότε ο Σάνκλι αρκείται σ’ένα “κι εγώ το ίδιο θα διάλεγα” και φεύγει προς τα αποδυτήρια. Το αποτέλεσμα μετράει.
O Γέιτς κάνει αναπαράσταση του πως έριξε ο διαιτητής το κέρμα, για χάρη των Άγγλων φωτογράφων
Το Λίβερπουλ-Κολωνία ήταν μόνο ένα από τα 21 ζευγάρια που κρίθηκαν από ένα νόμισμα στα 16 χρόνια που χρησιμοποίησε τη μέθοδο αυτή η ΟΥΕΦΑ. Η άτυχη Κολωνία, που αποκλείστηκε χωρίς να χάσει ούτε ένα ματς, έκανε να εμφανιστεί ξανά στο Κύπελλο Πρωταθλητριών 14 χρόνια. Απ’την άλλη, η πορεία της Λίβερπουλ προς τον τελικό σταμάτησε στην επόμενη φάση, όπου και αποκλείστηκε από την Ίντερ. Τρία χρόνια αργότερα η μοίρα το έφερε έτσι που ένα ακόμα ευρωπαϊκό παιχνίδι της κρίθηκε από τη ρίψη ενός κέρματος.
Ήταν το Κύπελλο Εκθέσεων και αντίπαλος ήταν η Αθλέτικ Μπιλμπάο. Αρχηγός της Λίβερπουλ ήταν ακόμα ο Ρον Γέιτς, αυτή τη φορά όμως η επιλογή του αποδείχτηκε λανθασμένη. Όταν ο Σάνκλι τον πλησίασε για να μάθει τι είχε διαλέξει, ο διάλογος τους ήταν λίγο διαφορετικός από την προηγούμενη φορά: “Όταν του είπα ότι είχα επιλέξει πάλι γράμματα, σοκαρίστηκε και μου απάντησε ‘Χριστέ μου, θα έπρεπε να είχες πει κορώνα. Πως σου ήρθε να διαλέξεις γράμματα;’. Τέτοιος άνθρωπος ήταν, περίεργος.”