H χρονιά του Λέον Γκορέτσκα

Γενάρης 2020. Η Μπάγερν υποδέχεται τη Σάλκε σε ένα γήπεδο γεμάτο από κόσμο. Καθώς ο αγώνας διεξάγεται δυο μέρες πριν από την Παγκόσμια Ημέρα Μνήμης για τα Θύματα του Ολοκαυτώματος, οι σχετικές εκδηλώσεις έχουν την τιμητική τους. Οι οπαδοί των γηπεδούχων ανεβάζουν ένα tifo αφιερωμένο στον Ούγκο Ρέλινγκ, ένα μέλος της ομάδας και τοπικό επιχειρηματία της εποχής που εκτελέστηκε από τους ναζί σε στρατόπεδο συγκέντρωσης, ενώ οι παίκτες των δυο ομάδων φωτογραφίζονται μαζί στο κέντρο, κρατώντας ένα πλακάτ που γράφει το σλόγκαν “We Remember”. Η Μπάγερν θα κερδίσει εύκολα το παιχνίδι με 5-0 και θα συνεχίσει την επέλαση της προς ένα ακόμα πρωτάθλημα.


Ο Γκορέτσκα σκοράρει με ωραίο γυριστό σουτ στο παιχνίδι με τη Σάλκε

Μερικές μέρες αργότερα, ένας από τους σκόρερ εκείνης της αναμέτρησης, ο Λέον Γκορέτσκα, θα εκμεταλλευτεί ένα ρεπό μετά από έναν εκτός έδρας αγώνα στην Κολωνία, θα πάρει το αμάξι του και θα επισκεφτεί το Νταχάου, ένα από τα πιο φημισμένα στρατόπεδα συγκέντρωσης των ναζί. Παρ’ότι η μικρή αυτή πόλη βρίσκεται πολύ κοντά στο Μόναχο, ο Γκορέτσκα είναι ο πρώτος παίκτης της Μπάγερν που ξεναγήθηκε στο συγκεκριμένο χώρο μνήμης. Δεν ήταν όμως η πρώτη του φορά εκεί.

“Όταν πήγα εκεί πρώτη φορά με το σχολείο στα 13 μου, ήμουν ο κλασικός έφηβος που το έπαιζε κουλ και νόμιζε ότι ήξερε ήδη αρκετά από τα βιβλία και τα ντοκιμαντέρ. Μέχρι που άρχισα να περπατάω στο χώρο και να βλέπω τις φωτογραφίες και τότε αντιλήφθηκα πως όλα αυτά που είχα διαβάσει έγιναν σ’εκείνο το μέρος και όχι και τόσο παλιά όσο νόμιζα. Κάποιοι επιζήσαντες είναι ακόμα ζωντανοί. Σε κάποια φάση ένιωσα πως ανακατεύομαι και άρχισα να κλαίω. Μπορείς να μάθεις για το Ολοκαύτωμα στο σχολείο ή από κάποια ταινία αλλά τίποτα δεν συγκρίνεται με το πως νιώθεις όταν επισκέπτεσαι εκείνα τα μέρη. Μια επίσκεψη εκεί πρέπει να είναι υποχρεωτική για όλους τους Γερμανούς μαθητές.”

Οι φωτογραφίες του από το Νταχάου αποτέλεσαν αφορμή για να γίνουν ξανά στη Γερμανία trendig topics τα σχετικά hashtag #NieWider (“ποτέ ξανά”) και #NeverForget και να παραμείνει στο επίκεντρο η συζήτηση για τα εγκλήματα που έλαβαν χώρα εκείνη την περίοδο. Αυτή ήταν η δεύτερη φορά το τελευταίο διάστημα που ο Γκορέτσκα χρησιμοποίησε τα social media του για να προωθήσει ένα κοινωνικό μήνυμα, που δεν σχετίζεται καθόλου με το αντικείμενο του.

Είχε προηγηθεί η συμμετοχή του στη μεγάλη καμπάνια #missingtype που ζητούσε από τους Γερμανούς να γίνουν εθελοντές αιμοδότες. Ο μέσος της Μπάγερν ήταν ένα από τα κεντρικά πρόσωπα της καμπάνιας και οι εικόνες του να δίνει αίμα σε συνδυασμό με τις σχετικές δηλώσεις του που παρακινούσαν όλο τον κόσμο να στηρίξει την προσπάθεια, εμφανίστηκαν σε όλες τις μεγάλες σελίδες της χώρας.

