Υπερδνειστερία. Ας το πούμε ξανά μια φορά. Υπερδνειστερία. Αν ήταν ερώτηση σε τηλεπαιχνίδι γνώσεων, το πιο πιθανό είναι οι περισσότεροι να απαντούσαν ότι πρόκειται για πάθηση στα μάτια, παρά ότι είναι μια χώρα.
Ας ξεκινήσουμε με τα βασικά όμως. Ναι, θα μιλήσουμε για μια ποδοσφαιρική ομάδα που κατάφερε να μπει για πρώτη φορά στους ομίλους του Τσάμπιονς Λιγκ, αλλά δεν γίνεται να μην μιλήσουμε για τις ιδιαιτερότητές της. Σημερινό θέμα, είναι η Σέριφ Τίρασπολ. Η πρώτη ομάδα στην ιστορία της Μολδαβίας που κατορθώνει κάτι παρόμοιο. Ένα πραγματικό ποδοσφαιρικό θαύμα, ειδικά από τη στιγμή που απέκλεισε ομάδες όπως ο Ερυθρός Αστέρας και η Διναμό Ζάγκρεμπ. Και μια ιστορία που γίνεται ακόμα πιο μπερδεμένη, χάρη στην περίεργη γεωπολιτική κατάσταση της περιοχής. Βλέπετε, η Σέριφ Τίρασπολ θα εκπροσωπεί τη Μολδαβία, αλλά δεν είναι από τη Μολδαβία.
Αριστερά η Μολδαβία, δεξιά η Υπερδνειστερία
Με τη διάσπαση της Ε.Σ.Σ.Δ., η Μολδαβία ήταν μια από τις σοβιετικές δημοκρατίες που ανεξαρτητοποιήθηκαν. Όλη η Μολδαβία; Όχι. Μια ολόκληρη περιοχή, σαν γαλατικό χωριό, η Υπερδνειστερία (που σημαίνει “πέρα από τον ποταμό Δνείστερο“) δεν συμφωνούσε ιδιαίτερα, εξαιτίας του φόβου μιας πιθανής προσάρτησης της Μολδαβίας στη Ρουμανία. Οι Μολδαβοί δεν ήταν εκεί η πλειοψηφία, καθώς υπήρχε μεγάλο ποσοστό Ρώσων, αλλά και άλλων εθνικοτήτων (κυρίως Ουκρανών). Οι κάτοικοι δεν επιθυμούσαν κάτι τέτοιο (οι περισσότεροι δεν μιλούν καν “μολδαβικά”, όπως ονομάζουν οι ίδιοι τα ρουμανικά) και ήθελαν να παραμείνουν Σοβιετικοί. Η Υπερδνειστερία αποφάσισε το 1990 να αποσχιστεί από τη Μολδαβία, προλαμβάνοντας πιθανή προσάρτησή της στη Ρουμανία (κάτι που δεν έγινε τελικά), με το όνομα Υπερδνειστεριακή Μολδαβική Σοβιετική Σοσιαλιστική Δημοκρατία. Η απόσχιση δεν αναγνωρίστηκε από τη Σοβιετική Ένωση (ήταν δηλαδή αυτοανακηρυγμένη σοβιετική δημοκρατία που δεν την αναγνώριζε η Σοβιετική Ένωση, κομματάκι επικό αν το σκεφτεί κανείς) και με τη διάλυσή της Ε.Σ.Σ.Δ., οδηγηθήκαμε σε μια πολεμική σύρραξη μεταξύ της Μολδαβίας και της Υπερδνειστερίας (με αρκετούς Σοβιετικούς στρατιώτες να βοηθούν εθελοντικά), με στόχο την ανεξαρτησία της. Η σύρραξη σταμάτησε το 1992 και ακόμα και σήμερα η περιοχή βρίσκεται σε κατάσταση “κατάπαυσης του πυρός“, ο πόλεμος με λίγα λόγια δεν έχει τελειώσει επίσημα. Η Υπερδνειστερία διατηρεί από τότε το ανεξάρτητο καθεστώς της μεν, δεν είναι όμως αναγνωρισμένη από κανένα κράτος του Ο.Η.