Την άνοιξη του 2022 κυκλοφόρησε στα κοινωνικά δίκτυα ένα βίντεο που τράβηξε την προσοχή αρκετών. Το βίντεο έδειχνε ένα γκολ που μπήκε με μακρινό σουτ σε ένα παιχνίδι κάπου στην Αφρική. Αυτό που έκλεβε τις εντυπώσεις ήταν το γήπεδο. Ο αγωνιστικός χώρος δεν είχε ίχνος πρασίνου, οι λακουβίτσες και τα εξογκώματα ήταν ορατά ακόμα κι από τη μακρινή λήψη της κάμερας, o κόσμος έμπαινε με άνεση μέσα να πανηγυρίσει το γκολ και ο περιβάλλων χώρος ήταν βγαλμένος από μια άλλη εποχή. Η πρώτη σκέψη όλων ήταν ότι πρόκειται για κάποιον αγώνα ερασιτεχνικού πρωταθλήματος. Η μεγάλη έκπληξη βρισκόταν στο σχόλιο που συνόδευε το βίντεο.
Η φάση που βλέπαμε προερχόταν από αγώνα της Πρέμιερ Λιγκ της Σιέρα Λεόνε!
Πώς γίνεται ένα πρωτάθλημα πρώτης κατηγορίας, έστω και στην Αφρική, να διεξάγεται εν έτει 2022 σε χωμάτινο γήπεδο; Η απάντηση κλασικά εντοπίζεται στην ιστορία. Μέχρι και το 2022 η Σιέρα Λεόνε είχε πολύ πιο σημαντικά ζητήματα να ασχοληθεί. Εκείνη τη χρονιά έληξε ένας εμφύλιος πόλεμος που κράτησε 11 χρόνια και άφησε πίσω του περισσότερους από 50.000 νεκρούς, εκατοντάδες χιλιάδες τραυματίες, 2.5 εκατομμύρια εκτοπισμένους και μια χώρα διαλυμένη οικονομικά και ψυχολογικά. Σύμφωνα με μια έκθεση της Γραμματείας των Ηνωμένων Εθνών, μέχρι πριν από μια δεκαετία η Σιέρα Λεόνε βρισκόταν στην 4η θέση από το τέλος στο προσδόκιμο ζωής των κατοίκων της, με ένα μέσο όρο που με το ζόρι έφτανε τα 50 χρόνια.
Όπως έχει συμβεί σε πολλές άλλες περιπτώσεις, το ποδόσφαιρο έπαιξε το δικό του ρόλο στην προσπάθεια αποκατάστασης αυτής της τεράστιας ζημιάς. Αρκετά προγράμματα που ασχολούνταν με την επανένταξη στην κοινωνία των παιδιών που είχαν στρατολογηθεί στον εμφύλιο χρησιμοποιούσε το ποδόσφαιρο ως μέσο. Σαν να μην έφτανε το γεγονός ότι μια ολόκληρη γενιά έμεινε πίσω λόγω του πολέμου, το 2014 η Σιέρα Λεόνε αντιμετώπισε ένα ακόμα τεράστιο πρόβλημα: Την έξαρση του Έμπολα. Πολύ πριν ο υπόλοιπος κόσμος ανακαλύψει το πώς είναι να ζεις σε λοκντάουν, οι άνθρωποι στη Σιέρα Λεόνε βίωσαν όλη αυτή την παράνοια με την απαγόρευση εξόδου από το σπίτι. Η χώρα βυθίστηκε σε μια νέα τεράστια κρίση, το πρωτάθλημα σταμάτησε και για να επιστρέψει χρειάστηκε να περάσουν τέσσερα χρόνια. Τέσσερα χαμένα χρόνια από τις καριέρες χιλιάδων παικτών.
Ακόμα κι έτσι, μια χώρα χτυπημένη από εμφύλιο, από τον Έμπολα, από ακραία φτώχεια (καθώς ανήκει σε αυτή τη λίστα των αφρικάνικων κρατών που ενώ έχουν άφθονο πλούτο στα εδάφη τους, αυτός δεν φτάνει ποτέ στον απλό λαό) και από τη διαφθορά σε όλα τα επίπεδα κατάφερε να βρει την άκρη και να επιστρέψει στο ποδοσφαιρικό προσκήνιο το 2021 όταν και η εθνική της προκρίθηκε στο Κύπελλο Εθνών της Αφρικής.
Σε ένα τέτοιο περιβάλλον γεννήθηκε και μεγάλωσε ο Τζούμα Μπα. Σε μια χώρα που μαστίζεται από προβλήματα η παιδική ηλικία συνήθως περιλαμβάνει εκτός από το παιχνίδι και δουλειά. Μέχρι και πριν από λίγα χρόνια ο πιτσιρικάς Τζούμα περνούσε μεγάλο μέρος της ημέρας βοηθώντας τους γονείς του στον μικρό φούρνο που είχαν στην πρωτεύουσα Φρίταουν. Τα καθήκοντα του συνήθως περιλάμβαναν κουβάλημα ξύλων για τη φωτιά και βοήθεια στην παρασκευή και πώληση των ψωμιών. Στον ελεύθερο χρόνο του έπαιζε σε κάθε ευκαιρία ποδόσφαιρο στο δρόμο με τους φίλους του, προσπαθώντας να καλύψει τα χαμένα παιδικά χρόνια λόγω του Έμπολα.