Λίγο καιρό μετά την επίσκεψη στο στρατόπεδο συγκέντρωσης, ο Γκορέτσκα αναγκάστηκε να κλειστεί σπίτι, όπως όλοι μας. Ο COVID-19 χτύπησε και το ποδόσφαιρο και για αρκετές εβδομάδες έστρεψε το ενδιαφέρον των ποδοσφαιριστών σε άλλες ασχολίες. Κάποιοι εξ αυτών προσπάθησαν να βοηθήσουν έμπρακτα στην αντιμετώπιση της πανδημίας και των συνεπειών της, στηρίζοντας  οικονομικά κάποιο νοσοκομείο ή κάποια τράπεζα τροφίμων. Ο Γκορέτσκα ήταν ένας από αυτούς.

Μαζί με κάποιους ακόμα διεθνείς παίκτες ενεργοποίησε τους πάντες στην εθνική Γερμανίας και μαζί συγκέντρωσαν ένα ποσό της τάξης των 2,5 εκατομμυρίων ευρώ, το οποίο μοιράστηκε σε διάφορες οργανώσεις που προσπαθούσαν να αντιμετωπίσουν τον ιό. Αυτό όμως δεν θεωρήθηκε αρκετό, γι’αυτό λίγες μόλις μέρες αργότερα επανήλθε αυτή τη φορά με ένα πιο προσωπικό εγχείρημα. Σε συνεργασία με τον συμπαίκτη του Γιόσουα Κίμιχ, δημιούργησαν μια νέα καμπάνια στήριξης με την ονομασία #WeKickCorona, η οποία έχει ως στόχο να συλλέξει χρήματα που θα χρησιμοποιηθούν στην αντιμετώπιση των καταστροφικών συνεπειών της πανδημίας. Οι δυο διεθνείς παίκτες έκαναν την αρχή, προσφέροντας ο καθένας από ένα εκατομμύριο ευρώ, και στη συνέχεια παρακίνησαν κι άλλους γνωστούς τους να συνεισφέρουν. Το αποτέλεσμα ήταν να μαζευτούν μέσα σε μερικές εβδομάδες περισσότερα από 5 εκατομμύρια ευρώ, τα οποία διατέθηκαν σε δεκάδες οργανώσεις, που αναφέρονται αναλυτικά στο σάιτ τους.

Κι αν η φετινή πανδημία είναι ένα εντελώς καινούργιο πρόβλημα, που δεν έχουμε ξαναζήσει ποτέ, ο ρατσισμός είναι ένα διαχρονικό θέμα που απαιτεί συνεχή αγώνα για να αντιμετωπιστεί. Η στάση του Γκορέτσκα πάνω σ’αυτό το ζήτημα είναι τόσο γνωστή που το όνομα του αναφέρεται σχεδόν πάντα στα παραδείγματα των Γερμανών ποδοσφαιριστών που δεν συμβαδίζουν με τη λογική που λέει πως πρέπει να “ασχοληθούν μόνο με το ποδόσφαιρο και να πάψουν να μιλάνε για άλλα θέματα”. Μετά από ένα ρατσιστικό περιστατικό σε αγώνα της εθνικής ομάδας πέρσι, ο Γερμανός μέσος δήλωσε: “Ο Φριτς Βάλτερ είχε πει κάποτε ότι όλοι οι παίκτες της εθνικής Γερμανίας είναι ουσιαστικά υπουργοί εξωτερικών με σορτσάκι. Συμφωνώ μ’αυτή τη διατύπωση. Οι παίκτες πρέπει να χρησιμοποιούμε την προβολή που έχουμε για να ευαισθητοποιούμε τον κόσμο σε τέτοιου είδους θέματα. Πρέπει να είμαστε πρότυπα για τους νεότερους. Θεωρώ ότι κι άλλοι ποδοσφαιριστές πρέπει να βγούνε μπροστά και να μιλήσουν. H ξενοφοβία δεν έχει καμία θέση στα γήπεδα και στην κοινωνία μας. Εγώ κατάγομαι από την κοιλάδα του Ρουρ. Όταν σε ρωτάει κάποιος εκεί τι εθνικότητας είσαι, η απάντηση σου είναι ‘Σάλκε, Ντόρτμουντ ή Μπόχουμ'”.

Η συνέχεια σε αυτό δόθηκε πριν λίγο καιρό, με μια ακόμα δημόσια επίθεση με στόχο τους ενορχηστρωτές, κατά κύριο λόγο, της γερμανικής ξενοφοβίας: Το ακροδεξιό κόμμα AfD (“Εναλλακτική για τη Γερμανία”), που έχει συνδυαστεί αρκετές φορές με νεοναζιστικές ιδέες. Χωρίς να διστάσει καθόλου ή να μασήσει τα λόγια του, ο Γκορέτσκα σχολίασε: “Όταν ένα κόμμα υποστηρίζεται και οδηγείται από αρνητές του Ολοκαυτώματος, τότε οι μάσκες πέφτουν από μόνες τους. Η στάση τους απέναντι στην κρίση της πανδημίας κάνει ακόμα πιο ξεκάθαρο τι είδους κόμμα είναι. Για μένα δεν είναι μια εναλλακτική πρόταση, είναι η ντροπή της Γερμανίας.”