Ε. δε. Οι μόνες χώρες που την αναγνωρίζουν είναι παρόμοιας φύσης, όπως η Αμπχαζία και η Νότια Οσετία. Παρόλα αυτά, μιλάμε για μια υπαρκτή χώρα που έχει δική της κυβέρνηση, δικό της στρατό, αστυνομία και φυσικά δικό της νόμισμα. Ένα νόμισμα βέβαια που δεν έχει κάποια αξία εκτός της χώρας. Η Υπερδνειστερία μοιάζει να έχει κολλήσει στον χρόνο, στα χρόνια της Σοβιετικής Ένωσης, σαν να μην την έχουν ενημερώσει για τη διάλυσή της. Tο σφυροδρέπανο κυματίζει στη σημαία της, είναι γεμάτη με παλιά καλά γνήσια σοβιετικά μνημεία, προτομές του Λένιν και δρόμους με ονόματα της περιόδου. Περίπου 40.000 τόνοι οπλισμού και πυρομαχικών του σοβιετικού στρατού έμειναν στη χώρα μετά τη διάλυση της Ε.Σ.Σ.Δ. και δεν είναι τυχαίο ότι θεωρείται… πρωτεύουσα στο λαθρεμπόριο όπλων χάρη στη χαλαρή αστυνόμευση των συνόρων της με την Ουκρανία. Η χώρα είναι αρκετά φτωχή και οι συνθήκες όχι οι καλύτερες δυνατές, κυρίως εξαιτίας της διαφθοράς.
O δεύτερος πρόεδρος της χώρας κατά την ορκωμοσία του.
Πέντε χρόνια αργότερα θα διέφευγε από τη χώρα με τη γυναίκα του, πρώην υπουργό Εξωτερικών.
Ο πρώτος πρόεδρος της χώρας, Ιγκόρ Σμιρνόφ, γεννημένος στην Καμτσάτκα, μόλις 7.000 χιλιόμετρα μακριά, έτυχε να είχε τοποθετηθεί από το Κ.Κ. ως επικεφαλής ενός εργοστασίου στην πρωτεύουσα Τίρασπολ, λίγο πριν γίνει ο κακός χαμός. Από διευθυντής σε εργοστάσιο, έγινε κάτι σαν στρατιωτικός ηγέτης στον πόλεμο και στη συνέχεια ο πρώτος πρόεδρος, μένοντας στη θέση από το 1991 μέχρι το 2011 (το 2001, σε μια περιοχή, κατάφερε να κερδίσει ποσοστό 103,6%), όταν και η Ρωσία απέσυρε τη στήριξή της. Είχε αρχίσει ήδη μια διαμάχη στο εσωτερικό της χώρας, καθώς η εταιρεία Σέριφ (μα είδατε ότι θα καταλήγαμε κάπως στην μπάλα;) αποκτούσε δύναμη, φτιάχνοντας το δικό της κόμμα. Η Σέριφ είναι μια εταιρεία λίγο από όλα που ασχολείται σχεδόν με τα πάντα. Στο… portfolio της βρίσκονται ξενοδοχεία, βενζινάδικα, σούπερ μάρκετ, τηλεοπτικός σταθμός, κατασκευαστική εταιρεία, διαφημιστική εταιρεία, αντιπροσωπεία αυτοκινήτων, εταιρεία κινητής, εργοστάσια οινοπνευματωδών (με σπεσιαλιτέ τα κονιάκ και τα κρασιά), τραπεζικές υπηρεσίες, ιατρικό κέντρο, βαμβακερά υφάσματα και ρούχα, ξενοδοχειακό συγκρότημα, αναπαραγωγή οξύρρυγχου (για χαβιάρι) και πολλά ακόμα (με τις κακές γλώσσες να λένε ότι δεν είναι όλες τις οι ασχολίες πολύ νόμιμες). Ένας από τους διευθυντές της, ο Γεβγκένι Σεφτσούκ, έγινε σημαίνουσα πολιτική προσωπικότητα και παρότι στην πορεία ήρθε σε σύγκρουση με τους