Στην αρχή της εφηβείας κάποιος περαστικός τον ξεχώρισε και του πρότεινε μια θέση σε μια ακαδημία της περιοχής. Εκεί τον εντόπισε ένας ατζέντης που διέκρινε γρήγορα πως ο ψηλός και αδύνατος πιτσιρικάς που έκοβε τα πάντα στο κέντρο της άμυνας έχει τα φόντα να εξελιχθεί σε επαγγελματία ποδοσφαιριστή. Χάρη στη μεσολάβηση του, ο Μπα πήγε στην ΑΙΚ Φρίτονγκ, μια τοπική ομάδα που όπως φαίνεται κι από το όνομα της συνεργάζεται στενά με τη σουηδική ΑΙΚ. Παρά το πολύ νεαρό της ηλικίας του, μια ομάδα της εγχώριας Πρέμιερ Λιγκ τον είδε και τον ζήτησε δανεικό. Το 2022 και σε ηλικία 16 ετών ο Τζούμα Μπα έκανε το επίσημο ντεμπούτο του στην πρώτη κατηγορία της Σιέρα Λεόνε.
Όπως είδαμε βέβαια στο βίντεο, η πρώτη κατηγορία της Σιέρα Λεόνε, εκείνη την εποχή ειδικά, απείχε αρκετά από αυτό που ονειρεύεται ένα παιδί όταν ξεκινάει να παίζει μπάλα αφού πρώτα έχει δει στην τηλεόραση τις δελεαστικές συνθήκες των κορυφαίων ευρωπαϊκών πρωταθλημάτων. Η συνέχεια όμως είναι βγαλμένη από τα πιο τρελά όνειρα κάθε επίδοξου ποδοσφαιριστή που μεγαλώνει σε μια χώρα της δυτικής Αφρικής και ελπίζει ότι κάποτε θα ξεφύγει από τη φτώχεια παίζοντας μπάλα.
Η Ρεάλ Βαγιαδολίδ ζήτησε από ένα γραφείο ατζέντηδων με έδρα την Αφρική μερικές προτάσεις για ανερχόμενα ταλέντα. Ένα από τα ονόματα της λίστας ήταν και του Μπα. Ένας σκάουτερ της Ρεάλ Βαγιαδολίδ πήγε και παρακολούθησε τους προτεινόμενους στόχους και εντυπωσιάστηκε από τις ικανότητες του αμυντικού από τη Σιέρα Λεόνε. Οι Ισπανοί επικοινώνησαν άμεσα με την ΑΙΚ Φρίτονγκ και τον Αύγουστο του 2024 απέκτησαν τον παίκτη με τη μορφή δανεισμού. Το σχέδιο έλεγε ότι ο Μπα θα ενταχθεί στις ακαδημίες και σταδιακά μέσα στη σεζόν θα πάρει χρόνο συμμετοχής στη δεύτερη ομάδα του συλλόγου ώστε να προσαρμοστεί ομαλά και χωρίς πίεση στις αυξημένες απαιτήσεις ενός πολύ διαφορετικού πρωταθλήματος. Το σχέδιο έμεινε στα χαρτιά.
Ο νεαρός δεν χρειάστηκε καθόλου χρόνο προσαρμογής. Μετά το δεύτερο μόλις παιχνίδι του με την U19 οι προπονητές του έκριναν πως είναι έτοιμος για να παίξει στη δεύτερη ομάδα της Βαγιαδολίδ που αγωνίζεται στην 4η κατηγορία της Ισπανίας. Η δοκιμή εκεί κράτησε ακόμα λιγότερο! Ο πρώτος του αγώνα με τη δεύτερη ομάδα ήταν και ο τελευταίος. Ο Μπα δεν ήταν για να χάνει χρόνο με τα πιτσιρίκια και τις ρεζέρβες. Ήταν έτοιμος για τα δύσκολα.
