O πιτσιρικάς που φορούσε τα καλά του ώστε να μην τον περνούν για «αλητάκι» και έμπαινε στα κουρεία της γειτονιάς του για να μάθει τα αθλητικά νέα της ημέρας από τις συζητήσεις των μεγάλων, έμελλε αργότερα να κατακτήσει το παγκόσμιο μπάσκετ. Και κυρίως να το διδάξει στον κόσμο, σαν να το έχει εφεύρει ο ίδιος. Για πολλές γενιές, συμπεριλαμβανομένης και της δικής μου, την Πέμπτη το πρωί χάθηκε ένα κομμάτι του αθλήματος.
Crveni Krst (Ερυθρός Σταυρός), Οκτώβρης 1943. Στο υπό γερμανική κατοχή Βελιγράδι και μια από τις πιο σκληρές συνοικίες της πόλης γεννιέται o μικρός αδερφός του «Πίβα» Ίβκοβιτς, Ντούσαν. Mερικούς μήνες πριν η οικογένεια είχε χάσει τον παππού των παιδιών, Νίκολα Τέσλα (ναι, ΕΚΕΙΝΟΝ τον Νίκολα Τέσλα). Το φως του ηλίου όμως έβλεπε εκείνη την ημέρα ένας διαφορετικής φύσεως εφευρέτης. Ένας άνθρωπος που με τον δυναμισμό, την ευφυΐα, τη μεθοδικότητα και τη διορατικότητα του θα άνοιγε νέους δρόμους στο παγκόσμιο μπάσκετ.
Ο πιτσιρικάς που φορούσε τα καλά του τις Κυριακές για να μην τον περνούν για «αλητάκι», ώστε κάποιος μεγάλος να τον πάρει στο γήπεδο. Αυτός που έστηνε αυτί στα κουρεία για να μάθει από τις συζητήσεις των πελατών τα μπασκετικά/αθλητικά νέα της περιοχής. Το πατρικό του απείχε λίγα βήματα μόλις από το ανοιχτό γήπεδο της θρυλικής Ραντνίσκι, η οποία θα αποτελούσε το όχημα που θα του έδινε την ευκαιρία να ξεκινήσει το μαγικό αυτό ταξίδι του στον κόσμο του μπάσκετ.
Καινοτόμος, trendsetter, οραματιστής, ηγέτης. Ο «Σοφός» του αθλήματος των σοφών. Μήπως ο μεγαλύτερος δάσκαλος στην ιστορία του μπάσκετ; Σίγουρα μάγκας. Πεζοδρομιακός μάγκας, από αυτούς που μοιάζουν φτιαγμένοι από ένα άλλο υλικό και γέννησε ουκ ολίγους εκείνη η πλευρά του Βελιγραδίου.I
il Padrino. O «Νονός» του ευρωπαϊκού μπάσκετ. Για τον «Ντούντα» θα μπορούσα να γράφω με τις ώρες. Είναι ένα από τα πρόσωπα που ανέκαθεν σκεφτόμουν ότι θα πρωταγωνιστεί σε ιστορίες που θα διηγούμαι γύρω από ένα τζάκι στα εγγόνια μου.
Από πού να ξεκινήσω παιδιά μου λοιπόν για τον τύπο που λάτρευε (όπως και ο παππούς Νίκολα Τέσλα άλλωστε) τα περιστέρια γιατί, εκτός των άλλων, τον βοηθούσαν να ξεχνάει το άγχος του πρωταθλητισμού… Αυτόν που δημιούργησε τόσους και τόσους σπουδαίους αθλητές, προσφέροντας τους στην παγκόσμια μπασκετική κοινότητα. Ο Ντούντα ήταν «Δάσκαλος». Βασικά, Ο Δάσκαλος. Όχι γιατί είχε όλο το πακέτο (το είχε) για να αποτελέσει τον Μέγα Μάγιστρο των Ιπποτών του αθλήματος στην Ευρώπη. Αλλά γιατί «έπλαθε» παίχτες και ανθρώπους.
Ίσως το μεγαλύτερο προσόν αυτού του τεράστιου μπασκετανθρώπου ήταν το γεγονός ότι μπορούσε να πετάξει στο παρκέ, στην πιο κολασμένη έδρα και σε ένα μεγάλο ντέρμπι, έναν 18χρονο και να τον κάνει να παίζει με αυτοπεποίθηση Τζόρνταν. Πόσες και πόσες φορές έχει περάσει αυτή η μαγική στιγμή μπροστά από τα μάτια μας… Είτε πρόκειται για τον Ντράζεν, τον Κούκοτς και τον Ντανίλοβιτς, είτε για τον Ντικούδη στο ΣΕΦ. Όταν ο Ντούντα σου έλεγε ότι «μπορείς», ήταν σίγουρο ότι «μπορούσες». Δεν ξέρω εάν αυτή η μεταφυσική ιδιότητα αφορούσε το γεγονός ότι μέσα του κατοικούσε σε μια γωνιά ο Τζακ Νίκολσον από τη «Λάμψη» και σε κάποια άλλη ο Μάρλον Μπράντο στον ρόλο του Bίτο Κορλεόνε, όμως ο άνθρωπος έκανε θαύματα μιλώντας στον εσωτερικό κόσμο των νέων παιδιών. Ήταν η «φωνή» του Θεού στη Γη.