παλιούς του εργοδότες, κατάφερε ως “αντι-συστημικός” υποψήφιος να διαδεχθεί τον Σμιρνόφ το 2011, κερδίζοντας τον πρώην πρόεδρο, αλλά και τον Ανατόλι Καμίνσκι, τον υποψήιο που στήριζε τόσο η Ρωσία, όσο και η εταιρεία Σέριφ. Ο Σεφτσούκ έμεινε πρόεδρος μέχρι το 2016, αλλά τα προβλήματα στη χώρα μεγάλωσαν. Έχασε πανηγυρικά από τον νέο υποψήφιο της Σέριφ, τον Βαντίμ Κρασονσέλσκι, και αναγκάστηκε να φύγει από τη χώρα κατηγορούμενος για σωρεία αδικημάτων. Κάποιοι λένε ότι πήρε ταξί μέχρι τη Μολδαβία, άλλοι ότι έφυγε πιο ρομαντικά, πάνω σε μια βάρκα στον ποταμό. Καταδικάστηκε ερήμην (σύμφωνα με τους υποστηρικτές του άδικα, για να τεθεί εκτός του πολιτικού στίβου) σε 16 χρόνια και ένα τεράστιο πρόστιμο σε τοπικά ρούβλια (που σύμφωνα με την ανεπίσημη αναλογία αντιστοιχεί σε 36 εκατομμύρια δολάρια). Από το 2016 και μετά λοιπόν, ο πρόεδρος είναι φιλο-Ρώσος και παράλληλα, εκλεκτός της Σέριφ.
Σε μια “χώρα” με αυτές τις ιδιαιτερότητες, το ποδόσφαιρο δεν θα μπορούσε να είναι διαφορετικό. Και το καμάρι της πρωτεύουσας και της χώρας είναι η Σέριφ Τίρασπολ. Ο Βίκτορ Γκουσάν και ο Ίλια Καζμάλι είναι οι τυπικοί επιχειρηματίες στην μετά-Ε.Σ.Σ.Δ. εποχή. Δύο πρώην πράκτορες της KGB που βρήκαν την ευκαιρία και έγιναν εντρεπρενούρς. Το 1993 ίδρυσαν την εταιρεία Σέριφ, αρχικά ως εταιρεία security, που είδαμε πριν ότι γιγαντώθηκε, και τέσσερα χρόνια αργότερα την ομάδα με το ίδιο όνομα. Οι “Κιτρινόμαυροι” ή “Σφήκες” αγωνίζονται στο στάδιο της ομάδας που λέγεται Σέριφ Στάντιουμ και αποτελεί μέρος ενός αθλητικού κέντρου που συνολικά στοίχισε πολλές δεκάδες εκατομμύρια δολάρια. Οι κακές γλώσσες λένε ότι ότι το γήπεδο της Σέριφ είναι το πιο σύγχρονο κτίριο σε ολόκληρη την περιοχή. Κι η αλήθεια είναι ότι όλο το κέντρο, με τα προπονητήρια, τα κλειστά γήπεδα και το ξενοδοχείο θα το ζήλευαν πολλές πιο “υπαρκτές” χώρες από την Υπερδνειστερία. Άλλωστε, μέχρι εκεί έφτασε και η χάρη του Σεπ Μπλάτερ που πήγε και το επισκέφτηκε, χαρακτηρίζοντάς το “υπέροχο”. Παρά την επένδυση της Σέριφ πάντως, οι 12.000 θέσεις δεν γεμίζουν, καθώς ο μέσος όρος κινείται σε πολύ χαμηλά νούμερα. Σε μια χώρα που το 2006 ψήφισε να ενωθεί με τη Ρωσία σε ποσοστό περίπου 97% (παρότι δεν έχει κοινά σύνορα, αλλά αυτά είναι λεπτομέρειες βρε αδερφέ), δεν κάνει εντύπωση ότι στις εξέδρες ακούγεται συχνά το “Ρωσία-Ρωσία”. Κι αν αναρωτιέστε, μα καλά τι πρωτάθλημα έχει η Υπερδνειστερία, φτάνουμε στο ακόμα πιο περίεργο της υπόθεσης. Δεν έχει.