Στα τέλη Σεπτέμβρη ο Τζούμα Μπα έκανε ντεμπούτο στο ισπανικό πρωτάθλημα σε έναν εντός έδρας αγώνα με τη Ρεάλ Σοσιεδάδ. Η πορεία του έμοιαζε ήδη με ψέμα. Ένας 18χρονος που τέσσερις μήνες πριν έπαιζε σε ένα πρωτάθλημα στη Σιέρα Λεόνε που σε έναν εξωτερικό παρατηρητή μοιάζει με ερασιτεχνικό, ξεκινούσε βασικός σε ένα δύσκολο παιχνίδι της Πριμέρα. Ο Αφρικανός άντεξε 78 λεπτά σε αυτόν τον τελείως διαφορετικό ρυθμό αλλά πρόλαβε σε αυτό το διάστημα να δείξει τα διαπιστευτήρια του. Ήταν ανίκητος στον αέρα, ανέλπιστα καλός στις τοποθετήσεις και αρκετά ικανός στο να παίρνει μέτρα με τη μπάλα στα πόδια. Στο τέλος της ημέρας είχε την καλύτερη αξιολόγηση από όλους τους συμπαίκτες του! Λίγες μέρες μετά, σε μια συνέντευξη του στο επίσημο κανάλι του συλλόγου, αποκάλυψε ότι η οικογένεια του μαζί με όλη τη γειτονιά του στη Φρίταουν είχε μαζευτεί σε ένα μαγαζί και έβλεπε το παιχνίδι. Στα πέντε λεπτά που διαρκεί το βίντεο ο Μπα τονίζει ξανά και ξανά το πόσο ευτυχισμένος είναι και το πόσο απίστευτο είναι αυτό που ζει.
Αν και η Βαγιαδολίδ κάνει μια πολύ κακή σεζόν (είναι τελευταία στο ισπανικό πρωτάθλημα) ο σέντερ μπακ της έχει βρει τρόπο να εντυπωσιάσει τους σωστούς ανθρώπους. Στις 12 εμφανίσεις που έκανε εκεί ήταν σχεδόν σταθερά μέσα στους διακριθέντες της ομάδας του. Σύμφωνα με κάποια στατιστικά που κυκλοφόρησαν πριν μερικές μέρες, ανάμεσα στους νεαρούς αμυντικούς (κάτω των 20 ετών) που αγωνίζονται στα τοπ-5 πρωταθλήματα ο Μπα είναι πρώτος σε κερδισμένες μονομαχίες στον αέρα, πρώτος σε κλεψίματα, πρώτος σε σωστές μακρινές μεταβιβάσεις και δεύτερος στις επιτυχημένες ντρίπλες και στα μπλοκαρίσματα σε σουτ. Απ’ότι φαίνεται αυτά δεν περνάνε απαρατήρητα από τους ανιχνευτές των μεγάλων ομάδων. Παρ’ότι δεν έχει κλείσει ούτε τέσσερις μήνες από το ντεμπούτο του, έχουν ενδιαφερθεί γι’αυτόν αρκετές ομάδες. Τον Δεκέμβριο ο ατζέντης του δήλωσε ότι η Ίντερ ήταν αυτή που είχε δείξει το μεγαλύτερο ενδιαφέρον.
Τελικά αυτή που τον πρόλαβε είναι η Μάντσεστερ Σίτι που τον απέκτησε πριν λίγες μέρες και τον έδωσε κατ’ευθείαν δανεικό για το υπόλοιπο της σεζόν στη Λανς για να συνεχίσει την περίοδο προσαρμογής του στο ευρωπαϊκό ποδόσφαιρο. Όπως όλα δείχνουν, το έκανε χωρίς να χρειαστεί να βάλει το χέρι βαθιά στην τσέπη.
Η Βαγιαδολίδ είχε φροντίσει στις αρχές του Ιανουαρίου να αγοράσει τον παίκτη από την αφρικανική ομάδα αλλά το πρόβλημα της βρισκόταν στο συμβόλαιο που είχε υπογράψει μαζί του το καλοκαίρι. Επειδή προφανώς κανένας δεν πίστευε τότε ότι μπορεί να έχει τόσο γρήγορη και θεαματική εξέλιξη, ο Μπα έπαιζε όλους αυτούς τους μήνες στην Πριμέρα με ένα συμβόλαιο της πλάκας, που του απέφερε 2.500 ευρώ το μήνα. Γι’αυτό κιόλας έμενε στα δωμάτια που βρίσκονται στις εγκαταστάσεις του συλλόγου και όχι σε κάποιο δικό του σπίτι. Όταν οι Ισπανοί κατάλαβαν τις δυνατότητες του προσπάθησαν να αυξήσουν τις αποδοχές του με τον όρο να ανέβει ταυτόχρονα και η ρήτρα αποδέσμευσης. Ο ατζέντης του ποδοσφαιριστή τον έπεισε να αρνηθεί, ξέροντας ότι έχουν εμφανιστεί ήδη προτάσεις από πολύ πιο ισχυρές ομάδες. Έτσι η Βαγιαδολίδ θα βάλει στα ταμεία της μόνο 6 εκατομμύρια ευρώ, που ήταν και η ρήτρα αποδέσμευσης που μπήκε το καλοκαίρι όταν ακόμα όλοι πίστευαν πως ο ανερχόμενος Αφρικανός αμυντικός από το υποανάπτυκτο πρωτάθλημα της Σιέρα Λεόνε έχει έρθει για να δοκιμαστεί στη δεύτερη ομάδα του συλλόγου.