Έκανε και άλλα «θαύματα» ο Ντούντα. Πιο γήινα, όχι τόσο εξωπραγματικά, αντιστοίχως (βασικά πολύ περισσότερο) σημαντικά, σαφέστατα πιο ουσιαστικά. Ήταν τότε που ως άλλος Όσκαρ Σίντλερ έβγαζε παιδιά από την κόλαση του πολέμου της Γιουγκοσλαβίας, δίνοντας τους μια δουλειά και ένα καλύτερο μέλλον στην Ελλάδα.
Ο προπονητής Ίβκοβιτς ήταν πάντα μπροστά από την εποχή του. Εμφάνισε ομάδες-μοντέλα σε τόσες διαφορετικές χρονικές περιόδους για το άθλημα άλλωστε. Από τον σούπερ ΠΑΟΚ του Μπάνε και του Κόρφα, τον Πανιώνιο που από «ομάδα της γειτονιάς» έγινε «ομάδα-μάθημα για την Ευρώπη», τον πρωταθλητή Ευρώπης Ολυμπιακό στην πολύ δύσκολη «μετά-Ιωαννίδη» (τα σπίτια των δύο μεγάλων αντιπάλων προπονητών στα νότια προάστια βλέπονταν μεταξύ τους) εποχή για τον οργανισμό, τη δική του «ευρωπαϊκή» ΑΕΚ των τίτλων, την πυραυλοκίνητη ΤΣΣΚΑ που έχυσε την καρδάρα με το γάλα στο τέλος του δρόμου, τη Ντιναμό και φυσικά τον Ολυμπιακό του Σπανούλη. Σύνολα που αποτέλεσαν σημεία αναφοράς για το ευρωπαϊκό μπάσκετ, το καθένα για τους δικούς του λόγους.
Ποιος δεν θυμάται φυσικά την «ευρωπαϊκή Dream Team» των πλάβι; Ή την «Dogs Of the War» (Σκυλιά του Πολέμου) εκδοχή της που είδαμε το 1995 στην Αθήνα; Όταν ο αδελφικός φίλος, κουμπάρος και «μαθητής» του, Ζέλικο Ομπράντοβιτς έβγαζε στο σφυρί τους Γιάριτς-Ρακόσεβιτς και τα διαλυμένα αποδυτήρια της εθνικής ομάδας μετά την παταγώδη αποτυχία στο Eurobasket του 2005 (Βελιγράδι), όλοι ήξεραν ότι μόνο ένας μπορούσε να «καθαρίσει το σπίτι». Ήταν ο Ντούντα που ανέλαβε τα ηνία, πέταξε με τις κλωτσιές εκτός ομάδας κάθε πριμαντόνα (γιατί μπορούσε), έβαλε ξανά σε λειτουργία μια ομοσπονδία που είχε σταματήσει να δουλεύει και παρουσίασε την επόμενη μεγάλη ομάδα των Σέρβων βγάζοντας μπροστά τη νέα φουρνιά που έπεσε κατευθείαν στα βαθιά και επέπλευσε. Παιδιά όπως ο Μίλος Τεόντοσιτς για τον οποίον ο Ντούντα είχε πει γλαφυρά πως:
«ο Γιαννάκης δεν ήθελε να παίζει με τον Τεόντοσιτς επειδή είναι αργός στα πλάγια βήματα. Είπα στους προέδρους του Ολυμπιακού ότι ο Τεόντοσιτς είναι αργός στην πλάγια κίνηση, επειδή έχει μεγάλα …μπαλάκια και δυσκολεύεται να τα μεταφέρει από την μία πλευρά στην άλλη».
Ο Ντούσαν Ίβκοβιτς ήταν μια «Larger than Life» προσωπικότητα. Ένας θρύλος του αθλήματος που αφήνει τεράστιο έργο πίσω του και μια κληρονομιά η οποία επηρέασε και θα επηρεάσει πολλούς ανθρώπους του χώρου. Κανένα κείμενο, κανένα πόνημα δεν είναι ικανό να σταθεί αντάξιο στο μεγαλείο του αντρός. Μας έμαθε όλους τόσα πολλά. Ήταν ο Δάσκαλος. Αυτός ο random για τον καθένα τύπος που –πριν το κάνει η ίδια η ζωή- μας έχει πετάξει στα βαθιά, δίνοντας μας τη βάση και τη γνώση για να επιπλεύσουμε. Αυτούς που μεγάλωσε «παιδιά» εν μια νυκτί.
Κλείνουμε με αυτό.
“Ξέρεις τι με ενοχλεί στην Eλλάδα; Ότι οι άνθρωποι πηγαίνουν στα μπουζούκια και φεύγουν αφήνοντας το μισό μπουκάλι γεμάτο. Στη Σερβία δεν γίνεται κάτι τέτοιο ποτέ. Aυτό είπα στα παιδιά εκείνο το βράδυ μετά την πρόκριση στο F4:
Να το πιούμε, αγάπες μου, όλο το μπουκάλι”!
Εσύ Ντούντα, το ήπιες όλο το μπουκάλι της ζωής πάντως.
Αντίο Δάσκαλε.