Γι’ αυτό άλλωστε, η Σέριφ, με την ίδρυσή της, μπήκε στα πρωταθλήματα της Μολδαβίας. Της χώρας δηλαδή από την οποία ανεξαρτητοποιήθηκε η πρωτεύουσα Τίρασπολ. Παράλογο; Η Σέριφ όχι μόνο πήρε μέρος στο πρωτάθλημα της άλλης χώρας, αλλά έκανε τη διαφορά πολύ γρήγορα. Ανέβηκε αμέσως από τη Γ’ εθνική και μόλις το 1999 κατέκτησε το πρώτο της κύπελλο. Κάτι που μεταξύ μας λέει και πολλά για το επίπεδο του πρωταθλήματος της Μολδαβίας. Από το 2001 και μετά κατέκτησε δέκα σερί πρωταθλήματα στη χώρα, ενώ έκανε και τρεις φορές το νταμπλ. Τα τελευταία 20 χρόνια, έχει χάσει το πρωτάθλημα της Μολδαβίας μόλις δύο φορές. Πλήρης κυριαρχία. Και φέτος, έχοντας δύο Έλληνες ποδοσφαιριστές, κατάφερε κάτι απίστευτο. Να μπει στους ομίλους του Τσάμπιονς Λιγκ. Εκεί που ο Αθανασιάδης και ο Κολοβός θα ζήσουν μια μοναδική εμπειρία.
Όπως καταλαβαίνει κανείς βέβαια, δεν είναι κάτι που κάνει όλους τους Μολδαβούς χαρούμενους. Το γεγονός ότι η Σέριφ έχει έδρα στην άλλη πλευρά του Δνείστερου και βασίζεται στα χρήματα μιας εταιρείας που επί της ουσίας αποτελεί το μονοπώλιο στις περισσότερες εκφάνσεις της ζωής δεν γεμίζει με τόσο μεγάλη υπερηφάνεια τους Μολδαβούς. Ο συνδυασμός μιας… σχεδόν δυστοπικής μεγα-εταιρείας, που θα φανταζόμασταν ότι υπάρχει μόνο σε βιβλία και ταινίες, με background μια χώρα που μοιάζει να ζει ορισμένες δεκαετίες πίσω, είναι εξαιρετικά μοναδικός στην Ευρώπη. Ειδικά στα σαλόνια του Τσάμπιονς Λιγκ.
Εκτός όμως από τα μοναδικά αυτά χαρακτηριστικά, η Σέριφ Τίρασπολ θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως… κοσμοπολίτικη. Πέρα από τους δύο Έλληνες και ορισμένους Μολδαβούς, έχει ένα ρόστερ με παίκτες από τη Βραζιλία, την Ουκρανία, το Μάλι, την Κολομβία, την Γουινέα, το Περού, το Λουξεμβούργο, τη Βοσνία, το Μαλάουι, το Ουζμπεκιστάν, τη Σερβία, τη Γκάνα και 4-5 ακόμα χώρες. Ένα κράμα Ανατολικής Ευρώπης, Αφρικής και Νότιας Αμερικής, όλα υπό τις οδηγίες ενός Ουκρανού προπονητή. Και όπως έγραψε και η El Pais στο πρόσφατο αφιέρωμά της στη Σέριφ, η Ρεάλ Μαδρίτης ονειρευόταν πριν λίγους μήνες μια ευρωπαϊκή Σούπερ Λιγκ και τώρα θα παίξει σε μια χώρα που… δεν υπάρχει. Ταξιδεύοντας φυσικά πρώτα στο αεροδρόμιο του Κισινάου, της πρωτεύουσας της Μολδαβίας, καθώς η Τίρασπολ δεν έχει επιβατικό. Και η περήφανη χώρα της Υπερδνειστερίας θα υποδεχτεί το σεντόνι και τη γειτονική Σαχτάρ για αρχή.