Όσο τα μέλη του AfD αντιδρούν στις δηλώσεις του με τους γνωστούς παραδοσιακούς τρόπους, δηλαδή επίσημα με ατάκες όπως το “ο αναιδής κύριος Γκορέτσκα καλά θα κάνει να βγάλει το σκασμό και να παίξει μπάλα” και ανεπίσημα με μπινελίκια και κατάρες κάθε είδους στα social media, ο 25χρονος δηλώνει πως δεν είναι διατεθειμένος να σταματήσει (“αν θέλεις να βελτιωθεί κάτι, πρέπει να συνεχίσεις να πολεμάς τέτοιες καταστάσεις”) και συνεχίζει την εκπαίδευση του.

Στο πλαίσιο αυτό, λίγες μέρες πριν από τις γιορτές συναντήθηκε με την 99χρονη Μάγκοτ Φρίντλαντερ, μια από τις γυναίκες που επέζησαν από το Ολοκαύτωμα, η οποία έγραψε και ένα σχετικό βιβλίο με τις εμπειρίες της. Ο Γκορέτσκα διάβασε το βιβλίο και στη συνέχεια ταξίδεψε στο Βερολίνο για να τη γνωρίσει και από κοντά. Όταν ένας δημοσιογράφος τον ρώτησε γιατί τα κάνει όλα αυτά, η απάντηση του ήταν: “Είναι πολύ σημαντικό για μένα να προσπαθώ να βελτιώσω συνεχώς την εκπαίδευση μου και να μαθαίνω πράγματα που δεν σχετίζονται με το ποδόσφαιρο. Το να μιλάς με κάποιον που επέζησε από όλο αυτό σε κάνει κάποιες στιγμές να παγώνεις. Θεωρώ ότι εμείς πρέπει να είμαστε αυτοί που θα συμβάλλουμε ώστε κάτι τέτοιο να μη γίνει ποτέ ξανά. Δεν είμαι πολιτικός. Είμαι ένας απλός πολίτης με ανησυχίες που θέλει να εναντιωθεί στο ρατσισμό με κάθε τρόπο.”

Ενδιάμεσα από όλα αυτά, κέρδισε μέσα στο 2020 ένα Τσάμπιονς Λιγκ, ένα πρωτάθλημα Γερμανίας, ένα Κύπελλο Γερμανίας και δυο Σούπερ Καπ, ήταν ένας από τους βασικούς πρωταγωνιστές στην απόλυτη κυριαρχία της Μπάγερν στο εγχώριο αλλά και ευρωπαϊκό ποδόσφαιρο, σκόραρε 10 φορές και έδωσε 12 ασίστ, παρ’ότι αγωνίζεται στο χώρο του κέντρου, και ταυτόχρονα φόρεσε 4 φορές τη φανέλα της εθνικής Γερμανίας. Οι πράξεις και οι δημόσιες τοποθετήσεις του όμως υποδηλώνουν πως όλα αυτά τα εντός των αγωνιστικών χώρων επιτεύγματα είναι μόνο ένα μέρος του συνολικού πακέτου που λέγεται Γκορέτσκα.

Σε μια από τις μη ποδοσφαιρικές φωτογραφίες που ανέβασε φέτος στο προφίλ του, γκεστ σταρ είναι ένα βιβλίο. Το “Thinking Fast and Slow” του ψυχολόγου Ντάνιελ Κάνεμαν. Σε κάποιο σημείο αυτού, ο Κάνεμαν περιγράφει ένα κοινωνικό πείραμα που έγινε σε κάποιο πανεπιστήμιο της Νέας Υόρκης πριν μερικά χρόνια. Με λίγα λόγια, στο πείραμα αυτό ένας βαλτός φοιτητής, που έχει δηλώσει εξ αρχής ότι υποφέρει από επιληπτικές κρίσεις, προσποιείται κατά τη διάρκεια μιας ομιλίας ότι πνίγεται και ζητάει βοήθεια. Οι υπόλοιποι 15 ανυποψίαστοι φοιτητές του πειράματος τον ακούνε από διπλανούς μικρούς θαλάμους του ίδιου χώρου. Από αυτούς μόνο 4 σπεύδουν αμέσως για βοήθεια. Οι υπόλοιποι επιλέγουν να μείνουν στο θάλαμο τους, στηριζόμενοι στη λογική πως από τη στιγμή που τις εκκλήσεις τις ακούνε και άλλοι άνθρωποι, κάποιος άλλος θα σπεύσει να βοηθήσει. Ο Λέον Γκορέτσκα δείχνει ότι δεν είναι από αυτούς που περιμένουν από τους άλλους να κάνουν την πρώτη κίνηση για να επιλυθεί ένα σοβαρό πρόβλημα.